شکل (۴-۸۲) نمودار خطی مقایسه ضریب حفاظت پایه در سه حالت تحریک، (پایه ۱۴ متری) زلزله طبس ۱۱۶
شکل (۴-۸۳) نمودار خطی مقایسه ضریب حفاظت پایه در سه حالت تحریک، (پایه ۱۰ متری) زلزله طبس ۱۱۶
شکل (۴-۸۴) نمودار خطی مقایسه ضریب حفاظت پایه در سه حالت تحریک، (پایه ۱۴ متری) زلزله منجیل ۱۱۷
شکل (۴-۸۵) نمودار خطی مقایسه ضریب حفاظت پایه در سه حالت تحریک، (پایه ۱۰ متری) زلزله منجیل ۱۱۷
شکل (۴-۸۶) نمودار خطی مقایسه ضریب حفاظت پایه در سه حالت تحریک، (پایه ۱۴ متری) زلزله السنترو ۱۱۷
شکل (۴-۸۷) نمودار خطی مقایسه ضریب حفاظت پایه در سه حالت تحریک، (پایه ۱۰ متری) زلزله السنترو ۱۱۸
عنوان صفحه
جدول (۳-۱) برخی از مشخصات زلزله های انتخاب شده ۵۰
جدول (۳-۲) مشخصات شتاب نگاشت های افقی و ضریب مقیاس بدست آمده ۵۱
جدول (۳-۳) مشخصات شتاب نگاشت قائم و ضریب مقیاس بدست آمده ۵۲
جدول (۳-۴) مشخصات جداساز لاستیکی هسته سربی (LRB) 57
جدول (۳-۵) پارامترهای جداساز لاستیکی هسته سربی (LRB) 58
جدول (۴-۱) نتایج تحلیل دو جهته (دو مؤلفه ای) پل های جداسازی شده و پل های بدون جداساز (بیشترین برش پایه) ۶۳
جدول (۴-۲) نتایج تحلیل دو جهته (دو مؤلفه ای) پل های جداسازی شده و پل های بدون جداساز (بیشترین برش کوله) ۶۸
جدول (۴-۳) نتایج تحلیل دو جهته (دو مؤلفه ای) پل های جداسازی شده و پل های بدون جداساز (بیشترین نیروی محوری ستون) ۷۳
جدول (۴-۴) نتایج تحلیل دو جهته (دو مؤلفه ای) پل های جداسازی شده و پل های بدون جداساز (بیشترین نیروی محوری کوله) ۷۶
جدول (۴-۵) نتایج تحلیل دو جهته (دو مؤلفه ای) پل های جداسازی شده و پل های بدون جداساز (بیشترین پیچش پای ستون) ۷۹
جدول (۴-۶) نتایج تحلیل دو جهته (دو مؤلفه ای) پل های جداسازی شده و پل های بدون جداساز (بیشترین جابجایی (مطلق) گوشه عرشه) ۸۲
جدول (۴-۷) نتایج تحلیل سه جهته (سه مؤلفه ای) پل های جداسازی شده و پل های بدون جداساز (بیشترین برش پایه) ۸۵
جدول (۴-۸) نتایج تحلیل سه جهته (سه مؤلفه ای) پل های جداسازی شده و پل های بدون جداساز (بیشترین برش کوله) ۸۹
جدول (۴-۹) نتایج تحلیل سه جهته (سه مؤلفه ای) پل های جداسازی شده و پل های بدون جداساز (بیشترین نیروی محوری ستون) ۹۳
جدول (۴-۱۰) نتایج تحلیل سه جهته (سه مؤلفه ای) پل های جداسازی شده و پل های بدون جداساز (بیشترین نیروی محوری کوله) ۹۶
جدول (۴-۱۱) نتایج تحلیل سه جهته (سه مؤلفه ای) پل های جداسازی شده و پل های بدون جداساز (بیشترین پیچش پای ستون) ۹۹
جدول (۴-۱۲) نتایج تحلیل دو جهته (سه مؤلفه ای) پل های جداسازی شده و پل های بدون جداساز ( بیشترین جابجایی گوشه عرشه) ۱۰۲
جدول (۴-۱۳) ضریب حفاظت پایه پل های مورب در حالت تحریک یک جهته ۱۱۰
جدول (۴- ۱۴) ضریب حفاظت پایه پل های مورب در حالت تحریک دو جهته (بدون مؤلفه قائم) ۱۱۲
جدول (۴- ۱۵) ضریب حفاظت پایه پل های مورب در حالت تحریک سه جهته ۱۱۴
فصل اول
مقدمه
۱- ۱- پیشگفتار
در دنیای امروز راه های ارتباطی نقش مهمی را در ساختار اقتصادی،اجتماعی و سیاسی کشورها ایفا می‌کنند. هر راه برای اینکه مسافرین را سریع تر به مقصد برساند، باید از عوارض طبیعی مثل کوه ها، رودخانه‌ها و دره‌ها عبورکند و برای عبور از اکثر مناطق ذکر شده نیاز به وجود پل می‌باشد. همین امر اهمیت پل‌ها را دوچندان می‌کند. پل‌ها در شبکه راه های ارتباطی یک کشور، به خصوص در امور اقتصادی، نظامی و سیاسی نقش کلیدی و استراتژیک و تعیین کننده ای دارند. به همین دلیل پل‌ها هزینه های زیادی را متحمل اقتصاد یک کشور می‌کنند. لذا حفظ و نگهداری و بازرسی های فنی و مدیریت پل باید با یک سیستم مدیریتی کامل انجام شود تا از هدر رفتن هزینه های ملی و گزاف آن جلوگیری شود.

امروزه به دلیل محدودیت روزافزون فضا وصرفه جویی های اقتصادی برای جلوگیری از طولانی تر شدن مسیر و افزایش ایمنی راه استفاده از پل های بیه^[۱] اجتناب ناپذیر است. موضوع مورب بودن پل باعث ایجاد رفتار متفاوت و بعضاً پیچیده در پل تحت اثر نیروهای وارد برآن خواهد شد و با توجه به بحث وقوع زلزله در دهه های اخیر که باب جدیدی را در طراحی سازه ها افتتاح کرد بحث عملکرد لرزه ای پل های مورب بر پیچیدگی رفتاری آن ها افزوده است. از طرفی، توسعه ارتباطات و لزوم استفاده بهینه از فضاهای شهری و همچنین محدودیتهای هندسی در هنگام عبور ازعوارض طبیعی سبب گردیده است که پل های مورب بخش مهمی از سیستم حمل و نقل شهری و بین شهری را تشکیل دهند. در حقیقت پل های مورب در زمین لرزه های گذشته تحت اثر بارهای لرزه ای آسیب پذیرتر از پل های مستقیم بوده اند.
۱-۲- هدف از پایان نامه حاضر
هدف از پایان نامه حاضر، آشنایی با سیستم جداساز لرزه ای، انواع جداگر ها و کاربرد جداساز لرزه ای هسته سربی در پل های مورب (بیه) به منظور کاهش اثرات نیروهای جانبی می باشد. همچنین در این تحقیق ضوابط آیین نامه آشتو^[۲] در مورد طراحی جداسازهای لرزه ای مورد مطالعه قرار گرفته است. به نظر می رسد پل های مورب نسبت به پل های معمولی تحت واکنش های اضافی می باشند، لذا انتظار می رود با بکارگیری جداساز لرزه ای هسته سربی بتوان واکنش های اضافی پل های مورب را تا حدود قابل توجهی کاهش داد.
از آنجایی که در واقعیت سازه ها در هنگام وقوع زلزله با تحریک دوجهته زلزله مواجه می باشند، لذا در این تحقیق پل های مورب بدون جداساز و جداسازی شده، تحت تحریک دو جهته زلزله قرار گرفته اند. همچنین به منظور تاثیر مؤلفه قائم زلزله ، پل های مورب تحت تحریک سه جهته ( با در نظر گرفتن مؤلفه قائم ) قرار گرفته اند و پاسخ لرزه ای پل های مورب در دو حالت تحریک دو و سه جهته، ارزیابی و مقایسه شده اند.
شکل (۱-۱) نمونه ای از کاربرد تکیه گاه لاستیکی هسته سربی در پل ]۱[
۱-۳- تعریف مساله و بیان اهداف اصلی تحقیق
توانایی و مزایای جداگرهای لرزه ای بعنوان ابزار کنترل غیرفعال نیروهای زلزله که به طراحان اجازه می دهد نیروهای زلزله وارد بر پایه ها و کوله های پل را کاهش داده و یا متعادل کنند، به خوبی به اثبات رسیده است. با توجه به انواع خسارت های وارد بر پل ها در زلزله های گذشته که عمدتا بواسطه تخمین نادرست نیروهای زلزله می باشد، با بهره گرفتن از جداگرها می توان به نحو موثری در بهسازی پل های موجود و یا طراحی پل های جدید واقع در نواحی لرزه خیز بهره برد. در این تحقیق اثر همزمان مورب بودن پل و استفاده از جداساز لرزه ای هسته سربی، در پاسخ لرزه ای پل ها مورد ارزیابی قرار گرفته است.
برای این منظور پل های مورد مطالعه به صورت سه بعدی به کمک نرم افزار SAP2000V14.2.2 مدل شده اند. به منظور ارزیابی پاسخ لرزه ای پل های مورب و تاثیر جداساز لرزه ای هسته سربی، پل ها با زوایای تورب ۰ تا ۵۰ درجه (با رشد ۱۰ درجه) یکبار بدون جداساز و بار دیگر با جداساز لرزه ای مدل شده اند. همچنین به منظور مشاهده میزان تاثیرگذاری مؤلفه قائم زلزله بر پاسخ لرزه ای پل های نامنظم و مورب، مدل ها تحت تحریک دو جهته (بدون در نظر گرفتن مؤلفه قائم) و بار دیگر تحریک سه جهته (با در نظر گرفتن اثر مؤلفه قائم زلزله)، قرار گرفته اند. مواردی که مورد بررسی قرار می گیرند عبارت است از :
بررسی برش پایه در پل های مورب بدون جداساز (تکیه گاه ثابت) و مقایسه آن با پل های جداسازی شده با جداساز لاستیکی هسته سربی، در حالت تحریک دو جهته زلزله (بدون در نظر گرفتن تاثیر مؤلفه قائم)
بررسی بیشترین نیروی برشی و نیروی محوری کوله ها در پل های مورب بدون جداساز (تکیه گاه ثابت) و مقایسه آن با پل های جداسازی شده با جداساز لاستیکی هسته سربی، در حالت تحریک دو جهته زلزله (بدون در نظر گرفتن تاثیر مؤلفه قائم)
بررسی بیشترین نیروی محوری ستون ها و بیشترین پیچش پای ستون در پل های مورب بدون جداساز (تکیه گاه ثابت) و مقایسه آن با پل های جداسازی شده با جداساز لاستیکی هسته سربی، در حالت تحریک دو جهته زلزله (بدون در نظر گرفتن تاثیر مؤلفه قائم)
بررسی بیشترین جابجایی گوشه عرشه در پل های مورب بدون جداساز (تکیه گاه ثابت) و مقایسه آن با پل های جداسازی شده با جداساز لاستیکی هسته سربی، در حالت تحریک دو جهته زلزله (بدون در نظر گرفتن تاثیر مؤلفه قائم)
بررسی تمام حالت های ذکر شده در حالت تحریک سه جهته و مقایسه آن با حالت تحریک دو جهته
بررسی ضریب حفاظت پایه پل های مورب در سه حالت تحریک یک جهته، دو جهته و سه جهته و مقایسه آن ها
۱-۴- ساختار پایان نامه
کلیه مطالب این پایان نامه در پنج فصل می باشد که این فصول به شرح زیر می باشد.
فصل اول : مقدمه و مروری بر ضرورت استفاده از جداسازی پایه در پل های مورب
فصل دوم : تعریف پل های مورب (بیه) و مطالعات صورت گرفته در خصوص پل های مورب، عملکرد پل ها در زلزله های اخیر و روش های بهسازی آن ها و مطالعات تاریحچه ای در مورد پل های دارای جداساز و شرح اجمالی از انواع جداساز و کاربرد آن ها و تفاوت کاربرد جداسازی لرزه ای در پل ها با ساختمان
فصل سوم : چگونگی مدل سازی، بارگذاری و تحلیل پل های مورد بررسی در پایان نامه حاضر

(مول بر لیتر)

۶/۷۷

۴۸/۰

۳۷۵/۱

۷۱

۴۲/۰

۷۵/۲

۹/۶۸

۲۷/۰

۱۲۵/۴

۵۳

۱۲/۰

۵/۵

۱/۲۳

۰۵/۰

۲۵/۸

۲-۶-۳- تأثیر غلظت سود بر نفوذ مرکاپتایدها و رادیکال‌های آزاد
به‌منظور بررسی اثر غلظت سود بر نفوذ رادیکال‌های آزاد ابتدا ارتباط بین چسبندگی و غلظت سود در شکل (۲-۱۶) آورده شده است. همان‌گونه که در شکل (۲-۱۶) مشاهده می‌شود، در غلظت‌های پایین سود، چسبندگی محلول سود با افزایش غلظت سود به‌کندی افزایش می‌یابد. برعکس در غلظت‌های بالای سود مخصوصاً غلظت‌های بالاتر از ۷۵/۲ مول بر لیتر چسبندگی محلول سود با افزایش غلظت به‌تندی افزایش می‌یابد. واضح است که افزایش چسبندگی به نفع واکنش اکسیداسیون سدیم مرکاپتاید نمی‌باشد. همان‌گونه که قبلاً ذکر شد، تبدیل سدیم مرکاپتایدها به دی‌سولفیدها در محلول سود یک واکنش غیر ابتدایی است که توسط رادیکال‌های آزاد انجام می‌شود. در مراحل واکنش RS^- باید در توده محلول به سمت کاتالیست حرکت کند و سپس واکنش تبدیل یون RS^- به رادیکال آزاد RS صورت پذیرد. پس‌ازآن رادیکال‌های آزاد تولیدشده به محلول برمی‌گردند و واکنش می‌دهند تا دی‌سولفیدهای RS-SR تشکیل شوند. حال هرچه چسبندگی محلول سود بیشتر باشد مقاومت انتقالی محلول در مقابل حرکت و نفوذ مرکاپتایدها و رادیکال‌های آزاد بیشتر است و درنتیجه سرعت واکنش کندتر است [۲۴].

دما: ◦c 50، سرعت همزن: rpm1250، مقدار کاتالیست:gr 5/0
‌غلظت اولیه پروپان مرکاپتایدسدیم ۰۳۵/۰ مول بر لیتر در غلظت‌های مختلف سود، m/m 25/0 کاتالیست CoSPc بر روی کربن فعال.
شکل ۲-۱۶- تغییرات چسبندگی محلول سود با غلظت آن [۲۴]
۲-۶-۴- تأثیر دما بر واکنش اکسیداسیون مرکاپتایدهای‌سدیم
دما یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر سرعت واکنش‌ها می‌باشد، تأثیر دما بر واکنش اکسیداسیون پروپان مرکاپتایدسدیم در شکل (۲-۱۷) آورده شده است.

شکل ۲-۱۷- تأثیر دما بر واکنش اکسیداسیون پروپان مرکاپتایدسدیم (سایر پارامترهای عملیاتی ثابت) [۲۵]
این واکنش یک واکنش گرماگیر (endothermic) است و سرعت واکنش با افزایش دما، افزایش می‌یابد. بعلاوه افزایش دما به نفع حلالیت و توزیع کاتالیست در محلول سود می‌باشد [۲۵].
با بهره گرفتن از داده‌های ارائه‌شده در شکل (۲-۱۷) معادله اکسیداسیون مرکاپتایدها (معادله ۲-۴) به‌صورت زیر برای کلیه دماها قابل‌تعمیم است.

(۲-۲۳)

R _RSNa=

۲-۶-۵- تأثیر دما بر فعالیت کاتالیست در محلول سود
مطابق شکل (۲-۱۸) فعالیت کاتالیست با افزایش دما و همچنین با افزایش زمان نگهداری کاتالیست کاهش می‌یابد.
برای مقایسه فعالیت کاتالیست در دماها و زمان‌های مختلف مقدار جذب اشعه ماوراءبنفش در طول‌موج ۶۶۵ نانومتر مبنای مقایسه می‌باشد.

A: دمای نگهداری برابر دمای اتاق و زمان نگهداری ۳۰ دقیقه
B: دمای نگهداری برابر دمای اتاق و زمان نگهداری ۶۰ دقیقه
C: دمای نگهداری برابر دمای اتاق و زمان نگهداری ۹۰ دقیقه
D: دمای نگهداری برابر ◦C 70 و زمان نگهداری ۳۰ دقیقه

تغییرات نرخ ارز و نوسانات نرخ تورم
عدم استقبال مشتریان از بانک های خصوصی
افزایش تعداد شعب بانک های رقیب
وجود تحریم های اقتصادی
وجود موانع تجاری خارجی
ورود شعب بانک های خارجی به کشور
لازم به توضیح است آن دسته از فاکتورهایی که ضرب نهایی شان مثبت آمده است، از نظر مدیران فرصت و آن دسته از فاکتورهایی که ضرب نهایی شان منفی آمده است، از نظر مدیران تهدیدتشخیص داده شدند.
حال در ذیل با توجه به موارد گفته شده به تنظیم جدول swotبرای شعب بانک مهر اقتصاد استان گیلان می پردازیم.

۱۳٫۴ جدول SWOTشعب بانک مهر اقتصاد در سال ۱۳۹۳

(۴-۳)

محاسبات مربوط به کمپرسور سوخت نیز مشابه کمپرسور هوا است. در این پژوهش هوا و سوخت در شرایط استاندارد و با دما و فشار ورودی یکسان (دمای ۲۵ درجه سلسیوس و فشار ۱ بار) وارد سیستم می‌شوند.
۴-۴-۲ محفظه احتراق
همانطور که در شکل (۴-۱) مشاهده می­ شود، هوای خروجی از کمپرسور از طریق یک بازیاب حرارتی گرم شده و سپس وارد محفظه احتراق می­گردد. در این محفظه هوا به همراه سوخت ورودی که آن نیز از طریق یک مبدل دیگر گرم شده، با یکدیگر واکنش می­ دهند. در این محدوده دمایی و فشاری بدون آنکه خطائی جدی در محاسبات وارد شود، هوا و محصولات احتراق به عنوان گاز کامل در نظر گرفته می­شوند. در ادامه فرض می­ شود که جریان­های ورودی به محفظه احتراق کاملاً با هم مخلوط می­شوند و تمام سوخت ورودی به دی­اکسیدکربن و بخار آب تبدیل می­شوند. مجموع واکنش­های فوق گرماده بوده و دمای گازهای خروجی از محفظه احتراق را بالا می­برند. با نوشتن معادله بقای انرژی و با در نظر گرفتن راندمان محفظه، می­توان طبق رابطه (۴-۴) دمای گازهای خروجی را محاسبه کرد.

(۴-۴)

در رابطه‌ی فوق  تلفات حرارتی محفظه‌ احتراق بوده و مقدار آن به راندمان محفظه (  ) و ارزش حرارتی سوخت (  ) بستگی دارد[۲۲و۲۳]. مقدار تلفات حرارتی در محفظه احتراق با بهره گرفتن از رابطه (۴-۵) بدست می ­آید.

(۴-۵)

با توجه به این که راندمان محفظه‌ احتراق ۱۰۰‌ درصد نبوده و همواره مقداری تلفات حرارتی وجود دارد، با تعریف راندمان محفظه و نسبت‌دادن عدد مشخصی به آن، نسبت سوخت به هوای واقعی به دست می ­آید:

(۴-۶)

۴-۴-۳ توربین
گازهای داغ خروجی از محفظه‌ احتراق در ادامه وارد توربین شده و در آن جریان الکتریکی تولید می­ کنند. بخشی از توان الکتریکی تولید ‌شده تأمین‌کننده توان مصرفی کمپرسورهای سوخت و هوا بوده و توان باقی‌مانده نیز به‌عنوان توان خالص خروجی از توربین مورد استفاده قرار می­گیرد. گرمای لازم برای پیش‌گرم‌کردن هوا و سوخت ورودی به محفظه احتراق از طریق گازهای داغ خروجی از توربین و از طریق بازیاب‌های اول و دوم تأمین می‌شود. با محاسبه‌ی کار ایده­آل و در نظر گرفتن راندمان ایزونتروپیک توربین می‌توان مقادیر کار و دمای خروجی از آن را طبق روابط (۴-۷) الی (۴-۹) محاسبه کرد[۲۲و۲۳]:

(۴-۷)

(۴-۸)

(۴-۹)

(۴-۱۰)

روش تحقیق پیش روتوصیفی،تحلیلی است که براساس مطالعه منابع دینی وبهره گیری ازیافته های روانشناسی،جامعه شناسی وعلوم تربیتی ودرمحیط کتابخانه شکل گرفته است. .
فصل اول
کلیات
مقدمه:
تأمین نیازهای روحی وروانی برای انسان ضروری است. برهمین مبنا نیازهای روانی از احتیاج های اساسی قلمداد می شود وازمهمترین نیازهای روانی برخورداری افراد از محبت است. باتوجه به اینکه محبت به عنوان یک نیاز روانی در رفتارانسان نقش اساسی ومؤثری ایفا می کند ونظر به این که محبت به عنوان یک هنربه دانش وکوشش نیاز دارد،ضرورت بحث دربارۀ آن به خوبی آشکار می شود.

ناگفته نماند «محبت» در زندگی انسان به قدری مهم است که تاریخ آن را بهترین راه برای پاسخگویی به خواسته های فطری انسان می دانید واین حقیقت را خاطرنشان می سازید که کسانی که ازپیمودن راه «محبت» محرومند، از اندیشه های خود آنچنان که باید،طرفی نمی بندند وحتی گاهی ممکن است از آنها هیچ سودی نبرند.
۲.گفتار نخست: شناخت محبت
۱-۲. معنای لغوی محبت
محبت مأخوذ از حب به معنی دوست داشتن وگرایش روحی به چیزی پیدا کردن است.ابن منظور می گوید: حِبَّ به معنی دوست، که مانند عشق وعشیق ومعشوق عزیز ومحبوب است.مؤنث آن حِبه وجمع آن احباب وحبّان وحبوب است. حبیب گاهی به معنای محبّ (اسم فاعل آن) دوستدار وگاهی به معنی محبوب (اسم مفعول) است.لذا حبیب به معنای یار، دوست، معشوق ،محبوب گفته شده است. حب نقیض بغض می باشد ومترادف با وداد به معنی دوستی است و محبت مأخوذ از حب می باشد^[۱].
در قرآن مجید فعل ثلاثی این کلمه مطلقاً به کار نرفته وهمه از باب افعال واستفعال وتفعیل استعمال شده است .ولی مصدر ثلاثی بارها آمده است^[۲].صاحب تاج العروس نیز درمورد واژه حب می گوید:حب نقیض بغض وهم معنی با وداد ، و محبت همچون حباب به معنی محابه ومواده وحب می باشد.او هم محبت را از حب (کسرحاء) می داند^[۳].
حب(فتح حاء) به معنای او را دوست داشتن آمده است و حب ا لشیء را به علاقمندی به آن چیز مطرح می کنند.^۴
این کلمه درفارسی نیز به همین صورت متداول می باشد و اهل لغت ، معانی ای رابرای آن ذکر کرده اند: «حب از ریشه “ح ب ب"به معنای مهر، دوستی، ودّ، وداد، مودت، محبت، دوست داشتن، دوستناک شدن، مقابل بغض ودشمنی است.» این واژه درترکیب اضافی به صورت هایی مانند حب وطن (وطن پرستی)حب مال وحب نفس وحب نوع وحب ولد به کار رفته است^[۴].
این کلمه به فتح میم صحیح است وآنچه به ضم مشهوراست غلط می باشد چه مصدر میمی از ثلاثی مجرد به ضم اول مستعمل شده است واین کلمه نظیر ودّ ،وداد ،دوستی ومودت وعشق می باشد.حب به معنی دوستی ،دوست داشتن ، دوست داشت آن را،محبت ، نیک خواهی ،مودت ، شفقت می باشد.
۲-۲. واژگان مترادف محبت
برای محبت واژه های قریب المعنایی زیادی ذکر شده است که در ذیل به معرفی برخی از آنها می پردازیم.
عشق :به معنای دوستی زیاد و محبتی است که به حد نهایی برسد.^[۵]
عشق مترادف با محبت می باشد با تفاوت اندکی که عشق میل شدید است برای رسیدن به مقصود،چنانچه عشق شهوانی نباشد رواست که عاشق تمایل به وصال جسمانی معشوقه نداشته باشد واندیشه اش ازنیل به وصال معشوق خالی باشد^[۶].
مودت : مودت از ود و به معنای دوست داشتن در همه امور خیر می باشد.^[۷] نسبت مودت به محبت مانند نسبت خضوع وخشوع است. خشوع نوعی تاًثر نفسانی است از کبریا وعظمت که اثر ظاهری آن درمقام عمل وخضوع است^[۸] به عبارت دیگر مودت آن محبتی است که آثار وپیامدهای آشکاری مانند الفت ، مراودت واحسان به همراه داشته باشد .^[۹]
چنان که درباره محبت بین زوجین واژه «مودت» به کاربرده شده است «وجعل بینکم مودهً رحمهً» ^[۱۰]چرا که این دوستی با الفت واحسان آنان با یکدیگر همراه است وخداوند هم خودش را «ودود» معرفی کرده است، چرا که محبت خداوند با نعمت ، احسان وبخشش همراه است.به عبارت دیگر محبت از امور درونی است وشعله درونی عاطفه را به حرکت در می آورد ولی مودت امر بیرونی ومتأثر از محبت می گردد.
شفقت: از «ش ف ق »که اشفاق به معنای عنایتی است آمیخته به خوف چون با “من"متعدی شود معنای خوف در آن ظاهرتر است واگر با “فی"متعدی شود معنی اعتنا در آن آشکارتر است که مترادف با محبت می باشد.
رحمت : دراصطلاح به معنای مهربانی ورقتی است که مقتضی احسان است نسبت به شخص مرحوم ، گاهی فقط در مهربانی وگاهی فقط دراحسان به کار می رود^[۱۱].
الفت : از دیگر واژگانی است که با محبت مترادف است ، مصدر باب تفعیل و به معنی جمع شدن با میل و رغبت است^[۱۲]، انس گرفتن ، همدلی ، یکرنگی ، خوگرفتن را می توان از کارکردهای الفت دانست.^[۱۳]
لطف : به معنای آنچه که انسان را به طاعت نزدیک واز معاصی دور می کند ولطیف از اسماء الهی است به معنای رفیق با بندگانش وآنچه به نفع بندگانش است را به آنها می رساند.^[۱۴]آنچه به طور مشترک در میان این اصطلاحات می توان یافت کرد عنایت و توجه به دیگران می باشد ولی و هرکدام این عنایت را بطریقی حاص تبیین می کنند و آنچه در این پژوهش مد نظر است عدم افراط و رعایت اعتدال در توجه و عنایت می باشد که به عنوان محبت مطرح گردیده و ظهور و بروز این عنایت می باشد که در اصطلاح مودت نامیده می شود.
۳-۲. معنای اصطلاحی محبت
واژه محبت از واژه های است که توجه دانشمندان علوم مختلف را به خود جلب کرده است وهرکدام پیرامون معنای آن تعاریفی را ارائه کرده اند. ولی با تأمل می توانیم به این مطلب اذعان کنیم که واژه محبت از جهت اصطلاح تفاوت چندانی با معنای لغوی آن ندارد هرچند در علم اخلاق آنرا از حب و به معنای میل طبع به شی ای که در ادراکش لذت است^[۱۵] و می توان اینگونه تعریف کرد:ابتهاج به شی یا شی که موافق با طبیعت انسان است اعم از اینکه آن شی یک امر عقلی است یاحسی،حقیقی باشد یا ظنی^[۱۶] وآنچه قابل توجه است منوط بودن حالت التذاذ ومیل از هرچیزی بر شناخت آن چیز می باشد.
محبت را همچنین اساس خلقت معرفی وآنرا کشش عمومی می دانندکه تمام موجودات را به هم مرتبط ومتصل ساخته است.
در برخی تعابیرعرفانی از محبت اینگونه یادشده است: همه وجود را محو گرداند و رنگ خود بخشد به شرط آنکه حالی مستقر گردد. درهمین زمینه محو محبوب گشتن،نوری گفت : چون روی به کلی در قبله محبت آورد ، محب ومحبوب ومحبت او یکی شد ،رسم بیگانگی ازمیان هردو برخاست، نتیجه غیرت محبت است که روی اورا از همه جهات بگرداند ودرقبله خود آورد ،واز قید محبوب خارجیش ،آزاد گرداند.^[۱۷]
محبت را مأخوذ از حباب نیز معنا نموده اند و آن غلیان آبی است در حال بارانی عظیم .با این قیاس گفته اند :پیوسته دل دوست ،اندراشتیاق رؤیت دوست ، مضطرب باشد وبی قرار چنانکه اجسام به ارواح مشتاق باشند وقیام جسم به روح باشد ، قیام دل به محبت بود وقیام محبت ،به رؤیت و وصل محبوب باشد.^[۱۸]
از منظر علماء علم تصوف محبت به معنای خروش وهیجان درآمدن دل در مقام رسیدن به لقای محبوب خود دانست ،محبتی که محب تمام صفات را از خروش نفی می کند وخود را محو در محبوب می بیند ودر مقام اثبات محبوب به تمام ذاته برمی آید.
هجویری می گوید :محبت حق نسبت به بنده ارادت خیر بود ورحمت ومحبت اسمی از اسامی ارادت است وبالجمله محبت خدا آن است که بنده را از معاصی برهاند ومقامات واحوال عالیه وی را کرامت فرماید.^[۱۹]
یکی از حقایقی که هر فردی در وجدان خود می یابد ونمی تواند منکر شود ،حقیقتی است که نام آن را حب وبه فارسی دوستی می گذاریم.مانند دوست داشتن غذا ،زنان ، مال ، جاه وعلم ،که دوستی اینها از مصادیق حب است وهیچ شکی در دوستی آنها در دل وجود ندارد ونیز شکی نیست در اینکه کلمه دوستی وحب در این پنج مصداق به یک معنا وازنوع اشتراک معنوی استعمال می شود نه اشتراک لفظی^[۲۰]حال باید دید بااینکه حب در این مصداق معانی مختلفی دارد ،چرا کلمه حب در همه به یک جور صادق است ؟
حب مخصوص به غذا ومیوه بدان جهت است که با طرز کار دستگاه گوارش ارتباط دارد ، اگر فعالیت این دستگاه نبود و بدن در استکمال خود نیازی به طعام نداشت ،قطعاً ما نیز طعام را دوست نمی داشتیم وطعام محبوب ما نمی شد. پس حب ما به غذا در حقیقت حب ما به غذا نیست ، بلکه حب دستگاه گوارش به فعالیت خودش است ، این دستگاه می خواهد انجام وظیفه کرده وسوخت وساز بدن را به بدن برساند ، همین خواستن عبارت از حب به غذا است وخوش آمدن ولذت غذا ،کار دستگاه گوارش است ونقصی را که به واسطه گرسنگی مشاهده می کندرفع می نماید.پس هریک از قوای بدن فعل خود را دوست دارند واین دوستی او را به سوی فعلش جذب می کند ،چشم را به سوی دیدن آنچه دوست دارد جذب می کند وگوش را به سوی شنیدن وهمچنین هرقوه دیگر را. این نیست مگر به خاطر اینکه کار هرقوه ، کمال است وهرقوه ای با کار مخصوص خود ،نقص خودرا تکمیل نموده وحاجت طبیعی خود رابرمی آورد ،اینجاست که مفهوم برای اشکال بحث و به بیان چند نکته می پردازیم .
حب ارتباط و کششی است میان محب و محبوب به منظور رسیدن به کمال و یا به عبارتی ارتباط صمیمانه بین علت معلول و آنچه خوب است مطرح گردد بیان اقسام محبت است که به محبت طبیعی،خیالی و عقلی تقسیم می گردد.
ازآن جهت که ربط علت تامه با معلولش با رابطه ناقصه با معلولش یکسان ودریک مرتبه نیست به همین حساب آن کمال که به خاطر آن چیزی محبوب ما واقع می شود،از جهت ضروری بودن وغیر ضروری بودن ونیز از جهت مادی بودن مانند تغذی غیرمادی بودن مانند علم یکسان نیست و بلکه شدت و ضعف دارد.
درپایان می توان اینگونه نتیجه گرفتکه:محبت تنها وسیله وصال هر طالبی نسبت به مطلوب خویش است ودوست را به سوی محبوب ومعشوق خود جذب می کند تا بدان وسیله نقص خویش را برطرف سازد ،محبت ودوستی ، موقعی حقیقت دارد که شخص نسبت به خود آن شیء، وبه جمیع متعلقات آن ، علاقمند بوده^[۲۱]وبه تمام جوانبش حالت خضوع وتسلیم داشته باشد،درچنین حالی مسلماً محبوب نیز به او علاقه پیدا خواهد کرد.^[۲۲]
جایگاه محبت:
محبت یک جاذبه و کشش است، که ظرف و مکان مادی ندارد، بلکه نیازمند ظرف و جایگاه معنوی است. اما این جایگاه معنوی و غیر مادی چیست؟قرآن کریم می‌فرماید: «و الَّفَ بینَ قلوبِکُم فَاَصبَحتُم بِنِعمَتِه اِخواناً»^[۲۳] خداوند میان دل‌های شما الفت ایجاد کرد و به برکت نعمت او دشمنی و کینه‌هایی که نسبت به هم داشتید، تبدیل به دوستی و برادری شد»، استفاده می‌شود که محبت افراد با یکدیگر با قلب آنان ارتباط دارد و در اثر الفت بین قلوب، بین آنان محبت ایجاد می‌شود. در دعای کمیل نیز می‌‌خوانیم: « وقلبی بحبک متیما»، خدایا دلم را با دوست داشتنت، رام و منقاد گردان.