طرف­های دیگر. (گیلبوا، ۱۳۸۸، ص ۷۳)
به طور کلی، دیپلماسی، اجرای سیاست­های یک بازیگر جهانی در مقابل بازیگر دیگر است که اگر ماهرانه اجرا شود، می ­تواند به طور بالقوه و بالفعل قدرت نفوذ را در صحنه جهانی ارتقا بخشد و برعکس، اگر به خوبی اجرا نشود، کاهش­دهنده قدرت بازیگران است. دیپلماسی ضعیف می ­تواند به یک بحران سیاسی تبدیل شود. بازیگران ضعیف از لحاظ نظامی و اقتصادی تاحدی می­توانند خلاء موجود را با دیپلماسی قوی پر نمایند و بازیگران قدرتمند نظامی و اقتصادی، با اجرای دیپلماسی ضعیف، موقعیت خود را از دست خواهند داد.
۱ – ۴ انواع دیپلماسی
۱ – ۴ – ۱ دیپلماسی سنتی
هر چند تعریف مشخص و مورد توافقی درباره دیپلماسی سنتی وجود ندارد، اما این مفهوم را می­توان با توجه به ویژگی­های آن تعریف کرد.
گیلبوا، از واژه «سری» برای اطلاق به مفهوم دیپلماسی سنتی استفاده می­ کند. از نظر وی، در دیپلماسی سنتی، کلیه فعالیت­های به طور مخفیانه انجام می­شوند لذا رسانه ­ها و افکار عمومی به طور مطلق از مذاکرات و سیاست­گذاری­های مرتبط کنار گذاشته می­شوند. روزنامه­نگاران، عامه مردم و بیشتر سیاست­مداران و مقامات رسمی، از آنچه در این ملاقات­ها اتفاق می­افتد؛ طرح­هایی که مبادله می­شوند و معاهداتی که مورد مذاکره قرار می­گیرند و بر سر آنها توافق می­ شود، بی­خبرند. دیپلماسی کلاسیک سنتی محرمانه بوده است. با دموکراتیک­تر شدن دنیا و دسترسی بیشتر رسانه ­ها به امور، هدایت دیپلماسی در خفا سخت­تر شده است. مردم خواستار اطلاعاتی درباره مذاکرات هستند؛ به طور کلی، رسانه ­ها این تقاضا را برآورده می­ کنند. جایگاه بالا و موقعیت مذاکره کنندگان و چالش­های عمده، به برپایی گفتگوهای سری منجر می­ شود. با این حال، در تعداد اندکی از موارد بحرانی و بسیار حساس، حتی سیاست­گذاران شناخته شده و سطح بالا نیز قادر بوده ­اند مذاکرات سری را دنبال کنند. (گیلبوا، ۱۳۸۸، ص۵۵)

بنابراین، دیپلماسی سنتی را می­توان شکلی از اداره امور خارجی تلقی کرد که:
الف) تشریفات خاصی دارد؛
ب) عموما پنهانی، مخفیانه و مرموز است؛
ج) نخبگان دیپلماتیک از سایر بخش­های جامعه جدا بوده و حالت آریستوکراتیک دارند؛
د) چون با شفافیت میانه­ای ندارد، کمتر رسانه­ای است. (طباخی ممقانی، ۱۳۹۰، ص ۶۸)
سیاست­مداران و مقامات رسمی، مذاکرات سری را به دلیل ماهیت مذاکرات بین ­المللی و مصونیت از هزینه­ های عدم موفقیت، ترجیح می­ دهند. مذاکراتی که برای حل درگیری­های دشوار بین ­المللی انجام می­شوند، مستلزم چانه­زنی­های طولانی و سخت هستند. آنها از مراحل اولیه پیشنهادهای انعطاف­ناپذیر و صریح خود به وسیله اعطای امتیازات دردناک و خطرناک، به سمت توافقات نهایی بر مبنای امتیازات دوجانبه از سوی هر دو طرف، حرکت می­ کنند. دیپلمات­ها عقیده دارند افشای نابهنگام موقعیت­های ابتدایی مذاکرات و راهکارها، توانایی بالقوه امتیازات آنها را در معرض فشارهایی، هم از جانب طرف دیگر مذاکره کننده، و هم از سوی افکار عمومی داخلی خود، قرار می­دهد. این گونه شرایط پر تنش می ­تواند با مباحثات طولانی غیر ضروری و توافقات کم تاثیر، موجب پایان یافتن پیش از موعد مذاکرات یا مختل شدن دیپلماسی شود. رسانه ­ها مدعی حق عموم برای اطلاع یافتن، و خواستار پوشش تمامی جنبه­ها و جزئیات مذاکرات بین ­المللی هستند، در حالی که دیپلمات­ها نیز حق خود را در مذاکره آزادانه برای صلح (بدون اینکه تحت­تاثیر فشارهای مداوم داخلی قرار بگیرند) طلب می­ کنند. نتیجه، نزاعی داخلی بر سر منافع، بین دیپلمات­ها و روزنامه­نگاران است. (گیلبوا، ۱۳۸۸، ص۵۶)
۱ – ۴ – ۲ دیپلماسی عمومی
عبارت دیپلماسی عمومی در حوزه مطالعات روابط بین­الملل، عبارتی است که در دهه ۱۹۶۰ عمدتا برای توصیف جنبه­ های جدید دیپلماسی رایج شد که تعامل میان بازیگران جدید عرصه بین ­المللی را در کنار دولتها دربر می­گرفت. دیپلماسی عمومی اولین بار در سال ۱۹۶۵ در آمریکا توسط «ادمون گولیون»^[۱۸]، رئیس مدرسه حقوق و دیپلماسی فلچر در دانشگاه تافتز به کار گرفته شد و عبارت است از ارتباطات معطوف به منافع ملی یک کشور از طریق ارتباط با مردم خارج از مرزهای جغرافیایی. با این تعریف مسائلی از قبیل اعزام دانشجو به خارج، پذیرش بورسهای تحصیلی، خبرنگاران اعزامی، فرایند ارتباط میان­فرهنگی، برگزاری انواع جشنواره­های هنری، همایش­ها و سمینارهای فرهنگی و پخش برنامه ­های صوتی و تصویری و حتی سایتهای اینترنتی، همه و همه در حوزه دیپلماسی عمومی قابل بحث می­باشد. (ولف و روسن، ۲۰۰۴، ص ۴)
۱ – ۴– ۲- ۱ سیر تحول دیپلماسی عمومی
سیاست­مداران آمریکایی همواره در جستجوی راه ­هایی بودند تا بتوانند افکار عمومی مردم کشورهای دیگر را در آنسوی دریاها تحت­تاثیر قرار دهند. «جفرسون»^[۱۹]، معتقد بود که با ارائه تصویری از ارزش­ها و نهادهای دموکراتیک در آمریکا، ایالات متحده قادر خواهد بود نفوذ بیشتری در خارج از کشور داشته باشد. وی اولین مرکز اطلاعاتی آمریکا را زیر نظر مقامات دولتی این کشور تاسیس کرد. این مراکز به زودی در سراسر اروپا گسترده شدند و دیپلماسی سنتی، خیلی زودتر از سال ۱۸۶۶ که اولین کابل در اقیانوس اطلس کار گذاشته شود و خیلی زودتر از آنکه در سال ۱۹۲۴ امواج کوتاه رادیویی فاصله­های دور را درهم نوردند، تغییرات خود را آغاز کرد. هلند، اولین کشور اروپایی بود که از این امواج برای ارتباط با مستعمرات خود استفاده کرد. پس­از آن، انگلستان، فرانسه، پرتغال و بلژیک توانستند با متصرفات خود در آنسوی دریاها ارتباط برقرار کنند. (اشنایدر، ۱۹۹۷، ص ۱۹)
هری ترومن، از جمله افرادی بود که کاملا به ضرورت چنین برنامه­هایی پی برده بود. وی با اشاره به برنامه­هایی که ایستگاه رادیویی بی بی سی برای مخاطبان پخش می­کرد، گفت: «ماهیت امروزی روابط خارجی، این مسئله را برای ایالات متحده الزامی می­سازد که فعالیت­های اطلاعاتی خود را به عنوان بخش تفکیک ناپذیر مسائل خارجی دنبال کند.» (همان، ص ۱۵) به همین دلیل در دوره ریاست جمهوری­اش، وی به وزارت خارجه دستور داد که تلاش خود را در این زمینه افزایش دهد. دفتر اطلاعات بین ­المللی و امور فرهنگی، همچنین دفتر تبادل آموزشی و مراکز فرهنگی و کتابخانه­ های آمریکایی در بسیاری از کشورهای خارجی تاسیس شد. ژنرال «دوایت آیزنهاور»^[۲۰]، در راستای سیاست پیشینیان خود از جمله هری ترومن، آژانس اطلاعاتی ایالات متحده را در سال ۱۹۵۳ تاسیس نمود. وی به ویژه درصدد بود تا به نسل بعد از جنگ اروپا، یادآوری کند تا چه حد مرهون فداکاری و مجاهدت آمریکا هستند. وی می­گوید: «اروپا (اروپای غربی) به سرعت بازسازی خواهد شد؛ مدرنیزه خواهد شد و ثروت زیادی به­دست خواهد آورد؛ اما دولتهای اروپایی راجع­به گام­هایی که ما برای کمک به آنها برداشتیم، کمتر سخن خواهند گفت.» آیزنهاور به آنچه که وی دیپلماسی «پی-فکتور»^[۲۱] (دیپلماسی با عاملیت مردم) یا ارتباط مردم با مردم می­نامید، اعتقاد داشت. وی حداقل ماهی یک­بار با اولین مدیر آژانس اطلاعات آمریکا، تئودور اس. استرایبرت^[۲۲] دیدار داشت. تئودور استرایبرت، همچنین در نشست­های شورای امنیت ملی کاخ سفید نیز حضور داشت. (همان، صص ۱۷-۱۶)
«آلوین اشنایدر»^[۲۳]، نویسنده کتاب «مبارزان دروغ پراکنی» می­نویسد: «در سال ۱۹۸۲، من مدیر بخش تلویزیون و فیلم در آژانس اطلاعاتی آمریکا بودم که وظیفه آن، ارائه سیاست خارجی آمریکا به مخاطبان بین ­المللی بود. ما همگی بر سر این موضوع توافق داشتیم که تلاش­ های دیپلماسی عمومی آمریکایی در سراسر دنیا باید از طریق اروپای غربی که همچنان مرکز اطلاعات جهانی بود، اعمال گردد. ما معتقد بودیم که وقتی رهبران افکار اروپایی، راجع­به ارزش­ها، نهادها و سیاست­های آمریکایی متقاعد شدند، آنها این داستان را به سایر نقاط دنیا با تاثیر بیشتری منعکس خواهند کرد؛ همچنین ارسال اطلاعات به جوامع بسته اروپای شرقی نیز مد نظر ما بود تا فشار عمومی بر رژیم­های سرکوب­کننده افزایش یابد. ما می­خواستیم راجع­به ارزش­های آمریکایی به عنوان پایه­ای برای بهتر فهمیدن سیاست خارجی ایالات متحده صحبت کنیم». (اشنایدر، ۱۹۹۷) کاخ سفید چندین­بار در موقعیت­های مختلف خاطرنشان ساخته بود که ماموریت آژانس اطلاعات آمریکا باید متقاعدگرایانه و نه صرفاً آگاهی­دهنده باشد. اما اگر قرار است کسی را در خارج از کشور متقاعد کرد، ایالات متحده ابتدا باید در داخل کشور رفتار خود را اصلاح می­کرد. خشونت علیه سیاهپوستان، جنگ ویتنام، ترور «مارتین لوترکینگ»^[۲۴] و «رابرت کندی»^[۲۵]، همگی از جمله مسایلی بود که به شدت تصویر ارائه شده از آمریکا را در برنامه ­های تلویزیونی، فیلم­ها و برنامه ­های خبری تحت تاثیر قرار داده بود و آن را کشوری خشن و نژادپرست جلوه می­داد. این در حالی بود که تصویر مورد نظر دولتمردان آمریکایی، زندگی سطح بالا، موفقیت­های علمی، قدرت نظامی، مردم بخشنده و روشنفکر آمریکایی بود. (همان، ص ۳۹)
در زمان ریاست جمهوری «جیمی کارتر»^[۲۶] و در سال ۱۹۷۸، نام «آژانس اطلاعاتی آمریکا»^[۲۷] به «آژانس ارتباطات بین ­المللی»^[۲۸] تغییر یافت؛ چرا که به نظر می­رسید کلمه اطلاعات به جریان یک­طرفه پیام­ها از سوی ایالات متحده اشاره دارد. به این ترتیب جایگاه وزارت امور خارجه آمریکا را در تصمیم ­گیری­های مربوط به ارتباطات بین ­المللی، اهمیت بیشتری پیدا کرد. گرچه «آی سی ای» همواره با «سی آی ای» در آن سوی دریاها اشتباه گرفته می­شد. در این زمان، آژانس اطلاعاتی آمریکا، جریان مداومی از اطلاعات را به خارج از کشور ارسال می­کرد. رادیو صدای آمریکا به ۳۵ زبان، برنامه پخش می­کرد و سیستم تله­تایپ رادیویی، واشنگتن را مستقیماً به ۱۷۰ ایستگاه رادیویی واقع در ۱۰۰ کشور (مخاطبان محلی و مقامات رسمی) دنیا متصل می­ساخت. (همان، ص ۲۳)
در سال ۱۹۸۱، پس از ورود «رونالد ریگان»^[۲۹] به کاخ سفید، بار دیگر به تاسیس یک نهاد واحد برای نظارت بر تمام زمینه ­های ارتباطات توجه پیدا شد. به همین جهت، یک لایحه قانونی با عنوان «قانون تجدید سازمان ارتباطات بین ­المللی» از سوی کاخ سفید به کنگره ایالات متحده پیشنهاد گردید. در این لایحه قانونی، برای مسایل مربوط به تخصیص فرکانس­های رادیویی و همچنین جریان داده ­های اطلاعاتی کامپیوتری، اولویت­های خاصی در نظر گرفته شده بودند. به موجب لایحه مذکور، تمام امتیازات و اقتدارات وزارت امور خارجه و از جمله «آژانس ارتباطات بین ­المللی ایالات متحده» و همچنین وزارت بازرگانی آمریکا در زمینه ­های ارتباطات، به یک «کمیته ارتباطات و اطلاعات بین ­المللی» واگذار می­شد. بر طبق لایحه پیشنهادی، نماینده وزارت بازرگانی ایالات متحده، که در میان وزارت­خانه­های مختلف دولت عملا دارای نزدیک­ترین مناسبات با کمپانی­های بزرگ خصوصی است، ریاست کمیته را به عهده می­گرفت. همچنین در لایحه قانونی یادشده، ایجاد یک «کمیسیون مشورتی ارتباطات و اطلاعات بین ­المللی»، مرکب از نمایندگان شرکت­های عظیم چندملیتی، در کنار کمیته مورد نظر، نیز پیش ­بینی گردیده بود. (معتمدنژاد، ۱۳۸۷، ص ۲۴۲)
و بالاخره، درست اواخر دهه ۱۹۹۰ بود که چندین نیروی به هم مرتبط، یعنی جهانی شدن، انقلاب اطلاعات، پایان جنگ سرد و گسترش دموکراسی به عرصه روابط بین­الملل، نظریه­ های دیپلماتیک را با چالش­های عدیده­ای مواجه کردند. از این رهگذر، شاید دیپلماسی عمومی، بیش از سایر وجوه دیپلماتیک، دچار تحول شده باشد. دنیای نوین، امتیاز ویژه­ای برای اقناع، آشکارسازی، گشودگی و ایجاد ائتلاف در مقابل توحش و استفاده از زور با خود به ارمغان آورد. اهداف دیپلماتیک امروز، بیش­از آنکه بر دستیابی ­به توافقات مبتنی باشد، بر ایجاد جاذبه و خلق پیروانی با انگیزه و تمایل بالا تاکید دارد. به گفته جوزف نای، «عصر اطلاعات عبارت است از بهره­ گیری از عقاید و دانایی به منظور اعمال تاثیرات بین ­المللی.» (نای و آونز، ۱۹۹۶، ص ۳۵)
۱ – ۴ – ۲ – ۲ تعریف دیپلماسی عمومی
برای اولین­بار، کنگره آمریکا در سال ۱۹۶۴، تعریف خود را از دیپلماسی عمومی چنین عنوان نمود: «بعضی از اهداف سیاست خارجی می ­تواند از طریق ارتباط مستقیم با مردم کشورهای دیگر (خارجی) بیش از دولت­هایشان دنبال شود. از طریق استفاده از ابزارها و تکنیک­های مدرن ارتباطی، امروزه دسترسی به بخش­های مهم و بزرگی از جمعیت­های ملی ممکن شده است، تا آنها را آگاه ساخت؛ نگرش­هایشان را تحت­تاثیر قرار داد و شاید حتی، آنها را تحریک کرد که اقدام معینی را انجام دهند یا راهکار معینی را اتخاذ کنند. این گروه ها، به نوبه خود، توانایی این را دارند که فشارهای قابل توجه و حتی قاطعی به دولت­هایشان وارد کنند.» (اشنایدر، ۱۹۹۷، ص ۲۱)
در یکی دیگر از تحقیقات کنگره، در سال ۱۹۶۴، راجع به اهداف دیپلماسی عمومی و به­تبع آن، آژانس اطلاعاتی آمریکا چنین بازگو شده است:
القای این اندیشه که آینده دنیا به جوامع دموکراتیک تعلق دارد.
متقاعد ساختن مناطق توسعه نیافته که ایالات متحده می­خواهد توانایی تکنولوژیکی آنان را افزایش دهد.
مبارزه با این اسطوره که کاپیتالیسم، استثمارگر است و می­خواهد بر دنیا تسلط یابد.
و بالاخره اینکه کمونیسم، غیر قابل اجتناب و حتمی­الوقوع است. (همان، ص ۲۲)
اما در ادبیات متون سیاست خارجی ابداع این واژه را به ادموند گولیون نسبت می­ دهند. مانهایم می­نویسد: عبارت دیپلماسی عمومی برای توصیف فعالیت­هایی که زمانی با عنوان «پروپاگاندا»^[۳۰] توصیف می­شد، مرسوم شد. بنابر نقل از «گیفورد دی مالون»^[۳۱]، بر اساس گزارش­های ارائه شده، این عبارت در سال ۱۹۶۵، به وسیله ادموند گولیون از دانشکده «قانون و دیپلماسی فلچر» در دانشگاه «تافت» ابداع شده است. این عبارت چنین تعریف شده است: «فرآیندی دولتی برای برقراری ارتباط با جوامع خارجی، به قصد ایجاد آگاهی و درک در مورد ایده­ ها و آرمان­ها، فرهنگ و عرف ملت خود، همچنین اهداف ملی و سیاست­های جاری.» (مانهایم، ۱۳۹۰، ۲۴)
امروزه در فرهنگ واژگان روابط بین­الملل وزارت امور خارجه آمریکا که در سال ۱۹۸۵ منتشر شده است، در تعریف دیپلماسی عمومی آمده است: دیپلماسی عمومی به برنامه ­های تحت حمایت دولت اشاره دارد که هدف از آنها، اطلاع­رسانی و یا تحت­تاثیر قرار دادن افکار عمومی در کشورهای دیگر است. ابزار اصلی آن نیز، انتشار متن، تصاویر، مبادلات فرهنگی، رادیو و تلویزیون و اینترنت است. (آشنا، ۱۳۸۲، ص ۱۲)
«ادوارد آر. مارو»^[۳۲]، رئیس آژانس اطلاعاتی آمریکا در دولت کندی، دیپلماسی عمومی را به عنوان تعاملاتی نه فقط با دولت­های خارجی، بلکه ابتدا با افراد و سازمانهای غیردولتی که اغلب به صورت دیدگاه های اشخاص مختلف علاوه بر دیدگاه دولت بروز می­ کند، تعریف نمود. (نای، ۱۳۸۷، ص۱۹۴)
یکی دیگر از تعاریف رایج دیپلماسی عمومی در آمریکا عبارت است از: تلاشهای رسمی دولت برای شکل دادن به محیط ارتباطات خارجی که سیاست خارجی آمریکا در آن جریان دارد با هدف کاهش سوءتفاهمات و درکهای نادرستی که ممکن است ارتباط میان آمریکا و آن کشور را پیچیده و مساله­دار نماید، از طریق مطلع ساختن و تحت­تاثیر قرار دادن افکار عمومی سایر کشورها و ابزار اساسی آن عبارتند از نشریات، مبادلات فرهنگی، فیلم، امواج صوتی و تصویری، و بالاخره آنکه این دیپلماسی عمومی معتقد به اداره ماهرانه و دستکاری شده سیاست خارجی از طریق پخش آنچه که می ­تواند به عنوان تبلیغات پنداشته شود، می­باشد. (بیات، ۱۳۸۵، ص ۴۴)
دیپلماسی عمومی به تلاش یک دولت برای برقراری ارتباط با عموم یک جامعه دیگر اطلاق می­گردد تا طی این تلاش، ارزشها، فرهنگها، سیاستها و عقاید جامعه خود را برای آنها توضیح دهد و بدین ترتیب رابطه، وجهه و شهرت خود را در آن کشور بهبود و ترمیم بخشد. (جی کال، ۱۳۸۷، ص ۱۳)
«مک للند»^[۳۳]، در تعریف دیپلماسی عمومی، می­نویسد: «دیپلماسی عمومی برنامه­ ریزی استراتژیک و اجرای برنامه ­های آموزشی، فرهنگی و اطلاع­رسانی توسط یک کشور حامی برای ایجاد محیط افکار عمومی در یک کشور (کشورهای) هدف است به طوری که، رهبران سیاسی، کشور هدف را قادر به تصمیم ­گیری حمایتگرانه و پشتیبانی از اهداف سیاست خارجی کشور حامی می­سازد. (جعفری، ۱۳۸۴، ص۵۵)
گیلبوا، دیپلماسی عمومی را تنها به عنوان مدلی از «ارتباطات یک­طرفه که غالباً در منازعات بین ­المللی دنبال می­ شود»، معرفی می­ کند. وی به نقل از فردریک می­نویسد: «هسته نظریه دیپلماسی عمومی، ارتباطی هدایت شده با افراد خارجی، به منظور تاثیر گذاشتن بر افکار آنها و سرانجام، تاثیر گذاشتن بر دولتهای آنهاست. در همین چهارچوب، دیپلماسی عمومی، فعالیت­هایی در زمینه ­های تبادل اطلاعات، آموزش و فرهنگ با هدف تاثیرگذاری بر دولتی خارجی، از طریق تاثیر گذاردن بر شهروندان آن است. (گیلبوا، ۱۳۸۸، ص۸۰)
با توجه به تعاریف فوق می توان نتیجه گرفت که ایده و جوهره اصلی دیپلماسی عمومی، تسلط بر افکار عمومی جهان از طریق کنترل ایده ها، باورها و هنجارها و در نهایت تاثیرگذاری در راستای اهداف مورد نظر از طرق مختلف و به طور کلی با کمک ابزارهای فرهنگی و ارتباطی است.
۱ – ۴ – ۲ – ۳ قدرت نرم، مفهوم کلیدی دیپلماسی عمومی
اصطلاح قدرت نرم برای اولین بار توسط «جوزف نای»^[۳۴]مطرح شد. وی در سال ۱۹۹۰، در مقاله­ای در «ماهنامه آتلانتیک» با تاکید بر اهمیت قدرت نرم، قدرت را در آینده، کنترل و انتشار اطلاعات و توانایی تغییر رفتار دولتهای دیگر دانست. هرچند در گذشته، در ادبیات سیاسی جهان، برخی از اقدامات و سیاست­های دولتهای بزرگ در قالب قدرت نرم قابل تعریف بودند، این نای بود که از قدرت نرم به عنوان یک تئوری نام برده است. اهمیت مباحث مطرح شده در تئوری قدرت نرم، در رابطه با بحث دیپلماسی عمومی، باعث می­ شود تا در اینجا مورد توجه قرار گیرد. (کول، ۱۳۹۱، ص ۳۱)
یکی از مفاهیم کلیدی که در دیپلماسی عمومی جدید مطرح شده، قدرت نرم است. جوزف نای، در پایان جنگ جهانی دوم، این مفهوم را ابداع کرد. از نظر نای، قدرت نرم، یک بازیگر را قادر می­سازد به کمک جذابیت­های فرهنگی خود و نه اهرم­های نظامی و اقتصادی، آنچه را که در فضای بین ­المللی جستجو می­ کند، به دست آورد. به عبارت دیگر، قدرت نرم، توان یک کشور برای دستیابی به اهدافش از طریق جذابیت و نه اجبار و یا تنبیه می­باشد. این جذابیت از قدرت نرم هر کشور یعنی از سه عامل فرهنگ، ارزشها و سیاست­های یک کشور ناشی می­ شود. (همان، ص ۳۱)
نای در زمینه به کارگیری صحیح قدرت نرم، دیپلماسی عمومی را مرکز ثقل بحث خود قرار می­دهد. بر اساس این نظریه، دیپلماسی عمومی با هدف افزایش قدرت نرم و کسب منافع ملی در عرصه عمومی اعمال می­ شود. دیپلماسی عمومی می ­تواند مکانیسمی برای به کارگرفتن قدرت نرم باشد؛ اما چیزی غیر از قدرت نرم است. مزیت مفهوم قدرت نرم این است که گفتمان دیپلماسی عمومی را به قلمرو امنیت ملی وارد ساخته و این امکان را فراهم آورده که به همان میزان به آن توجه شود. عیب آن نیز این است که نای از آن به عنوان مکانیسمی برای «به دست آوردن آن چیزی که یک نفر می­خواهد» یاد می­ کند. (همان، ص ۳۲)
جعفری نیز در تایید این مسئله معتقد است منبع اساسی و مبنای دیپلماسی عمومی همان ­چیزی است که نای با مفهوم قدرت نرم ارائه می­دهد. قدرت نرم از نظر نای، شیوه جدیدی از اعمال قدرت در مقایسه با شیوه ­های سنتی است که موجب می­ شود یک کشور کاری کند که کشورهای دیگر همان چیزی را بخواهند که او می­خواهد. وی این را قدرت متقاعدکننده نیز می­خواند. از دید وی منابع قدرت نرم آمریکا عبارتند از: جذابیت ایدئولوژیک، شرکت­های چندملیتی و فرهنگ آمریکا. در هر حال، همپوشانی منابع قدرت نرم و دیپلماسی عمومی آنچنان روشن است که نویسنده بر این امر تاکید دارد که دیپلماسی عمومی در واقع برنامه­ ریزی راهبردی کاربرد قدرت نرم در راستای تامین اهداف سیاست خارجی است. (جعفری، ۱۳۸۴، ص۵۶)
۱ – ۴ – ۲ – ۴ ابزارهای دیپلماسی عمومی
دیپلماسی عمومی از کانال­ها و شیوه ­های متعددی بهره می­برد که تنها یکی از آنها، رسانه­های ارتباط جمعی، به ویژه بنگاه­های سخن­پراکنی بین ­المللی است. استفاده از رسانه­های جمعی در دیپلماسی عمومی، برای تاثیرگذاری مستقیم بر توده مردم به کار می­رود، در حالی­که دیگر روش­ها، عمدتاً فرهنگی بوده و به سوی مخاطبان نخبه تمایل دارند؛ با این باور که نخبگان بر افکار عمومی تاثیرگذار هستند.
در یک جمع­بندی می­توان کانالها و ابزارهای دیپلماسی عمومی را چنین برشمرد.

• • رسانه­های ارتباط جمعی، بنگاههای سخن­پراکنی بین ­المللی (به ویژه تلویزیون جهانی)

• • تبادلات فرهنگی و علمی دانشجویان

• • روشنفکران، دانشگاهیان و هنرمندان

• • شرکت در جشنواره­ها و نمایشگاهها

• • برپایی و حفظ مراکز فرهنگی

• • آموزش زبان

• • تشکیل انجمنهای دوستی محلی و تجاری (گیلبوا، ۱۳۸۸، ص ۸۱)

۱ – ۴ – ۲ – ۵ ابعاد دیپلماسی عمومی
دیپلماسی عمومی دارای سه بعد بسیار مهم است: اولین و مهم­ترین بعد، «ارتباطات روزانه»^[۳۵] است که شامل شرح شرایط داخلی و خارجی تصمیمات سیاسی برای مردم است. پس از تصمیم ­گیری­های مقامات حکومتی در دموکراسی­های مدرن، معمولا توجه خاصی به چگونگی آنچه باید به رسانه ­ها بگویند، معطوف می­دارند؛ اما در حالت کلی بر رسانه­های داخلی تمرکز می­ کنند. (به نظر می­رسد رسانه­های خارجی، مهم­ترین هدف بعد اول دیپلماسی عمومی باشد.) این بعد از دیپلماسی عمومی باید شامل آمادگی برای مقابله با یحرانها و حملات احتمالی نیز باشد. قابلیت عکس­العمل سریع به معنای این است که تحریکات منفی و اطلاعات غلط، فورا پاسخ داده شوند. بعد دوم از ابعاد دیپلماسی عمومی، ارتباطات استراتژیک است که در آن مجموعه ­ای از موضوعات ساده توسعه داده می­ شود، مانند چیزی که در یک مناقشه سیاسی یا تبلیغاتی رخ می­دهد. بعد سوم دیپلماسی عمومی، گسترش روابط دامنه­دار و طولانی­مدت با افراد کلیدی از طریق بورس تحصیلی، معاملات، آموزش، سمینارها، کنفرانس­ها و دسترسی به کانال­های رسانه­ای است. هر کدام از این سه بعد دیپلماسی عمومی می ­تواند نقش مهمی را در ایجاد یک تصویر جذاب از کشور و دسترسی به نتایج مطلوب بازی کند. (نای، ۱۳۸۷، صص۱۹۸- ۱۹۵)
۱ – ۴ – ۲ – ۶ اشکال دیپلماسی عمومی

فرضیه اول با ضریب ۵۲/۰ و با اطمینان ۹۵/۰ معنی دار است و مورد تایید قرار گرفت.
فرضیه دوم با ضریب۵۵ /۰ و با اطمینان۹۵ /۰ معنی دار است و مورد تایید قرار گرفت .
فرضیه سوم با ضریب۵۹ /۰و با اطمینان۹۵ /۰ معنی دار است و مورد تایید قرار گرفت .

4. 4. تجزیه چی (۱۳۷۵) در پژوهشی با عنوان بررسی مقایسه رابطه بین میزان رضایت شغلی کارکنان دانشگاه علامه طباطبایی و میزان کارایی آنان، به بررسی وشناسایی رابطه ای میان میزان رضایت و علاقه مندی به شغل در کارکنان دانشگاه علامه طباطبایی و میزان کارایی آنان پرداخته است. این پژوهش سعی در شناسایی رابطه ای میان رضایت شغلی و میزان کارایی کارکنان دانشگاه علامه طباطبایی و بررسی تاثیر متغیرهای مستقلی، چون حقوق، اعمال و رفتار مدیران، تجربه کاری کارکنان و جز آن، بر متغیر وابسته کارایی دارد. با توجه به یافته های پژوهش بین رضایتمندی شغلی و کارایی کارکنان دانشگاه علامه طباطبایی ارتباط مستقیم دیده می شود، به این صورت که متغیرهایی چون کافی بودن حقوق جهت تامین نیازهای اساسی کارکنان، رفتار و اعمال مدیران، شرایط فیزیکی محیط کار و برآورد مطلوب نیازهای اجتماعی کارکنان که در رضایت شغلی کارکنان موثر بوده است، بر میزان کارایی آنان نیز تأثیر می گذارد. شایان ذکر است که تجزیه و تحلیل داده های تحقیق نشان می دهد که بین تجربه کاری کارکنان با میزان کارایی آنان ارتباط معناداری مشاهده می شود.

4. 4. ابراهیمی (۱۳۷۹) در تحقیقی با عنوان بررسی تاثیر سبک های مدیریتی بر کارایی کارکنان دانشگاه تربیت مدرس، به بررسی و شناسایی سبک های مدیریتی و بهترین سبک در میان سبک ها، که بر کارایی تاثیر بیشتر داشته باشد، پرداخته است. این پژوهش سعی کرده است که سبک های مدیریتی را شناسایی کند و بهترین سبک مدیریتی موثر بر کارایی کارکنان دانشگاه تربیت مدرس را معرفی نماید و در نهایت پیشنهادهایی جهت حفظ و نگهداری نیروی انسانی و هم چنین افزایش کارایی کارکنان عرضه کند. با توجه به یافته های پژوهش، بین سبک مدیریت و کارایی کارکنان دانشگاه تربیت مدرس ارتباط معناداری دیده می شود. به این صورت که هر چه از سبک مدیریت استبدادی – استثماری و سبک استبدادی- خیرخواهانه، به سمت سبک های مدیریت مشاوره ای و مشارکتی پیش برویم، کارایی کارکنان افزایش نشان می دهد.

4. 4. عموزاده (۱۳۷۹) در تحقیقی با عنوان تاثیر آموزش های مدیریت بر کارآیی مدیران و فرماندهای ناجا، به بررسی تاثیر متغیرهای مستقل اجرای کار در حداقل زمان، آموزش های مدیریتی، رضایت بالادستان، تجربه و محیط آموزش بر متغیر وابسته کارایی مبادرت نموده است. در این تحقیق که با ابزار پرسش نامه و با روش توصیفی در جامعه نمونه آماری مدیران ارشد ستادی “ناجا” صورت پذیرفته، محقق به رابطه معناداری بین متغیرهای مستقل و متغیر وابسته دست یافته است.

4. 4. مطهری نیا (۱۳۸۵) در پژوهشی با عنوان ” بررسی روش ارزش یابی کارکنان ناجا (بررسی موردی فرماندهی انتظامی شهرستان همدان)” به بررسی و تطبیق روش کنونی ارزش یابی کارایی کارکنان ناجا با اهداف و منظورهای آیین نامه ارزش یابی پرداخته است. یافته های پژوهش نشان می دهد روش فعلی ارزش یابی کارایی سبب شناسایی نقاط ضعف و قوت و استعدادهای کارکنان نمی شود و نتایج این ارزش یابی ها در سرنوشت خدمتی آنان تأثیر گذار نیست؛ هم چنین نتایج تحقیق نشان می دهد که کارکنان ناجا از نحوه و نتایج ارزش یابی کارایی سالانه خود راضی نبوده و بازخورد مناسب از نتایج این ارزش یابی ها جهت بهبود عملکرد آنان داده نمی شود.

4. 4. در تحقیق آزادواری (۱۳۸۸) با عنوان بررسی میزان کارایی کارکنان کلانتری بانوان مشهد، هدف اصلی پژوهش بررسی میزان کارایی کارکنان کلانتری بانوان مشهد از منظر کارکنان سطوح گوناگون فرماندهی انتظامی شهرستان مشهد است. روش تحقیق از نوع اکتشافی و زمینه ای – موردی است و جامعه تحقیق شامل دویست تن از مدیران و فرماندهان ستاد فرماندهی انتظامی خراسان رضوی، فرماندهان و کارکنان ستاد فرماندهی انتظامی ثامن و رؤسای دوایر کلانتری بانوان مشهد است، که با بهره گرفتن از روش نمونه گیری تصادفی شمار ۱۱۲ تن از آنان انتخاب شدند و در دست بررسی قرار گرفتند. بر اساس یافته های پژوهش،میزان کارایی کارکنان کلانتری بانوان مشهد از نظر شاخص های سرعت عمل، دقت عمل، صحت عمل، انگیزه و مسئولیت پذیری، در شرایطی مناسب قرار دارد. وجود عواملی چون سرعت عمل، دقت عمل، صحت عملکرد، انگیزه و مسئولیت پذیری به هنگام ایفای وظایف شغلی محول شده به کارکنان کلانتری بانوان مشهد حاکی از آن است که این کارکنان از منظر کارکنان فرماندهی انتظامی شهرستان مشهد از کارایی لازم در ایفای وظایف محول شده برخوردارند.

فصل سوم:
طرح و روش تحقیق
۳-۱) مقدمه
هر تحقیق شامل فرآیندهای بررسی و آزمایش و آزمودن است.تمام این مراحل باید به دقت و با حساسیت کامل انجام و به اجرا در آید.کم توجهی و بی دقتی در انجام هر کدام از این مراحل باعث می شود نتیجه نهایی دچار مشکل شود.نتایج بدست آمده همان پاسخ پرسش ما یا همان راه حل مشکل ما است که تحقیق در راستای آن انجام گرفته است.مباحث مطرح شده در این فصل عبارتند از فرایند اجرای تحقیق˛روش تحقیق˛جامعه و نمونه آماری˛ روش ها و ابزار جمع آوری اطلاعات˛روایی˛پایای و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.
۳-۲) فرایند اجرای تحقیق
در این تحقیق ابتدا با بررسی ادبیات تحقیق و بر اساس مسئله بیان شده ، متغیرهای اصلی تحقیق شناسایی شده و فرضیه ها شکل گرفتند. سپس داده های مورد نیاز برای سنجش و اندازه گیری متغیرهای فوق به وسیله پرسش نامه و به صورت میدانی از کارکنان بانک ملی در سطح رشت جمع آوری شد ، تبدیل به امتیازات مربوط شده و برای تجزیه و تحلیل با بهره گرفتن از نرم افزارهای spss آماده گردیدند. درادامه با محاسبه مشخصه های توصیفی متغیرها و جداول مربوطه ، توزیع صفت های متغیرها بررسی و در نهایت به آزمون فرضیه ها اقدام شد.

۳-۳) روش تحقیق
تحقیقات درعلوم مدیریتی با توجه به دومعیار هدف تحقیق ونحوه گردآوری داده ها تقسیم بندی می شوند. در این راستا تحقیق حاضر از نظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی است. هدف از تحقیق کاربردی به دست آوردن درک یا دانش لازم برای تعیین ابزاری است که به وسیله آن نیازی مشخص و شناخته شده برطرف گردد، دراین تحقیقات هدف کشف دانش تازه ای است که کاربرد مشخصی را درباره فرآورده یا فرآیندی در واقعیت را دنبال می کند. به عبارت دقیق تر تحقیق کاربردی تلاشی برای پاسخ دادن به یک معضل و مشکل عملی است که در دنیای واقعی وجود دارد(خاکی ۱۳۸۷،ص ۹۴). در این راستا تحقیق حاضر از نظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی است. از لحاظ روش و اجرا، تحقیق حاضر توصیفی - تحلیلی با تاکید بر شاخه همبستگی و از نوع پیمایشی است و نهایتاً از لحاظ روش جمع آوری داده ها و اطلاعات این تحقیق از نوع میدانی می باشد.
۳-۴) جامعه و نمونه آماری
جامعه آماری به کل گروه افراد˛وقایع یا چیزهایی اشاره دارد که محقق می خواهد به تحقیق درباره آنها بپردازد.(سکاران˛۱۳۹۰˛۲۹۴)
جامعه آماری در این تحقیق کارکنان شاغل بانک ملی ایران در سطح شهرستان رشت می باشند.تعداد کل جامعه آماری در سطح شهرستان رشت۵۶۲ پرسنل می باشد که در۱ اداره سرپرستی ,۲۷شعبه ناحیه شهری و ۵باجه شهری در سطح شهرستان رشت مشغول انجام وظایف بانکی می باشد.
روش انتخاب نمونه:گردآوری اطلاعات مربوط به کلیه کارکنان جامعه آماری در همه موارد امکان پذیر نیست.زیرا محدودیت زمانی و هزینه مانع از آن است که ویژگی های تک تک افراد جامعه آماری اندازه گیری و یا مورد بررسی واقع شود.از اینرو به داده ها و اطلاعات قسمتی از جامعه اکتفا شده و در نتیجه با بهره گرفتن از ابزار علم آمار با پذیرش درصد معینی خطا به کل جامعه آماری تعمیم داده میشود.در علم آمار راه های گوناگونی برای انتخاب نمونه وجود دارد.در این تحقیق از روش نمونه گیری تصادفی استفاده شده است. که در این روش همه اعضای جامعه شانس مساوی برای انتخاب شدن دارند. نمونه برداری ، فرایند انتخاب کردن تعداد کافی از میان اعضای جامعه آماری است به طوری که با مطالعه گروه نمونه بتوان این خصوصیات و ویژگی های آزمودنی گروه نمونه بتوان این خصوصیات یا ویژگی ها را به اعضای جامعه آماری تعمیم داد (سکاران ، ۱۳۸۵، ص۲۹۶).
با توجه به اینکه تعداد کارکنان، جامعه تقریبا بزرگی را تشکیل می دهند از فرمول کوکران جهت مشخص کردن تعداد نمونه استفاده شده است. که طبق فرمول میزان حجم نمونه ۲۲۸ نفر به دست آمد .
فرمول شماره ۱
= Nحجم جامعه آماری
= nحجم نمونه
= Zمقدار متغیر نرمال واحد استاندارد، که در سطح اطمینان ۹۵ درصد برابر ۱٫۹۶ می باشد
=pمقدار نسبت صفت موجود در جامعه است. اگر در اختیار نباشد می توان آن را ۰٫۵درنظر گرفت. در این حالت نقدار واریانس به حداکثر مقدار خود می رسد.
= qدرصد افرادی که فاقد آن صفت در جامعه هستند (q =1-p)=0.5
d= مقدار اشتباه مجاز=۰٫۰۵
=

۳_۵) روش ها و ابزار جمع آوری اطلاعات

در این تحقیق از پرسشنامه برای جمع آوری اطلاعات استفاده گردیده است.در این تحقیق با توجه به محدودیت زمانی و نیاز به دسترسی سریع داده پاسخنامه به صورت دستی به افراد تحویل داده و درخواست گردید چناچه ابهامی در پاسخ به سوال ها به نظرشان میرسد مطرح کنند.از تعداد ۲۷۵ پرسشنامه توزیع شده ۲۲۸ تعداد تکمیل و باز پس داده شد. سوالهای پرسشنامه از نوع بسته است.اگرچه معایبی دارد از جمله ایجاد محدودیت برای پاسخ دهنده و همچنین مانع در جهت بروز خلاقیت می باشد. ولی به علت وجود محاسنی از قبیل جلوگیری از اطلاعات اضافی و بیهوده˛افزایش قابلیت اتکا به سبب پرهیز از اطلاعات ذهنی˛صرفه جویی در وقت برای محقق و پاسخ دهنده و بالاخره افزایش نرخ بازگشت از آن استفاده گردیده است.بدین ترتیب پرسشنامه در قالب سوال ۱۲عمومی و ۳۴سوال اصلی می باشد.نمونه ای از پرسشنامه در قسمت ضمائم آورده شده است .

۳-۵-۱) روایی پرسشنامه

مقصود از روائی آن است که ابزار اندازه گیری انتخاب شده می تواند ویژگی که برای آن طراحی شده است را به خوبی اندازه گیری نماید یا نه؟روایی از آن جهت اهمیت دارد که اندازه گیری های نادرست نتیجه نهایی تحقیق را بی ارزش و بی اهمیت می سازد.برای سنجش روائی پرسشنامه از روش روائی محتوایی به طزیق دلفی استفاده شده است. برای این منظور در ابتدا پرسشنامه ای تنظیم شد و در اختیار استاد راهنما و متخصصین قرار گرفت و پس از تایید نهایی ایشان˛پرسشنامه حاضر تهیه شد.

۳_۵_۲) پایایی پرسشنامه

مقصود از پایایی آن است که ابزار اندازه گیری انتخاب شده در یک فاصله زمانی کوتاه نتایج یکسان و نزذیک به همی از انداز گیری انجام شده به ما بدهد.در این تحقیق جهت محاسبه پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است.
برای محاسبه آلفای کرونباخ ابتدا باید نمره های زیر مجموعه سوالات پرسش نامه و واریانس کل را محاسبه نموده و سپس با بهره گرفتن از فرمول زیر مقدار ضریب آلفا را محاسبه کرد.( بازرگان ، ۱۳۷۶،ص ۱۶۴)
فرمول شماره ۲
j : تعداد زیر مجموعه سوال های پرسش نامه
واریانس زیر آزمون j
واریانس کل آزمون
:   ضریب پایایی کل آزمون
اگر ضریب آلفای کرونباخ بیشتر از ۷۰% باشد پرسش نامه دارای پایایی است .
در عمل برای محاسبه ضریب پایایی پرسش نامه طرح شده ابتدا یک نمونه اولیه شامل ۳۰ پرسش نامه پیش آزمون گردید و سپس با بهره گرفتن از داده های به دست آمده ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد. پایایی پرسش نامه مطرح شده برای اندازه گیری متغیر بخش بندی و هریک از سوالات آن ، با بهره گرفتن از ضریب آلفای کرونباخ به قرار جدول ذیل بوده است.
جدول ۳-۱) ضرایب آلفای کرونباخ

روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل اطلاعات
یکی از ابزارهای مناسب و کارآمد در این زمینه، تحلیل پوششی داده‌ها می‌باشد که به عنوان یک روش غیر پارامتری به منظور محاسبه کارایی واحدهای تصمیم گیرنده استفاده می‌شود. امروزه استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده‌ها با سرعت زیادی در حال گسترش بوده و در ارزیابی سازمانها و صنایع مختلف مانند صنعت بانکداری، پست، بیمارستانها، مراکز آموزشی، نیروگاهها، پالایشگاه‌ها و… استفاده می‌شود. توسعه‌های زیادی از جنبه تئوری و کاربردی در مدلهای تحلیل پوششی داده‌ها اتفاق افتاده که شناخت جوانب مختلف آن را برای به کارگیری دقیق تر اجتباب ناپذیر می‌کند. استفاده از مدلهای تحلیل پوششی داده‌ها علاوه بر تعیین میزان کارایی نسبی، نقاط ضعف سازمان را در شاخص های مختلف تعیین کرده و با ارائه میزان مطلوب آنها، خط مشی سازمان را به سوی ارتقای کارایی و بهره وری مشخص می‌کند. همچنین الگوهای کارا که ارزیابی واحدهای ناکارا بر اساس آنها انجام گرفته‌است به واحدهای ناکارا معرفی می‌شوند. الگوهای کارا واحدهایی هستند که با ورودی های مشابه واحد ناکارا خروجی های بیشتر یا همان خروجی ها را با بهره گرفتن از ورودی های کمتر تولید کرده‌اند. این تنوع وسیع در نتایج است که موجب شده استفاده از این تکنیک با سرعت فزاینده‌ای رو به گسترش باشد. همین امر موجب شده‌است که این تکنیک از بعد تئوری نیز رشد فزاینده‌ای داشته باشد و به یکی از شاخه‌های فعال در علم تبدیل شود.(ویکیپدیا)

تحلیل پوششی داده‌ها، یک روش برنامه‌ریزی ریاضی، برای ارزیابی کارایی واحدهای تصمیم‌گیرنده‌ای که چندین ورودی و چندین خروجی دارند. اندازه‌گیری کارایی به دلیل اهمیت آن در ارزیابی عملکرد یک شرکت یا سازمان همواره مورد توجه محققین فرار داشته است. در سال ۱۹۵۷، فارل با استفاه از روشی همانند اندازه‌گیری کارایی در مباحث مهندسی، به اندازه‌گیری کارایی برای واحد تولیدی اقدام کرد. موردی که فارل برای اندازه‌گیری کارایی مد نظر قرار داد، شامل یک ورودی و یک خروجی بود. چارنز، کوپر و رودز دیدگاه فارل را توسه دادند والگویی را ارائه کردند که توانایی اندازه‌گیری کارایی به چندین ورودی و خروجی را داشت. این الگو، تحت عنوان تحلیل پوششی داده‌ها، نام گرفت و اول بار، در رساله دکترای ادوارد رودز و به راهنمایی کوپر تحت عنوان ارزیابی پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان مدارس ملی آمریکا در سال ۱۹۷۶ در دانشگاه کارنگی مورد استفاده قرار گرفت(مهرگان۱۳۸۳). این تکنیک یک روش مبتنی بر تجربه می‌باشد که نیازی به مفروضات و محدودیت های سنتی سنجش کارایی ندارد. از زمان معرفی، این روش بطور گسترده در تمام سازمانها اعم از انتفاعی و غیرانتفاعی و… استفاده شده است اگر یک واحد تصمیم‌گیری تنها دارای یک نهاده و یک ستاده باشد کارایی این واحدها از طریق تقسیم ستاده به نهاده بدست می‌آید در حالتی هم که نهاده و ستاده‌های چندگانه وجود داشته باشد. در صورت وجود قیمت (ارزش) هر یک از نهادها و ستاده‌ها می‌توان از طریق تقسیم مجموع وزنی ستاده‌ها به مجموع وزنی نهادها کارایی را مشخص کرد.
روند طراحی
روند طراحی مدل بدین صورت است که ابتدا واحدهای تصمیم گیری را که درصدد ارزیابی کارایی آنها هستیم مشخص واحد تصمیم گیری و با بهره گرفتن از رویکردمی‌کنیم و سپس با توجه به مشخصات و ویژگی‌های سیستمی به تعیین و انتخاب داه‌ها و ستاده‌ها برای این واحد تصمیم گیری می‌پردازیم. سپس با جمع‌ آوری دیتاهایی در رابطه با مقادیر داده‌ها و ستاده‌های هر یک از واحد تصمیم گیری مدل ارزیابی کارایی آنرا مطابق با یکی از مدل های اصلی تحلیل پوششی داده ها فرمول کرده و سپس بعد از مدل تحلیل پوششی داده ها به ازاء هر واحد تصمیم گیری نمره کارایی آن بدست می‌آید و براساس نتایج حاصل از حل مدل به تجزیه و تحلیل وضعیت کارایی واحد تصمیم گیری پرداخته می‌شود.
مفهوم کارایی در تحلیل پوششی داده‌ها
مفهوم کارایی که در تحلیل پوششی داده ها مورد استفاده قرار می‌گیرد همان حاصل تقسیم مجموع وزنی مقدار ستاده‌ها به مجموع وزنی مقدار داده‌ها می‌باشد. ولی در اغلب موارد که قیمت با ارزش (وزنهای) داده‌ها و ستاده‌ها مشخص نیست و یا داده‌ها و ستاده‌ها مقیاس‌های متفاوتی دارند از تحلیل پوششی داده ها برای تعیین میزان کارایی استفاده می شود. در تحلیل پوششی داده ها وزن های اختصاصی داده شده به هر یک از داده‌ها و ستاده‌ها از طریق حل یک مدل برنامه‌ریزی خطی بدست می‌آید. تحلیل پوششی داده ها این وزن ها را طوری تعیین می‌کند که کارایی واحد نسبت به سایر واحدها حداکثر شود.تعیین شاخص‌ها (پارامترهای مدل) و اندازه‌گیری آنها از آنجا که شاخص‌های ارزیابی عملکرد هر واحد تصمیم‌گیری که در روش تحلیل پوششی داده‌ همان پارامترهای ورودی و خروجی مدل هستند که بسته به اهداف و فلسفه وجودی آن تصمیم‌‌گیرنده و وظایف مهم مورد انتظار از آن و نیز عوامل تأثیرگذار و نوع هزینه‌هایی که برای آن انجام می‌گیرد فرق دارد.
تحلیل پوششی داده ها و رویکرد سیستمی
یکی از مهمترین ویژگی‌های تحلیل پوششی داده ها داشتن یک رویکرد سیستمی به مجموعه واحد تصمیم گیری تحت ارزیابی است. یک سیستم مجموعه‌ای از افراد، منابع، مفاهیم و رویه‌هایی هستند که به گونه‌ای در تعامل با یکدیگر قرار گرفته‌اند که در راستای رسیدن به هدفی مشخص وظایفی را انجام می‌دهند. یک سیستم از سه بخش اصلی، داده‌ ، فرایند و ستاده تشکیل شده است. در هر سیستم داده‌ها شامل عناصری می‌شود که وارد سیستم می‌شود. فرایند شامل عناصری است که جهت تبدیل داده‌ها به ستاده‌ها ضروری هستند.
الگوبرداری  با بهره گرفتن از تحلیل پوششی داده ها
برای هر واحد تصمیم‌گیری ناکارا، تحلیل پوششی داده ها یک مجموعه از واحدهای کارا را مشخص می‌کند که می‌توانند به عنوان الگو برای بهبود عملکرد مورد استفاده قرار گیرند. براساس مدل تحلیل پوششی داده ها یک واحد تصمیم گیری ناکاراست اگر واحد یا ترکیبی از واحدها وجود داشته باشد که بتوان همان مقدار ستاده واحد تحت بررسی را با مقدار نهاده کمتری تولید کند. واحدهای تصمیم‌گیری تشکیل دهند. این ترکیب به‌عنوان گروه‌های الگو برای واحد تصمیم‌گیری ناکارا مطرح هستند تحلیل پوششی داده ها همچنین می‌تواند مقدار بهبود لازم را در هر یک از داده ها و ستاده‌های واحد ناکارا مشخص کند. لازم به ذکر است تحلیل پوششی داده ها یک ابزار تشخیص است و هیچ گونه استراتژی را برای کارا شدن یک واحد ناکارا ارائه نمی‌دهد.
تعریف واحدهای تصمیم‌گیری
یک واحد تصمیم گیری نهادی است که داده‌ها را به ستاده‌ها تبدیل می‌کند.این واحدها، واحدهایی هستند که نوع یکسانی از وظایف را انجام داده و دارای اهداف و آرمانهای یکسان می‌باشند.واحدهایی که در تحلیل پوششی داده ها مورد استفاده قرار می گیرند باید همگن بوده و دارای داده‌ها و ستاده‌های یکسان و هم نوع باشند. انتخاب داده‌ها و ستاده‌ها  به طور واضح و روشن هر منبعی که به وسیله یک واحد استفاده می‌شود باید به عنوان داده در نظر گرفته شود.  هر واحد منابع را به ستاده‌ها تبدیل خواهد کرد و این ستاده‌ها شامل مقداری از کالاها و خدمات بوده که به وسیله  واحد ارائه می‌شود. در هنگام تصمیم‌گیری در مورد تعیین داده‌ها و ستاده‌های واحدها ما نیازمندیم که یک دادگاه مفهومی از آنچه که به عنوان یک داده یا ستاده برای یک واحد مطرح است داشته باشیم. همچنین ما نیاز داریم که این داده‌ها بطور واقعی موجود باشند. شاید یکی از مشکلاتی که در امر تعیین داده‌ها و ستاده‌ها وجود دارد این است که هر چند می‌توان داده‌ها و ستاده‌های زیادی را برای یک واحد در نظر گرفت وی در اکثر مواقع داده‌هایی در رابطه با این ها موجود نیست و این امر تصمیم‌گیری در مورد داده‌ها و ستاده‌ها را مشکل می‌کند. مشخص کردن داده‌ها و ستاده‌ها یکی از اقدامات مهم در استفاده از تحلیل پوششی داده ها می‌باشد. انتخاب داده‌ها و ستاده‌های صحیح نقش مهمی در تفسیر، استفاده و مقبولیت نتایج حاصل از تحلیل پوششی داده ها برای مدیران دارد.
انواع الگوها
رویکرد تحلیل پوشی داده‌ها دارای مدل های متعددی است که این مدلها برای اهداف خاصی طراحی شده‌اند. چنین مدل هایی امروزه کاربرد وسیعی در تحلیل کارایی سیستم‌های مختلف از جمله سیستم‌های تصمیم گیری پیدا کرده‌اند.در مدل های تحلیل پوششی داده ها شاخص‌های مناسبی که بعنوان ورودی و خروجی عمل می‌کند نقش بسیار مهمی دارند.  الگوهای تحلیل پوششی داده ها به طورکلی عبارتند از: الگوی CCR ، الگوی  BCC و الگوی جمعی.
دراین تحقیق ما با بهره گرفتن از دو الگوی BCC و CCR به تحلیل میزان کارایی شرکتها خواهیم پرداخت که در ادامه توضیحاتی در خصوص این دو الگو ارائه می کنیم.
الگوی CCR
این الگو دارای بازده ثابت به مقیاس است و سعی دارد با انتخاب وزن های بهینه برای متغیرهای ورودی و خروجی واحد تحت بررسی ،کسر کارایی این واحد (واحد صفر) را به گونه ای بیشتر کند که کارایی سایر واحد ها ،از حد بالای یک تجاوز نکند. این الگو در دو ماهیت ورودی و خروجی و در سه شکل کسری ،مضربی و پوششی مطرح شده است و در ادامه ،به بیان فرم های مختلف در بیان فرم های مختلف در ماهیت ورودی می پردازیم. با توجه به ویژگی فرم پوششی ،الگوی CCR در ماهیت ورودی با شکل پوششی ،برای این نوشته انتخاب شد .بنابراین در این قسمت ،تنها به تشریح این شکل از CCR در ماهیت ورودی می پردازیم. در تحلیل پوششی داده ها دوگان فرم مضربی همواره شکل پوششی را نتیجه می دهد در صورتی که ،دوگان فرم مضربی CCRرا بنویسیم . جواب شکل پوششی در ماهیت ورودی به طور مستقیم میزان کارایی نسبی واحد تحت بررسی را نشان می دهد در صورتی که به دست آمده برای یک واحد مساوی یک باشد ،بدین مفهوم است که واحد تحت بررسی یا واحد تصمیم گیری کارا است و در صورتی که مقدار آن کوچکتر از یک باشد واحد تصمیم گیری یا واحد تحت بررسی ناکارا می باشد (بولین:۲۰۰۰).
- فرمول بندی مدل اولیه (مضربی) ورودی محور CCR(CCRp-I)

: وزن ورودی ها
: وزن خروجی ها
: ورودی iام از واحد تصمیم گیریj ام
: خروجی rام از واحد تصمیم گیریj ام
: ورودی iام واحد تحت بررسی
: خروجی rام واحد تحت بررسی
: مقدار کارایی
مشخصه کارا بودن این است که مقدار امتیاز کارایی برابر یک باشد.
فرمول بندی مدل دوگان (پوششی) ورودی محور CCR(CCRd-I)

آزاد در علامت
Φ : مقدار کارایی
λ : ضرایب وزنی برای تشکیل واحدهای مجازی
تصویر کارا شدن (واحد مجازی) برای واحدo، به صورت زیر بدست می‌آید:

: بردار ورودی های واحدo
: بردار خروجی های واحدo
: بردار ورودی های واحد مجازی واحدo
: بردار خروجی های واحد مجازی واحدo
: بردار ورودی های واحدهای مربوط به
: بردار ورودی های واحدهای مربوط به
الگوی BCC
این مدل بر اساس حرف اول نام پدید آورندگانش یعنی بنکر ،چارنز و کوپر نامگذاری شده است. بر خلاف مدل CCR که فرض بر بازدهی ثابت نسبت به مقیاس است در مدل BCC فرض بر بازدهی متغیر نسبت به مقیاس می باشد.استفاده از بازده متغیر نسبت به مقیاس موجب می شود با محاسبه کارایی فنی بر حسب مقادیر کارایی ناشی از مقیاس و کارایی ناشی از مدیریت ،تحلیل بسیار دقیقی ارائه گردد.برای ساخت مدل های نهاده گرا و ستاده گرا در مدل اصلی BCC از همان مبانی مدل CCR استفاده میشود در مدل نهاده گرا با کاهش نهاده ها میزان کارایی افزایش می یابد ولی در مدل ستاده گرا با افزایش ستاده ها میزان کارایی افزایش می یابد.
- فرمول بندی مدل اولیه (مضربی) ورودی محور BCC(BCCp-I)

آزاد در علامت
فرمول بندی مدل دوگان (پوششی) ورودی محور BCC(BCCd-I)

و همچنین جهت سنجش کیفیت مدل از ضریب تعیین (R²) حاصل از این نرم افزار استفاده می گردد.
خلاصه فصل سوم
در این فصل ابتدا هدف تحقیق و سپس نوع تحقیق بر اساس هدف، ماهیت و روش بیان شد. پس از آن روش تحقیق و جامعه آماری تحقیق مشخص گردید و همچنین روش های گردآوری داده ها و اطلاعات و ابزارهای گردآوری اطلاعات مطرح شد. در ادامه در مورد اجزاء و ساختار پرسشنامه و روایی و پایایی آن بحث شد و در نهایت مدل تحلیلی پژوهش که مشتمل بر ساختار کلی پرسشنامه و تقسیم بندی گویه های مربوط به هر یک از ابعاد و شاخص ها بود ارائه گردید و روش های مورد استفاده برای تحلیل داده ها تشریح شد.

فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
اهداف فصل:
ارائه آمار توصیفی تحقیق
شناسایی شاخص های اصلی ابعاد مختلف مدل
بررسی فرضیه های اصلی و فرعی تحقیق
ارزیابی مدل کلی تحقیق
پیامبر خدا (صلى‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم) فرمودند:اکتُبُوا العِلمَ قبلَ ذَهابِ العُلَماءِ ، وإنّما ذَهابُ العِلمِ بِمَوتِ العُلَماءِ؛
دانـش را، پـیش از درگـذشت دانشمندان، بنویسید ؛ زیرا با مرگ دانشمندان، دانش (آنان) نیز مى‏رود .
۱-۴ مقدمه
در فصول اول و دوم به بیان ادبیات موضوع، سؤالات و فرضیه های تحقیق و ارائه مدل اولیه پیشنهادی تحقیق پرداخته شد. در فصل سوم، روش های گردآوری و تحلیل و تفسیر داده ها ارائه گردید، در این فصل بر اساس روش های آماری مطرح شده در فصل سوم تحلیل و بررسی داده ها و فرضیات تحقیق صورت می پذیرد، بدین منظور در قسمت اول به بررسی و ارائه گزارش آمار توصیفی مربوط به پاسخ دهندگان پرداخته می شود و در نهایت با بهره گرفتن از روش هایی مانند رگرسیون و مدل سازی مسیری – ساختاری به بررسی و تحلیل فرضیات تحقیق و روابط بین متغییرها پرداخته خواهد شد.
۲-۴ تحلیل با بهره گرفتن از آمار توصیفی
در این بخش به بیان آمار توصیفی مربوط به متغییرهای جمعیت سناختی تحقیق پرداخته می شود، بدین منظور وضعیت پاسخ دهندگان از نظر جنسیت، سمت شغلی، تحصیلات ارائه می گردد.
۱-۲-۴ درصد فراوانی پاسخ دهندگان از لحاظ جنسیت
همانگونه که شکل ۱-۴ نشان می دهد، پاسخ دهندگان پرسشنامه های این پژوهش، از لحاظ جنسیت ۲۵/۶۱ درصد آقا و ۷۵/۳۸ درصد خانم هستند.
شکل ۱-۴: فراوانی پاسخ دهندگان از لحاظ جنسیت
۲-۲-۴ درصد فراوانی پاسخ دهندگان از لحاظ تحصیلات
فراوانی پاسخ دهندگان از نظر تحصیلات شامل ۷۵/۴۳ درصد لیسانس، ۵/۴۲ درصد فوق لیسانس، ۵/۹ درصد فوق دیپلم، ۳ درصد دیپلم و ۲۵/۱ درصد دکتری می باشد.
شکل ۲-۴: فراوانی پاسخ دهندگان از لحاظ تحصیلات
۳-۲-۴ درصد فراوانی پاسخ دهندگان از نظر سمت شغلی
سمت شغلی پاسخ دهندگان مشتمل بر ۷/۵۹ درصد کارشناس، ۴۳/۱۷ درصد کارمند اداری، ۰۱/۱۷ درصد رئیس بخش های مختلف، ،۴۷/۲ درصد مدیر، ۹/۱ درصد معاون و ۴۹/۱ درصد حسابدار می باشد.
شکل ۳-۴: فراوانی پاسخ دهندگان از لحاظ سمت شغلی
۴-۲-۴ درصد فراوانی پاسخ دهندگان از نظر سابقه کار
از نظر سابقه کار ۵/۵۴ درصد پاسخ دهندگان ۱۵-۱۰ سال سابقه، ۸/۲۰ درصد ۵-۱ سال، ۱۹/۱۳ درصد ۲۰-۱۵ سال، ۲/۱۰ درصد ۱۰-۵ سال و ۳۱/۱ درصد بیش از ۲۰ سال سابقه کار داشتند.
۳-۴ تحلیل با بهره گرفتن از آمار استنباطی
در این قسمت با بهره گرفتن از آزمون های آماری متناسب با داده های حاصل از پرسشنامه، به بررسی روابط میان متغییرها و ارزیابی فرضیه های تحقیق پرداخته می شود.
۴-۴ آزمون هم خوانی داده های مدیریت دانش و سبک رهبری با توزیع نرمال
درتحقیق حاضر برای آنکه بتوانیم از روش های آماری پارامتری برای تحلیل داده های بدست آمده مربوط به مدیریت دانش و سبک رهبری در سازمان مورد مطالعه استفاده نماییم، لازم است ابتدا هم خوانی این داده ها را با توزیع نرمال مورد بررسی قرار دهیم. برای این منظور بایستی از آزمون کولموگروف اسمیرنوف استفاده کرد. بدین منظور فرضیات آماری زیر ارائه گردیده اند :
الف – فرضیه آماری در مورد هم خوانی توزیع متغییر مدیریت دانش با توزیع نرمال :
فرضیه _۰ H _: توزیع آماری مربوط به متغییر مدیریت دانش با توزیع نرمال هم خوانی دارد .
فرضیه _۱ H _: توزیع آماری مربوط به متغییر مدیریت دانش با توزیع نرمال هم خوانی ندارد .
با توجه به اینکه عدد معناداری مربوط به آزمون کولموگروف اسمیرنوف در مورد توزیع آماری متغییر مدیریت دانش برابر ۲۸۱/۰ بدست آمده است و بزرگتر از ۰۵/۰ است، بنابراین فرضیه _۰ Hدر سطح معناداری ۹۵ درصد رد نمی شود .
۱- الف : فرضیه های آماری در خصوص هم خوانی توزیع متغییر تعیین اهداف دانشی با توزیع نرمال :
فرضیه _۰ H _: توزیع آماری مربوط به متغییر تعیین اهداف دانشی با توزیع نرمال هم خوانی دارد.
فرضیه _۱ H _: توزیع آماری مربوط به متغییر تعیین اهداف دانشی با توزیع نرمال هم خوانی ندارد.
از آنجا که عدد معناداری مربوط به آزمون کولموگروف اسمیرنوف در مورد توزیع آماری متغییر تعیین اهداف دانشی برابر ۰۵۶/۰ بدست آمده است و بزرگتر از ۰۵/۰ است، لذا می توان هم خوانی توزیع آماری متغییر تعیین اهداف دانشی با توزیع نرمال را در سطح اطمینان ۹۵/۰ پذیرفت.
۲-الف : فرضیه های آماری در خصوص هم خوانی توزیع متغییرتوسعه و تسهیم دانش با توزیع نرمال :
فرضیه _۰ H _: توزیع آماری مربوط به متغییر توسعه و تسهیم دانش با توزیع نرمال هم خوانی دارد.
فرضیه _۱ H _: توزیع آماری مربوط به متغییر توسعه و تسهیم دانش با توزیع نرمال هم خوانی ندارد.
عدد معناداری مربوط به آزمون کولموگروف اسمیرنوف در مورد توزیع آماری متغییر توسعه و تسهیم دانش برابر ۴۰۲/۰ بدست آمده است و بزرگتر از ۰۵/۰ است، پس می توان هم خوانی توزیع آماری متغییر توسعه و تسهیم دانش با توزیع نرمال را در سطح اطمینان ۹۵/۰ پذیرفت.
۳-الف : فرضیه های آماری در خصوص هم خوانی توزیع متغییر شناسایی و کسب دانش با توزیع نرمال :
فرضیه _۰ H _: توزیع آماری مربوط به متغییر شناسایی و کسب دانش با توزیع نرمال هم خوانی دارد.
فرضیه _۱ H _: توزیع آماری مربوط به متغییر شناسایی و کسب دانش با توزیع نرمال هم خوانی ندارد.
عدد معناداری مربوط به آزمون کولموگروف اسمیرنوف در مورد توزیع آماری متغییر شناسایی و کسب دانش برابر ۰۷۸/۰ بدست آمده است و بزرگتر از ۰۵/۰ است، لذا می توان هم خوانی توزیع آماری شناسایی و کسب دانش با توزیع نرمال را در سطح اطمینان ۹۵/۰ پذیرفت و فرض _۰ Hرد نمی شود.
۴-الف : فرضیه های آماری در خصوص هم خوانی توزیع متغییر نگهداری و استفاده از دانش با توزیع نرمال :
فرضیه _۰ H _: توزیع آماری مربوط به متغییر نگهداری و استفاده از دانش با توزیع نرمال هم خوانی دارد.
فرضیه _۱ H _: توزیع آماری مربوط به متغییر نگهداری و استفاده از دانش با توزیع نرمال هم خوانی ندارد.

= واریانس جامعه (براساس متغیر وابسته )
N= حجم جامعه
۳-۶) روش و ابزار گردآوری داده‌های تحقیق:

• • روش گرد آوری داده‌های این تحقیق روش میدانی است

روش‌های میدانی به روش‌هایی اطلاق می‌شوند که محقق برای گردآوری داده‌ها ناگریز است با مراجعه به افراد یا سازمان‌ها و … و نیز برقراری ارتباط مستقیم با آن‌ها اطلاعات مورد نظر خود را جمع‌ آوری نماید(حافظ نیا، ۱۳۸۳، ص ۱۷۹). به منظور جمع آوری داده‌های مورد نیاز در این تحقیق از روش میدانی استفاده گردیده است.ابزار گردآوری داده های تحقیق حاضر شامل چهار پرسشنامه رضایت ارتباطی،CSQ (Downs و Hazen ،۱۹۷۷)، رضایت شغلی مینه سوتا،MSQ،(Weiss،۱۹۶۷) اقدامات ارتباطی Gold harber) و Hogers، ۱۹۷۹)تعهد عاطفی(Mayer و Allen،۱۹۹۱) است.

۳-۷) روایی ابزارگردآوری داده های تحقیق
منظور از روایی آن است که آیا ابزار اندازه گیری می‌تواند خصیصه و ویژگی که ابزار برای آن طراحی شده است را اندازه گیری کند یا خیر؟ نوع روایی از آن جهت اهمیت دارد که اندازه گیری‌های نامناسب و ناکافی می‌تواند هر پژوهش علمی را بی ارزش و ناروا سازد( خاکی، ۱۳۸۲، ص۲۴۴ ). در این تحقیق برای سنجش روایی صوری و از روش دلفی استفاده شده است.
برای اطمینان از اینکه پرسشنامه این تحقیق از روایی بالایی برخوردار است، پرسشنامه‌های اولیه در اختیار جمعی از اساتید قرار گرفته و پس از توزیع محدود در نمونه مورد مطالعه و رفع نواقص و انجام اصلاحات لازم و تایید استاد راهنما، پرسش نامه نهایی آماده شد.
۳-۸) پایایی ابزارگردآوری داده های تحقیق
مشهورترین ضریب پایایی از طریق یک بار اجرای آزمون توسط کرونباخ^[۱۳۵] ارائه شده است که به ضریب آلفای کرونباخ معروف است. این روش برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازه‌گیری از جمله پرسشنامه به کار می‌رود. در این ابزار پاسخ هر سئوال می‌تواند مقادیر عددی مختلف را اختیار کند. در این تحقیق برای تعیین پایایی پرسشنامه با تاکید بر همسانی درونی سوالات، ازروش آلفای کرونباخ استفاده شده که به وسیله نرم افزار SPSS برای مجموعه سوالات مرتبط با هر متغیر محاسبه شده است. در هنگام محاسبه ضریب پایایی با استفاده ازروش آلفای کرونباخ، نخست نمونه اولیه مشتمل بر۳۰ پرسشنامه پیش آزمون گردید و در نهایت با بهره گرفتن از فرمول زیر مقدار ضریب آلفا به دست آمد.
از همین رو با بهره گرفتن از نرم افزار spss به محاسبه این مقدار پرداخته شده است. فرمول استفاده شده به شرح زیر می باشد.
که در آن:
تعدادسوالات آزمون   واریانس سوال i ام  واریانس کل آزمون
پایایی پرسش های مطرح شده برای اندازه گیری هر متغیر، با استفاده ازضریب آلفای کرونباخ به قرار جدول شماره )۳-۱( است.
جدول)۳-۱) آلفای کرونباخ متغیر