محرومیت های یاد شده در طول قرون گذشته حتی در قرون معاصر به ویژه در اروپا و غرب نسبت به زن با شعار جنبش انسان گرایی و نیز گسترش تکنولوژی و تأسیس کارخانه‌های بزرگ و نیاز به دسترسی به نیروی کار ارزان، از جمله عمده عواملی بود که موجب شکل‌گیری نهضت زن مدارانه در جهت‌گذاری و تساوی زنان نسبت به مردان شد. نهضتی که در اروپا برای حق پایمال شده زن صورت گرفت، به دلیل اینکه دیر ‌به این فکر افتاده‌اند، با عجله زیادی انجام گرفت. احساسات مهلت نداد که علم به عنوان راهنما نظر خود را بگوید و از این رو تر و خشک با یکدیگر سوخت. این نهضت یک سلسله بدبختی‌ها و بیچارگی‌های دیگری برای خود زن و برای جامعه بشریت به وجود آورد. انگلستان که قدیمی‌ترین کشور دموکراسی به شمار می‌آمد تازه در اوایل قرن بیستم برای زن و مرد حق مساوی قائل شد. ایالات متحده امریکا با آنکه در قرن ۱۸ ضمن استقلال به حقوق بشر اعتراف کرد، در سال ۱۹۲۰ میلادی قانون تساوی زن و مرد را در حقوق سیاسی تصویب کرد (مطهری، ۱۳۷۲: ۱۶۳ و ۲۱۶).

این نهضت اگرچه با شعار آزادی خواهی و دفاع از حقوق زن به میدان آمد اما بیش از آنکه زن را از اسارت مرد و جامعه برهاند او را از قید و بند اخلاق جدا نمود، به گونه‌ای که بنیاد خانواده را متزلزل و در معرض نابودی قرار داد. گرایش به تساوی حقوق زن و مرد موجب شد تا سازمان ملل در سال ۱۹۷۹ کنوانسیون محو همه اشکال تبعیض علیه زنان را صادر نماید. در حالی که در اکثر تمدن‌ها و فرهنگ‌های گذشته حقوق زن یا نادیده گرفته شده و یا تمدن معاصر به نام آزادی ‌اسارت‌های بیشتری را بر زن تحمیل می‌کردند، در نظام حقوقی اسلام از همان آغاز به دور از افراط و تفریط و با نگرش واقع گرایانه نسبت به حقوق زن، حقوق آنان را تأسیس نمود.

به همین منظور در این پژوهش، حقوق زن در خانواده بر مبنای قواعد و اصول حقوق اسلامی و ریاست شوهر بر خانواده مورد بررسی قرار گرفته است. همان طوری که اشاره شد، یکی از مباحث مهم و اساسی حقوقی دنیای معاصر، حقوق زن در جامعه است، مکاتب حقوقی هر یک با توجه به منابع و فرهنگ ناشی از آن، دیدگاه خاصی ‌در مورد حقوق زنان در جامعه اراده ‌کرده‌است. در این پژوهش تلاش می‌شود که حقوق زن در خانواده از دیدگاه نظام حقوقی اسلام مورد بررسی قرار گیرد. در نظام حقوقی اسلام به بهترین وجه حقوق زوجه در خانواده تأمین شده است و تا حدی که این نهاد مقدس متزلزل نگردد، زن مستقلاً می‌تواند حقوق خود را استیفاء نماید، که در ادامه به بعضی از آن ها اشاره می‌شود.

بر همین اساس این فصل نیز مشتمل بر دو مبحث خواهد بود، که در فصل اول به معرفی حقوق مدنی که زن در جامعه دارد پرداخته خواهد شد و در مبحث دوم برخی از مهمترین تزاحماتی که ممکن است بین ریاست مرد و حقوق مدنی زوجه باشد، شناسایی خواهد شد.

مبحث اول: حقوق مدنی زوجه

شک نیست که افراد بشر به دلیل انسان بودن دارای حقوق و آزادی هایی هستند که برخورداری از این حقوق و آزادی ها به جنس، نژاد، رنگ، عقیده و … ارتباطی ندارد. زیرا همه انسان‌ها در انسانیت مساوی هستند و تفاوتی با یکدیگر ندارند. حق حیات، آزادی، امنیت، حق کار و برخورداری از موقعیت های اجتماعی، حق مالکیت، دخالت در امور اجتماعی و سیاسی جامعه و حقوق دیگری از این قبیل را حقوق بشر یا حقوق انسانی نام نهاده اند. این ها حقوق اساسی و اولیه هر انسان می‌باشند که توسط همه ادیان الهی مورد شناسایی قرار گرفته است. دین مبین اسلام نیز از این قاعده مستثنا نبوده و به جرات می توان گفت در این زمینه نسبت به دیگر ادیان الهی قواعد کامل تری دارد.

در نظام حقوقی اسلام با توجه به اشتراکات و تفاوت‌های زن ومرد تلاش شده است تا حدی که ممکن است ضمن حفظ نهاد خانواده از حقوق زنان دفاع شود و در این راه کوشیده است تا بین دو اصل ثبات خانواده و وابستگی زوجین به هم و اصل استقلال و حفظ شخصیت و حقوق زن ارتباط برقرار کند. لذا در این نظام در مواردی که استقلال زوجین آسیبی به ثبات خانواده وارد نکند به آنان استقلال داده شده است و هر یک می‌توانند مستقلا حقوق خود را استیفا نمایند. حق مالکیت، حق انتخاب همسر، و حق فعالیت‌های سیاسی و یا حقوق سیاسی از جمله حقوقی است که زوجه مستقلا می‌تواند آن را استیفا نماید، ولی در اموری مانند اداره خانواده زن را تابع مرد قرار داده است.

این امر در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به خوبی تبلور یافته، همان‌جا که تامین حقوق همه جانبه افراد از زن و مرد و تساوی عموم در برابر قانون را از اهداف خود معرفی می‌کند. (شماره ۱۴، اصل سوم از فانون اساسی جمهوری اسلامی ایران)

در این میان هر چه ذی نفعان و صاحبان حقوق آگاه تر باشند در استیفای حقوق خود تواناتر بوده و در مقابل موارد نقض حقوق خود و تعدی به آن قد علم خواهند کرد که در نهایت منجر به احقاق حقوق آن ها می‌گردد. به عبارت دیگر در صورتی که افراد از حقوق و تکالیف خود در روابط اجتماعی آگاهی داشته باشتد با تلاش برای حفظ حقوق خود نسبت به رعایت حقوق دیگران و انجام تکالیفی که جامعه بر عهده آن ها قرار داده، احساس مسولیت می‌کنند، ‌به این ترتیب جامعه مسولیت پذیر می شود. عدم آگاهی افراد جامعه از حقوق فردی و اجتماعی از عوامل عقب ماندگی جامعه و زمینه ساز قرار گرفتن افراد جامعه در چرخه جهل و خشونت می‌باشد. فلذا برای نیل ‌به این هدف در این مبحث طی دو گفتار حقوق مدنی زوجه به تفکیک حقوق فردی و حقوق اجتماعی مورد بررسی خواهد گرفت.

گفتار اول: حقوق فردی

حقوق فردی به منظور ایجاد توازن در شـخـصـیت، آسایش خـاطـر و جلوگیری از مورد سوء استفاده قرار گرفتن و نادیده گرفته شدن فرد توسط دیگران، بسیار حیاتی می بـاشد. حـقوق فردی انتخابها، رفتار، ارزش‌ها و نیـازهـای مـشـروع و به حـق شـخص را بـعنوان یک فرد منحصر به فرد، ارزشمند و مـحترم روشن می گرداند. هیچ اهمیتی ندارد که شخص در چه سن و سال و موقعیتی باشد، مرد باشد یا زن، هـمه افراد منحصر بفرد و ارزشمند و قابل احترام می باشـند. آگاهی یافتن از حقوق فردی کمک می‌کند تـا ما از عـقایـد کهـنه و بازدارنده و غیر سـازنـده پـیشینـیـان رهـایی یافـتـه و زنـدگی را پـر بـارتـر، منطقی تر و هدفمندتر به پیش بریم. آگـاهـی یافتن از این حقوق سبب می‌گردد تـا تـحــول عظیمی در زندگی شخص به وجود آید. در این گفتار سعی می شود با مبنا قرار دادن آنچه در فصل قبل در خصوص حقوق فردی آمد، حقوق زوجه در این زمینه مورد بررسی قرار گیرد.

الف) آزادی در انتخاب شغل

از جمله آزادی های عمومی که اسلام به بشریت بخشیده، آزادی کار است. این آزادی هیچ گونه قید و بندی ندارد، مگر آنکه با کرامت و شرافت انسان و شریعت اسلام ناسازگار باشد. زن نیز مانند مرد این حق را دارد که شغل مورد علاقه خود را انتخاب نماید. برای رسیدن ‌به این حق باید زمینه اشتغال برای زنان فراهم آید، تا با توجه به قابلیت ها و استعداد و علاقه، زنان بتوانند شغل مورد نظر خود را انتخاب نمایند.

مزایای آموزش مجازی:

آموزش مجازی نسبت به آموزش های سنتی دارای مـزایای عمده ای است . انعطاف پـذیری و حذف ترددهای بی مورد و پر هزینه برای شرکت در دوره های آموزشی، از مهمترین مزایای آموزش های مجازی است . آموزش مجازی دارای مزایای متعدد دیگری نیز می‌باشد : هزینه تولید دوره های آموزش مجازی گران نبوده و با بهره گرفتن از نرم افزارها و ابزارهای موجود می توان پس از تهیه نرم افزار مربوطه اقدام به تولید دوره های آموزش مجازی کرد ، یادگیرندگان قادر به تنظیم آهنگ یادگیری خواهند بود،اکثر برنامه های آموزش مجازی را می توان در زمان نیاز به آن ها، استفاده کرد ، سرعت فراگیری آموزش مجازی نسبت به آموزش های سنتی به مراتب بیشتر بوده و حداقل ۵۰ درصد بهبود و سرعت را به دنبال خواهد داشت و فراگیران دوره های آموزش مجازی می‌توانند موضوعات و مطالبی را که نسبت به آن ها آشنایی دارند ، مطالعه نکرده و صرفاً بر روی موضوعاتی متمرکز گردند که نسبت به آن ها آشنایی وجود ندارد.

آموزش های مجازی از پیام های یکنواخت به منظور ارتباط با مخاطب استفاده می نمایند . (حذف سلایق و تجارب فردی در مقایسه با آموزش های سنتی ) آموزش های مجازی مستقل از پارامترهای زمان و مکان بوده و در هر محل می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند. بهنگام سازی دوره های مبتنی بر آموزش مجازی به سرعت و به سادگی انجام می‌گیرد . موضوعات و محتویات تغییر یافته به سرعت بر روی سرویس دهنده مربوطه قرار گرفته و فراگیران بلافاصله از نتایج آن بهره مند خواهند شد . آموزش های مجازی باعث افزایش قدرت نگهداشت اطلاعات در فراگیران می‌گردد و در این راستا از عناصر متفاوتی نظیر: صوت ، تصویر، امتحانات کوتاه مدت ، ارتباط متقابل با یادگیرنده و سایر موارد برای تأکید مجدد در فراگیری هدفمند استفاده می‌گردد. در صورتی که فراگیران بخش هایی از یک دوره آموزشی را به درستی فرا نگرفته باشند ، می‌توانند در زمان دلخواه مجدداً بخش مربوطه را مطالعه نمایند . مدیریت برنامه های آموزش مجازی برای ‌گروه‌های زیادی از دانشجویان ، به سادگی انجام خواهد شد . دنبال نمودن وضعیت آموزشی دانشجویان و میزان پیشرفت به وجود آمده ، زمانبندی و اختصاص دوره های آموزشی برای پرسنل و کارمندان یک اداره و دنبال نمودن وضعیت پیشرفت آن ها و سایر موارد مربوط به مدیریت آموزشی به سرعت و به سادگی محقق می‌گردد.

مدیر اجرایی یکی از مؤسسات آموزش مجازی می‌گوید شعار ما عبارت است از:هر زمان،هر جا،هر مسیر و هر قدم.(یانگ^[۳۶]،۲۰۰۱)

مزایای استفاده از آموزش مجازی برای سازمان ها و مؤسسات :

برخی از مهم ترین مزایای استفاده از آموزش مجازی برای سازمان ها و مؤسسات ، به شرح زیر است :

• • کاهش هزینه ها ،مهمترین عامل انتخاب آموزش مجازی است . صرفه جویی ناشی از حذف بخشی از هزینه ها از قبیل حقوق اساتید ، اجاره محل کلاس های درس، هزینه مسافرت و رفت و آمد دانشجویان ، هزینه اجاره اتاق یا خوابگاه به راحتی قابل اندازه گیری و محاسبه است ؛ اما مهمترین عامل و امتیاز شرکت ها و سازمان های بزرگ در استفاده از این شیوه آموزشی، تقلیل زمان دوری از کار کارکنان ، هنگام شرکت در دوره های آموزش حین خدمت می‌باشد.

• • کاهش زمان آموزش: بر اساس برخی تحقیقات انجام شده زمان آموزش نسبت به شیوه های سنتی بین ۴۰ تا ۶۰ درصد کاهش می‌یابد.

• • افزایش به کارگیری عملی آموخته ها در این شیوه آموزش بسیار زیاد است،به طوری که تحقیقات انجام شده در این زمینه حاکی از افزایش ۲۵ درصدی به کارگیری عملی آموخته ها نسبت به روش های سنتی است .

• اخذ آزمون نهایی دوره های آموزشی و اعطای گواهینامه و مدرک تحصیلی به طور اتوماتیک و بسیار سریع و ارزان : با بهره گرفتن از این شیوه آموزش ، این امکان وجود دارد که به طور خودکار پس از اتمام دوره ،دانشجو را مورد آزمون قرار داد و در صورت قبولی به وی گواهینامه گذراندن دوره یا مدرک تحصیلی اعطا نمود .

‌بنابرین‏ دیگر الزاماًً نیازی به صرف وقت و هزینه جهت برگزاری امتحانات حضوری و تصحیح سؤالات امتحانی و….نمی باشد .

مزایای استفاده از آموزش مجازی برای یادگیرندگان :

در کنار جذابیت بیشتر ، تسریع در یادگیری و افزایش رفاه یادگیرندگان ، مزایای خاص آموزش مجازی برای یادگیرندگان عبارتند از :

• • دسترسی آسان و در زمان دلخواه : به یاد گیرندگان امکان می‌دهد که تحصیل خود را در ساعات فراغت و یا در منزل ادامه دهند .

• • تعیین سرعت پیشرفت دروس به خواست یادگیرنده : این خصوصیت موجب کاهش اضطراب به دلیل ترس از عقب ماندن از کلاس در یادگیرندگان کند و افزایش رضایت از تحصیل در یادگیرندگان تیز هوش تر می شود .

• • قابلیت تعاملی : به دلیل امکان تعامل زیاد بین یادگیرندگان و یاددهنده و همچنین بین هر یادگیرنده با سایر یادگیرندگان در این شیوه ، انگیزه آنان برای پی گیری مطالب درسی افزایش می‌یابد.

• افزایش اعتماد به نفس: آگاهی از اینکه در این شیوه ، مطالب درسی از به روز ترین منابع انتخاب شده اند ، موجب افزایش اعتماد به نفس یادگیرنده می‌گردد. زیرا وی دیگر از این بابت نگرانی نخواهد داشت که مطالب آموخته شده منسوخ شده باشند و یا متناسب با نیاز روز نباشد.

از طرفی می توان مزایای آموزش مجازی را در چند محور به شرح زیر برشمرد:

– عدم وابستگی کلاس درس به زمان خاص ؛

– جامعیت ، فراگیری ، پویایی ، روزآمدی و رفع نیاز آموزشی در زمان دلخواه؛

– عدم نیاز به حضور فیزیکی استاد و دانشجو در کلاس درس؛

– کاهش زمان و هزینه رفت و آمد برای دانشجویان ؛

– پشتیبانی تعداد زیادی دانشجو در یک کلاس؛

– امکان ثبت فعالیت ها و پیشرفت دانشجویان توسط استاد ؛

– ارتباطات آسان و فراگیر آموزشی ؛

– دسترسی پیوسته به کتابخانه مجازی ؛

– انعطاف پذیری ، دردسترس بودن ، و سهولت دسترسی منابع آموزشی ؛

– افزایش حق انتخاب دانشجو در تعیین دوره های آموزشی ؛

– افزایش سرعت در آموزش و یادگیری؛

– افزایش سطح علمی جامعه ؛

– کاهش هزینه و زمان ؛

— افزایش سرعت در توسعه و پیشرفت و …(جهانیان ،۱۳۸۹)

معایب آموز ش مجازی:

مشکلات آموزش مجازی برای سازمان ها و مؤسسات :

علی‌رغم همه مزایا، آموزش مجازی به دلیل محدودیت هایی که دارد جواب گوی همه نیازهای آموزشی نمی باشد ، برخی از این محدودیت ها به شرح زیر است :

• • هزینه بالای سرمایه گذاری : سرمایه گذاری اولیه برای آموزش مجازی ، نسبت به شیوه های سنتی بیشتر است .

البته از این نکته نیز نباید غافل شد که عدم احتساب جرائم درجه هفت و هشت از جهت خفت مجازات و عدم وجود حالت خطرناک و ضرر رسانی مرتکب به جامعه ، از نکات مثبت این قانون می‌باشد .

ناگفته نماند که قانون‌گذار برای اولین بار حکم تکرار جرم در جرائم موجب حد را به طور کلی و یکجا در ماده ۱۳۶ بیان نموده و نکته جدیدتری که در این میان به چشم می‌خورد قتل در مرتبه چهارم در صورت تکرار و اجرای حد در هر بار بر مرتکب است ، در صورتی در گذشته شرب مسکر برخلاف دیگر حدود در صورت تکرار در مرتبه سوم مستوجب قتل بود و با اجرای این قانون این مورد نیز مانند دیگر حدود در صورت تکرار در مرتبه چهارم مجازات قتل را در پی خواهد داشت .

گفتار چهارم– پیش‌بینی ضمنی مقررات مربوط به حذف سوء سابقه و اثر موقت محکومیت قطعی سابق

در ماده ۱۳۷ قانون جدید مجازات اسلامی، قانون‌گذار به طور ضمنی با آوردن عبارت “… از تاریخ قطعیت حکم تا حصول اعاده حیثیت یا شمول مرور زمان اجراء مجازات… ” حذف سوء سابقه را پذیرفته است. مرور زمان که در مبحث چهارم در فصل یازدهم این قانون آمده، شامل مرور زمان تعقیب و مرور زمان اجرای احکام قطعی ( اجرای مجازات ) می‌باشد که این ماده مرور زمان اجرای مجازات را مد نظر قرار داده است. قانون قبلی (۱۳۷۰) تکرار جرم دارای اثر دائمی بود و بر فرض اگر مرتکبی در جوانی مرتکب جرم قابل تعزیری می شد و بعد از گذشت بیست سال و عدم تکرار هیچ جرمی، به هر دلیلی مرتکب جرم قابل تعزیر دیگری می شد، احکام تکرار جرم درباره وی اعمال می شد.

قاونگذار ۱۳۰۴ در بند ۲ و ۳ ماده ۱۲۴ احکام تکرار جرم موقت را جاری ساخته بود و برای جرائم خفیف تر این ضابطه را اعمال می نمود و در بند ۱ همین ماده که جرم مهم تر بود تکرار جرم دائم را پذیرفته بود. ‌بنابرین‏ قانون، که عادلانه تر هم به نظر می‌رسد، برای جرائم مهم تر سختگیری بیشتری به عمل آمده بود و برای جرائمی خفیف تر با رعایت شرایط مذکور نسبت به مرتکب سهل گیری اتخاذ شده بود. این نقطه قوتی بود که در دوره های بعدی قانونگذاری دیده نشد. حال در قانون جدید قانون‌گذار با پذیرش مرور زمان و اعاده حیثیت به نوعی تخفیف قائل شده برای مرتکبی که ارتکاب جرم جدید وی با جرم قبلی دارای فاصله زمانی نسبتاً طولانی است.

گفتار پنجم – حذف مقررات مربوط به دوره نظارت یا مراقبت از محکومین سابقه دار.

از آن جایی که با تصویب قانون جدید، قانون قبلی نسخ می شود، قانون جدید مجازات اسلامی هم از این قاعده کلی مستثنی نبوده و با تصویب و لازم الاجراء شدن آن قوانین قبلی نیز کأن لم یکن تلقی خواهند شد.

یکی از مواردی که در قانون قبلی از الحاقات بود، ماده ۴۸ مکرر قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۸۷
‌می‌باشد. مطابق این قانون (که در جای خود به طور مفصل مورد بحث و بررسی قرار گرفت ) تدابیرتأمینی و تربیتی برای مجرمین سابقه دار (مرتکبین حداقل دو بار سابقه محکومیت مؤثر و ارتکاب مجدد جرم عمدی دیگر ) در نظر گرفته شده بود.

قانون‌گذار جدید در مواد مربوط به تکرار حرفی از این ماده و تدابیر در نظر گرفته شده برای مرتکبین آن به میان نیاورده است. این عدم لحاظ قانون‌گذار یکی از این دو حالت را به ذهن متبادر می‌سازد ؛

۱- عدم نتیجه مطلوب و مورد نظر قانون‌گذار.

۲- مغفول ماندن این ماده الحاقی از دید قانون‌گذار.

ماده ۴۸ مکرر قانون مجازات اسلامی می‌توانست در راستای سیاست حبس زدایی، گامی مؤثر باشد و در کنار قوانین کشور ما که کمتر به جنبه جرم شناسی و شخصیت و اوضاع و احوال مرتکب و لحظه ارتکاب و علل وقوع جرم نظر دارند، قانونی مترقی و به جا بوده است و می‌توانست در قانون جدید نیز لحاظ شود تا به پیشبرد این سیاست ( حبس زدایی ) کمک شایانی کرده باشد. که اگر علت عدم ذکر آن مغفول ماندن از دید قانون‌گذار است مورد پذیرش نیست و اگر مربوط به عدم نتیجه دهی مطلوب و مورد نظر قانون‌گذار است، می‌توانست با توانمند سازی سازمان های مورد نظر و ایجاد و آموزش سازمان ها و نیروهای خبره به هدف مورد نظر خود برسد نه اینکه به جای حل مسئله، صورت مسئله را پاک کند.

گفتار ششم – محدود سازی تخفیف مجازات در تکرار جرم

قانون‌گذار جدید مقررات مربوط به تخفیف را در سه بخش آورده :

حالتی که مجازات قانونی دارای حداقل و حداکثر باشد. و حالتی که مجازات قانونی ثابت و یا فاقد حداقل باشد ؛ که در حالت اول دادگاه می‌تواند مجازات مرتکب را تا میانگین حداقل و حداکثر مجازات تقلیل دهد و در صورت دوم دادگاه می‌تواند مجازات مرتکب را تا نصف مجازات مقرر تقلیل دهد. و در انتها مقررات تخفیف را ‌در مورد کسانی که دارای سه فقره محکومیت قطعی مشمول مقررات تکرار جرم یا بیشتر از آن باشند، قابل اعمال ندانسته است.

” در حالت تکرار جرم در صورت وجود محکومیت کیفری مؤثر، امکن تعویق صدور حکم یا تعلیق مجازات وجود ندارد اما اگر محکومیت کیفری غیر مؤثر باشد، امکان استفاده از این دو نهاد ارفاقی وجود دارد. ” ^[۱۱۷]

‌در مورد اعمال مقررات تخفیف دادگاه مختار به تخفیف مجازات است ولی ‌در مورد عدم اعمال تخفیف ملزم می‌باشد. ( مطابق تبصره ماده ۱۳۹ )

وضع مقررات تخفیف در حالت تکرار جرم، از این جهت که میزان تخفیف مشخص نشده، مطلوب به نظر می‌رسد ولی از جهتی دیگر قابل انتقاد است. از این نظر که سیاست جدید دستگاه قضاء مبتنی بر حبس زدایی و کاهش جمعیت زندان ها است بهتر بود در این موارد قانون‌گذار به قاضی رسیدگی کننده اعتماد بیشتری می کرد و اجازه تخفیف بیشتری به وی اعطاء می کرد. مجرم برای اعتراف و معرفی عاملین و در مجموع همکاری با دستگاه قضایی نیاز به انگیزه دارد و سلب و محدود کردن میزان تخفیف مجازات این انگیزه را در مرتکب از بین می‌برد.

گفتار هفتم – دیگر نوآوری های قانون جدید ‌در مورد تکرار جرم

” در جرائم زیر قاعده تکرار جرم اعمال نخواهد شد :

۱ – جرائم سیاسی

۲ – مطبوعاتی

۳ – جرائم اطفال

۴ – جرائم تعزیری درجه هفت و هشت

ایراد مهمی که می توان ‌به این قسمت گرفت این است که منظور از جرائم سیاسی چیست ؟ و منظور از اینکه این جرائم را از شمول مقررات تکرار جرم مستثنی کرده چه می‌باشد.

رأی وحدت رویه شماره ۳۵ – ۱۰/۹/۱۳۶۰ در زمینه تعدد و تکرار جرائم ارتکابی اطفال با تصویب ماده ۱۳۷ این قانون عملاً ملغی اثر بوده و زمینه اجرایی ندارد.”^[۱۱۸]

مبحث سوم – ارزیابی مقررات مربوط به تشکیل یا اداره ‌گروه‌های مجرمانه سازمان یافته

در این مبحث که شامل دو گفتار می‌باشد، مقررات مربوط به سردستگی گروه مجرمانه در قانون جدید ارزیابی، معایب و محاسن آن بیان خواهند شد.

گفتار اول – مقررات قانون جدید و مزایای آن ها

۱-۴ اهمیت موضوع

امروز در کشورهای پیشرفته جهان، به اقتصادی کارا و پویا گفته می شود که بازارهای آن کشور به خصوص بازار سرمایه آن ها از یک هم پوشانی و توازن متعادل برخوردار باشند به طوری که در مواقعی که یکی از بازارهای اقتصادی آن کشورها دچار رکود می شود. دیگر بازارها با توجه به کارایی و پویایی خود سرمایه های خارج شده از آن بازار را به سمت خود جذب کنند از همین رو با افت یک بازار، دیگر بازارها کنترل گردش سرمایه ها و نقدینگی موجود در جامعه را در دست می گیرند. به عنوان مثال در کشورهای پیشرفته بورس های کالا همگام با بورس های اوراق بهادار در حرکتند و در زمان هایی که بازار سهام آن کشور ها با رکود مواجه می‌شوند بازار های کالا نقدینگی خارج شده از بازار سهام را به سمت خود جذب می‌کنند و البته این امر مستلزم سودآور بودن و کارا بودن بازار کالا است که در مدت اخیر نیز بوده است. برهمین اساس و با توجه به ارزش بالای معاملات در بورس کالا کشور و بعضا حجم مناسب معاملات در برخی از کالاها در این بورس، شاید ایجاد راهکاری به جهت حضور سرمایه گذاران خرد بورس اوراق بهادار در بورس کالای کشور بتواند سبب پویاتر شدن این بازار شود و این بازار بتواند مکملی باشد برای بورس اوراق بهادار تا در زمان هایی که بازار سهام با رکود یا سکون مواجه است بورس کالا وظیفه جذب و ایجاد گردش نقدینگی را در اقتصاد کشور عهده دار شود. ‌بنابرین‏ این ضرورت احساس می شود که صندوق سرمایه گذاری مشترکی در بورس کالا همانند بورس اوراق بهادار متشکل از محصولات مختلف و نیز به صورت تک محصولی تشکیل شود تا سرمایه گذاران فارغ از نوع محصولی که در صندوق ها قرار دارد به سرمایه گذاری اقدام نمایند. بر این اساس سرمایه گذاران هم از سود معاملات و افزایش قیمت محصولات بورس کالا سود برده اند و هم بورس کالا توانسته است نسبت به گذشته از پویایی و کارایی بیشتری برخوردار شود. از طرفی دیگر سرمایه گذاران بدون آنکه اقدام به خرید آهن، فولاد، ذرت و … به صورت فیزیکی نمایند از نوسانات اینگونه محصولات در بازار و افزایش سود این صندوق ها منتفع خواهند شد.

با توجه به مطالب بیان شده در بالا می توان به اهمیت تشکیل صندوق مشترک در بورس کالا پی برد. برای تشکیل چنین صندوق مشترکی نیاز به شناسایی ابعاد مختلف این صندوق ها وجود دارد که در این تحقیق ‌به این مهم می پردازیم.

۱-۵ جنبه‌های جدید بودن و نوآوری در تحقیق

به طور کلی بورس کالا در ایران عمر کوتاه دارد. این بورس در سال ۱۳۸۲ در ایران تأسيس شد. در حالی که در کشورهای پیشرفته از لحاظ مالی بورس کالا قدمتی در حدود ۱۰۰ الی ۱۵۰ سال دارد. در نتیجه بسیاری از ابعاد این بورس در ایران همچنان بسط پیدا نکرده و لزوم تحقیق بر روی این زمینه به شدت احساس می شود. مهمترین نوآوری این تحقیق بررسی صندوق های مشترک کالا از جنبه‌های مختلف و طراحی صندوق مشترک سرمایه گذاری در بورس کالا می‌باشد.

۱-۶ سوالات و فرضیه های تحقیق

مهمترین سوالات موجود در این تحقیق را می توان به صورت زیر بیان نمود. در این تحقیق تلاش می شود ‌به این سوالات پاسخ داده شود:

آیا تشکیل صندوق سرمایه گذاری مشترک کالا در ایران امکان پذیر می‌باشد؟

اساسنامه و امید نامه پیشنهادی چیست؟

با توجه به بنیادی بودن این تحقیق و ماهیت طراحی آن فرضیه ای وجود ندارد.

۱-۷ روش گردآوری اطلاعات

روش گردآوری اطلاعات در این تحقیق انجام مصاحبه با کارشناسان و خبرگان و مطالعه و مرور ادبیات در این زمینه تحقیقاتی می‌باشد.

۱-۸ نتیجه گیری

در این فصل به بررسی کلیات موضوع در زمینه این تحقیق پرداخته شد. برای این مهم ابتدا به بیان مسله پرداخته شد و فرضیات و سوالات این تحقیق بیان شد. همچنین جنبه‌های نوآوری این تحقیق در این فصل بیان شد. ساختار این تحقیق به صورت زیر می‌باشد:

فصل اول تحقیق شامل کلیات مربوط به تحقیق می‌باشد.درفصل دوم سوابق تحقیقاتی و مقالات منتشر شده در رابطه با موضوع تحقیق و انواع مدل های بررسی شده در تحقیقات مرور می‌گردد..فصل سوم را به روش شناسی پژوهش اختصاص داده و در فصل چهارم تجزیه وتحلیل داده ها ارائه می شود.همچنین فصل پنجم به جمع بندی و مطالعه مدل های ارائه شده و ارائه نتایج و پیشنهاداتی جهت تحقیقات آتی پرداخته ایم.

فصل دوم

مبانی نظری و پیشینه تحقیق

۲-۱ مقدمه

صندوق های سرمایه گذاری مشترک نقش بسیار مهمی در جمع‌ آوری سرمایه های خرد در بازارهای سرمایه دارند. این صندوق های مشترک با بهره گرفتن از توان و تخصص متخصصان سرمایه گذاری و جمع‌ آوری سرمایه های خرد به توسعه بازارهای مالی کمک می‌کنند. سرمایه گذاران خرد به علت سرمایه کم و تخصص پایین توانایی تاثیر گذاری در بازار و کسب سود کمی دارند از طرفی متخصصین سرمایه گذاری نیز از منابع مالی کافی برای سرمایه گذاری بهره مند نیستند. سرمایه های خرد مردم در صورتی که جذب بازارهای سرمایه گردد می‌تواند به رشد اقتصادی و توسعه این بازارها کمک قابل توجهی نماید. از طرف دیگر این جذب سرمایه باعث کاهش نقدینگی و در نتیجه کاهش تورم نیز می شود و البته سود مناسبی را نیز عاید سرمایه گذاران خرد می کند. در نتیجه می توان به اهمیت و کاربرد صندوق های سرمایه گذاری پی برد. صندوق های سرمایه گذاری در بازار های سرمایه و بورس اوراق بهادار فعال هستند و به جذب سرمایه های خرد می پردازند. بورس کالا نیز در سال‌های اخیر در کشور تأسيس شده است و قابلیت این را دارد که صندوق های سرمایه گذاری در آن تشکیل شود. از اینرو در این تحقیق تلاش می شود به بررسی امکان تشکیل این صندوق ها در این تحقیق بپردازیم. در این فصل تلاش می شود مبانی نظری مربوط به بورس کالا و صندوق های مشترک سرمایه گذاری را استخراج نماییم و همچنین به مرور ادبیات تحقیقات گذشته در این زمینه اشاره نماییم.

۲-۲ بورس کالا

بازارهای مالی به دو بخش عمده بازار پول و سرمایه تقسیم می‌شوند؛ در بازار پول اسنادی مانند اوراق خزانه مورد معامله قرار می‌گیرند، در این بازار فعالان برای کسب سود اقدام به معامله می‌کنند، متاعی را می‌خرند یا به فروش می‌رسانند، در این بازارها واسطه‌ها و کارگزاران دخالت کرده یا حضور فعال دارند، این ها مورد معامله را برای خود نمی‌خرند یا نمی‌فروشند بلکه عملیات خرید یا فروش را برای دیگری انجام می‌دهند، به عنوان مثال نماینده فروش اتومبیل یا بنگاه معاملات املاک که در هیچ کدام معامله برای کارگزار یا نماینده انجام نمی‌شود بلکه توسط کارگزار برای خریدار یا فروشنده صورت می‌پذیرد.

داودی و همکاران (۱۳۹۱) تحقیقی با هدف بررسی رابطه دو سازه جدید (ترس از ارزیابی مثبت و منفی^[۳۶۳]) و اضطراب اجتماعی با گروه کنترل ترس از ارزیابی منفی انجام دادند. نمونه های تحقیق ۱۷۶ (۸۸ دختر و ۸۸ پسر) دانشجوی کارشناسی دانشگاه شهید چمران است که با روش نمونه‌گیری تصادفی چند مرحله‌ای^[۳۶۴] انتخاب و پرسشنامه‌های اضطراب اجتماعی و ترس از ارزیابی مثبت را تکمیل کردند. نتایج حاکی از همبستگی بین ترس از ارزیابی مثبت با «اضطراب اجتماعی» و مؤلفه «خودپنداشت اجتماعی» آن است، اما همبستگی آن با ترس از ارزیابی منفی و مؤلفه «علایم اضطراب» معنادار نیست. نتایج سه رگرسیون سلسله مراتبی نشان داد که ترس از ارزیابی مثبت پس از کنترل ترس از ارزیابی منفی بخش معناداری از واریانس «اضطراب اجتماعی» و «خودپنداشت اجتماعی» را تبیین می‌کند، اما نقش آن در پیش‌بینی «علایم اضطراب» معنادار نیست. تمایز دو سازه در تحلیل عوامل اکتشافی^[۳۶۵] نیز با بارگذاری ماده های ترس از ارزیابی مثبت و ترس از ارزیابی منفی روی دو عامل جداگانه آشکار شد. به نظر می‌رسد که ترس از ارزیابی مثبت در اضطراب اجتماعی نقشی مستقل از ترس از ارزیابی منفی ایفا می‌کند و این دو سازه احتمالاً با انواع متفاوتی از علایم اضطرابی مرتبط هستند.

رحمانیان و ‌همکاران (۱۳۹۱) در تحقیقی به بررسی اثربخشی درمان شناختی ـ رفتاری گروهی را بر اضطراب اجتماعی دختران دانش آموز بررسی پرداختند. روش تحقیق از نوع آزمایشی بود. پس از اجرای آزمون اضطراب اجتماعی، مصاحبه بالینی بر اساس DSM-IV-TR انجام شد، و ۱۸ دانش آموز دختر (۹ نفر برای هر گروه)، انتخاب شدند و به طور تصادفی در دو گروه آزمایشی (مداخله شناختی – رفتاری گروهی) و (گروه کنترل بدون درمان) گماشته شدند. بعد از اتمام دوره ۱۲ جلسه‌ای هر جلسه دو ساعت درمان در گروه آزمایش، مجدداً آزمون اضطراب اجتماعی به عنوان پس‌آزمون، در هر دو گروه اجرا شد. نتایج آزمون t نشان داد که با ۹۹% اطمینان بین اضطراب اجتماعی در گروه آزمایشی نسبت به گروه کنترل تفاوت معناداری وجود داشت و با ۹۵% اطمینان شرکت کنندگان توانستند پیامدهای درمان را تا یک ماه پیگیری حفظ نمایند به طور کلی درمان شناختی – رفتاری گروهی بر اضطراب اجتماعی دختران دانش آموز کلاس پنجم دبستان مؤثر است.

جلالی و همکاران (۱۳۹۰) تحقیقی با هدف تعیین تأثیر بازی درمانی گروهی به شیوه شناختی ـ رفتاری بر ترس اجتماعی کودکان ۵ تا ۱۱ سال انجام دادند. در این تحقیق شبه تجربی از کودکان مراجعه کننده به کلینیک‌های روان‌پزشکی اطفال شهر اصفهان، ۳۰ نفر از کودکان به روش تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. سپس به روش واگذاری تصادفی در دو گروه آزمایش و شاهد جای گرفتند. گروه آزمایش تحت بازی درمانی گروهی به شیوه شناختی ـ رفتاری در ۶ جلسه هفتگی قرار گرفتند و گروه شاهد هیچ مداخله‌ای دریافت نکرد. برای تشخیص این کودکان از پرسشنامه علایم مرضی کودکان (CSI-4)، فرم والدین استفاده شد. علاوه بر این آزمودنی‌ها، تشخیص روان‌پزشک اطفال ‌در مورد اختلال مذکور را نیز دریافت کردند. پرسشنامه علایم مرضی کودکان (CSI-4)، در زیر مقیاس ترس اجتماعی، فرم والدین، در سه مرحله پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری برای هر دو گروه آزمودنی‌ها اجرا گردید. داده ها با آزمون تحلیل کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بازی درمانی^[۳۶۶] در مرحله پس‌آزمون ترس اجتماعی را کاهش می‌دهد (۰۱/۰P<) و در مرحله پیگیری نیز ترس اجتماعی را در گروه آزمایش کاهش داد (۰۱/۰P<). به طور کلی در این تحقیق ترس اجتماعی گروه آزمایش به طور معناداری کمتر از گروه شاهد بود و این موضوع مشابه تحقیقات انجام شده در ایران و خارج از کشور می‌باشد. بازی درمانی گروهی به شیوه شناختی ـ رفتای شیوه مناسبی برای درمان ترس اجتماعی کودکان است.

قنبری هاشم‌آبادی (۱۳۸۹) در تحقیقی به بررسی اثربخشی روش درمانی حساسیت‌زدایی با حرکات چشم و بازپردازش (EMDR) بر اضطراب اجتماعی و علایم ترس، اجتناب، برانگیختگی فیزیولوژیکی و ترس از ارزیابی منفی پرداخت. در این تحقیق با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای ۲۴ نفز از مراجعه کنندگان به مرکز مشاوره و کلینیک روان‌شناسی بالینی دانشگاه فردوسی مشهد که بر اساس ملاک‌های تشخیصی (DSM-IV-TR) تشخیص اختلال اضطراب اجتماعی گرفته بودند، انتخاب شدند و در دو گروه ۱۲ نفره آزمایش و کنترل (۵ زن و ۷ مرد در هر گروه) جای گرفتند. در ابتدا هر دو گروه با پرسشنامه‌های فوبی اجتماعی و مقیاس ترس از ارزیابی منفی مورد ارزیابی قرار گرفتند. سپس گروه آزمایش در ۵ جلسه ۹۰ دقیقه‌ای درمان به شیوه EMDR شرکت کردند. در پایان دو گروه دوباره پرسشنامه‌ها را تکمیل کردند. برای تحلیل داده ها از روش‌های آمار توصیفی و تحلیل کواریانس استفاده شد. نتایج نشان داد بین میانگین اضطراب اجتماعی، اجتناب، ترس و برانگیختگی فیزیولوژیکی قبل و بعد از مداخله در گروه آزمایش تفاوت معناداری وجود دارد (۰۰۱/۰P<)، اما بین میانگین ترس از ارزیابی منفی قبل و بعد از مداخله تفاوت معناداری مشاهده نشد. همچنین بعد از حذف اثر متغیر سن و اضطراب اجتماعی، اجتناب، ترس، برانگیختگی فیزیولوژیکی و ترس از ارزیابی منفی قبل از مداخله مشاهده شد. که تفاوت معناداری بین دو گروه در اضطراب اجتماعی، اجتناب و ترس وجود دارد (۰۰۱/۰P<). اما بین برانگیختگی فیزیولوژیکی و ترس از ارزیابی دو گروه، تفاوتی مشاهده نشد. به طور کلی روش درمانی (EMDR) بر کاهش اضطراب اجتماعی و اجتناب و ترس ناشی از آن مؤثر است.