۷

-

-

۷

نگاره شماره ۲-۳ پرسشنامه های توزیع شده و جمع آوری شده
۳-۴-متغیرهای پژوهش
در این پژوهش متغیرهای استفاده شده برای ارزیابی عملکردسامانه های گزارشگری مالی باتوجه به فرضیه ۱-کنترل بودجه به عنوان متغیرمستقل وکنترل هزینه های طرح ها به عنوان متغیروابسته درفرضیه۲-حسابداری دولتی به عنوان متغیرمستقل وگزارشگری مالی به عنوان متغیروابسته ودرفرضیه ۳-خزانه داری مورداستفاده گمرک به عنوان متغیرمستقل و سامانه دریافت و پرداخت به عنوان متغیروابسته درنظرگرفته شده است.

۳-۵- فرضیه های پژوهش با تعداد پرسشها در هر فرضیه
فرضیه عبارت است از حدس و گمان اندیشمندانه درباره ماهیت، چگونگی و روابط بین پدیده ها و متغیرها که پژوهشگر را در تشخیص نزدیکترین و محتمل ترین راه برای کشف مجهول کمک نماید.(خاکی ، غلامرضا ، ۱۳۸۶ ، ص۷۱)
فرضیه های پژوهش حاضر به شرح زیر می باشند:
۱-سامانه تامین اعتباردر گمرک شیراز ازتوانایی کنترل هزینه های برنامه ، طرحها و پروژه های مصوب سالانه رادارامی باشد.(پرسشهای ۱ الی ۱۰ )
۲- سامانه حسابداری دولتی مورداستفاده درگزارشگری مالی گمرک شیراز از توانایی گزارش دهی صورت های مالی به نحو مطلوب است. ( پرسش های ۱۱ الی ۲۴)
۳- سامانه خزانه داری گمرک شیراز از توانایی قابلیت لازم مورد انتظار یک سامانه دریافت و پرداخت مطلوب وجوه است. (پرسش های ۲۵ الی ۳۰ )
۳-۶ روش پژوهش
روش پژوهش به صورت پیمایشی و میدانی می باشد انجام این پژوهش از نوع قیاسی- استقرائی می باشد.
بدین ترتیب پژوهشگر برای جمع آوری اطلاعات آغازین و کلی و همچنین در تدوین چارچوب نظری وپیشنیه پژوهش به صورت کتابخانه ای وبا استفاده از مقالات و نوشته های موجود در سایت های اینترنتی وکتابخانه های دانشگاه ها عمل خواهد کرد وبرای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز در زمینه شناخت سامانه اطلاعات حسابداری گمرک شیراز و همچنین برای تاییدیاردفرضیات به شیوه استقرایی عمل خواهد کرد.ازسوی دیگراین پژوهش ازنوع کاربردی است.
انجام این پژوهش بر اساس روش قیاسی - استقرایی و بشرح زیر انجام شده است:
روش قیاسی
چهارچوب نظری و پیشینه پژوهش با مطالعات کتابخانه ای، مطالعات اینترنتی و بررسی سایت های مختلف ومطالعه مقالات خارجی دراین زمینه بعنوان مبانی قیاسی مورداستفاده قرارگرفته است.
روش استقرائی
در روش استقرایی پژوهش ، بر اساس بررسی هایی که انجام می شود، اقدام به تهیه و توزیع پرسشنامه و استخراج اطلاعات از پرسشنامه برای آزمون فرضیه ها خواهد شد. و سپس نتایج بدست آمده از نمونه به کل جامعه تعمیم داده می شود.
پژوهش حاضر یک پژوهش آکادمیک است که در رابطه با یک موضوع خاص، دیدگاه و نظر افراد را جویا شده، سپس انها را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می دهد. بر اساس هدف پزوهشهای علمی را می توان به سه گروه کاربردی، بنیادی و علمی تقسیم کرد.
در تقسیم بندی فوق پژوهش حاضر در گروه پژوهشهای کاربردی قرار می گیرد. این مطالعه در حوزه مطالعات توسعه ای قرار دارد. زیرا هدف آن بهبود روشها یا ساختارهای گزارشگری مالی در محیط وب می باشد. درپژوهشهای پیمایشی پژوهشگر برای کشف عقاید، افکار و ادراکات و ترجیحات افرادموردنظراز پرسشنامه و مصاحبه استفاده می کند.( خاکی ، غلامرضا، ۱۳۸۶،ص۱۶۰)
۳ـ ۷ ـ روش گردآوری اطلاعات :
در این پژوهش جمع آوری اطلاعات به روش زیر انجام می گیرد .
۱ـ مطالعات کتابخانه‌ای :
الف : استفاده از پایان نامه های مشابه ، کتب موجود در کتابخانه‌ای دانشگاهها ، مقالات و نوشته های موجود در سایت اینترنتی .
ب ـ‌ اسناد و مدارک مربوط موجود در سازمان های مورد نظر .
۲ـ مطالعات میدانی :
در مطالعات میدانی از روش های زیر استفاده شد .
الف ـ مصاحبه:برای شناسایی تیم اطلاعات حسابداری گمرک شیراز مورد نظر نیازهای اطلاعات آنها علاوه بر استفاده از اسناد و مدارک موجود در این سازمانها از روش مصاحبه با مسئولین ذیربط نیز استفاده شد .
با تصوری که مشاهده می شود در این پژوهش سعی بر آن است که کلیه شاغلین در سامانه مالی گمرک شیراز که شامل معاون اداری و مالی ، مدیر مالی ، بخش حسابداری ، حسابداری داخلی ، مسئول بودجه ، مسئول اعتبارات که آشنایی کافی با سامانه گزارشگری مالی دارند و خود آنها بعنوان تهیه کنندگان صورت مالی می باشند از راه پرسشنامه گرفته شود تا استفاده کنندگان صورت های مالی که شامل شورای گزارشات و سامانه ملی ، می باشند پاسخگو و یا عدم پاسخگو بودن این سامانه به استفاده کنندگان ، نشانگر وضعیت این سامانه است . توزیعی که در این پژوهش استفاده شد توزیع نرمال است .
۳-۸- ابزار اندازه گیری اطلاعات
ابزار اندازه گیری اطلاعات روشهایی هستند که پژوهشگر به کمک انها قادر است. اطلاعات مورد نیاز پژوهش خود را گردآوری، ثبت و کمی نماید. فقط در صورت انتخاب درست ابزار اندازه گیری است که پژوهشگر خواهد توانست اولا ارتباط مرتبط با مساله پژوهش را گردآوری کند و ثانیا اطلاعات رابه خوبی استخراج وطبقه‌بندی نمایدوثالثاًٌ تجزیه وتحلیل انها برای اومقدر می باشد.
سنجش دیدگاه ها و نگرش ها از امور کیفی هستند که ابزارهای ویژه ای را برای اندازه گیری طلب می کند. پژوهشگران علوم اجتماعی سعی نموده اند برای سنجش نگرش ها، تمایلات، گرایش ها و آرزوها اقدام به طراحی و ابداع ابزارهایی بنماید که به عنوان طیف شهرت دارند و مهمترین آنها طیف بوگاردوس، طیف لیکرت و طیف گاتمن می باشد. (خاکی ، غلامرضا ، ۱۳۸۶ ، ص ۲۳۲)
در پژوهش حاضر از پرسشنامه و از طیف لیکرت پنج گزینه ای استفاده شده است. این طیف از پنج گزینه تشکیل شده، پژوهشگر متناسب با موضوع پژوهش تعدادی گزینه در اختیار پاسخگو قرار می دهد تا گرایش خود را درباره آن مشخص کند. طیف از گرایش خیلی زیاد تا گرایش خیلی کم کشیده می شود.پایایی این مقیاس بیش ازنوددرصد است که می توان آن را کاملاً رضایت بخش دانست.وچون گزینه ها کیفی بوده بنابراین برای آزمون فرضیه ها بصورت کمی درآمده است.
۳ ـ ۹ روایی و پایایی ابزار پژوهش (پرسشنامه)
۳ـ ۹ ـ ۱ روایی پرسشنامه
منظور از روایی آن است که وسیله اندازه گیری تا چه حد خصیصه و ویژگی مورد نظر را می سنجد. روش های متعددی برای تعیین روایی ابزر اندازه گیری وجود دارد:
الف) روایی محتوایی
منظور از روایی محتوایی این است که محتوای ابزار یا پرسشها مندرج در ابزار بطور دقیق متغیرها و موضوع مورد مطالعه را بسنجد یعنی اینکه هم داده های گردآوری شده از راه ابزار مازاد بر نیاز نباشد و هم اینکه بخشی از داده های مورد نیاز در رابطه با سنجش متغیرها در محتوای ابزار حذف نشده باشد یا بعبارت دیگر، عین واقعیت را به خوبی نشان دهد.
بنابراین، در این پژوهش در مرحله پیش مطالعه، برای بررسی محتوایی نخست ا بطور محدود در مرحله آغازین ، پرسشنامه ها در اختیار تعدادی (۱۵) از متخصصین فن قرار داده شد و از آنها خواسته شد، نظرات خود را در این مورد بیان نمایند آنگاه با بررسی نظرات آنان و راهنمایی های استادان راهنما و مشاور محتوای پرسشنامه مورد تایید قرار گرفت
ب) روایی سازه ای
روایی سازه ای در ارتباط با ساختارها ، مفاهیم یا ویژگی هایی است که از طریق ابزار اندازه گیری مورد سنجش قرار می گیرند . سازه پدیده ای است که بطور مسقیم قابل مشاهده نبوده و از راه پدیده های دیگر می توان آن را دید . اعتبار سازه مربوط به چنین ویژگی هایی است ودر ارتباط با درک عوامل زیر بنایی یک اندازه گیری می باشد بنابراین تعیین وجود روایی سازه ای مشکل تر و پیچیده تر از تعیین وجود روایی محتوایی است . یکی از روش های آزمون روایی سازه ای ، مقایسه یافته های پژوهش با نتایج پژوهشهای مستقل مشابه است . در این صورت اگر نتایج به هم نزدیک باشد ، اعتبار سازه ای تایید می شود . اما وجود تفاوت های جدی می تواند بیانگر نبود روایی سازه ای باشد . که با مقایسه نتایج و یافته های پژوهش با نتایج پژوهشهای قبلی ، متجانس بودن آن تایید شد .

ابعاد برنامه ریزی
پیشرفت کارکنان
جابجایی نیروی کار
منبع: (۲۰۰۵:۶۲،Biesalski)
از جمله افرادی که بحث اثربخشی مدیریت منابع انسانی را مطرح می کند هاسلید^[۳۴] است . او اثربخشی را به دو حوزه تقسیم کرده است : اثربخشی فنی و اثربخشی استراتژیک . مفهوم فنی اثربخشی معمولابه فعالیتهای مدیریت منابع انسانی یا خدمات آن بر می گردد که درهمه شرکتها مشترک و معمول است. این فعالیتهای سنتی مدیریت منابع انسانی مثل جذب ، آموزش ، بکارگیری، بهداشت وایمنی، تنظیم روابط کار، ارزیابی عملکرد ، برنامه ریزی نیروی انسانی و… با عنوان فنی^[۳۵] معرفی می شود . درمقابل این فعالیتها، فعالیتهای مدیریت منابع انسانی استراتژیک است . مثل مدیریت استعدادها، مدیریت دانش ، یادگیری سازمانی و… که نوآوری های مدیریت منابع انسانی را درنظر می گیرد، علیرغم دیدگاه های مختلف درمورد این مفهوم، یک دیدگاه مشترک وجود دارد و آن این است که مدیریت منابع انسانی استراتژیک درتوسعه واجرای سیاستهای منطبق با استراتژی کسب وکار نقش عمده دارد .بسیاری از نویسندگان معتقدند که اثربخشی استراتژیک بعد جدیدی را به منابع انسانی اضافه کرده است که باعث می شود مدیریت منابع انسانی با اهداف استراتژیک سازمان همسو گردد ، اما این ویژگی در مدیریت منابع انسانی سنتی یا فنی (مدیریت کارکنان) دیده نمی شد(۱۹۹۵:۶۳۵،Haslyd).
اثربخشی استراتژیک باعث می شود تا مدیریت منابع انسانی به مدیریت منابع انسانی استراتژیک تغییر یابد و این طور تعریف شود : تجمیع همه فعالیتهایی که مربوط به تنظیم تلاش های افراد برای رسیدن به اهداف استراتژیک یک شرکت است . این تعریف مفروضات زیر را در مورد مفاهیم اصلی مدیریت منابع انسانی استراتژیک مسلم می داند:

توجه به منابع انسانی حال وآینده شرکتها.
ارتباط وتعامل بین اهداف مدیریت منابع انسانی با اهداف استراتژیک.
ایجاد مزیت رقابتی استراتژیک درقالب وجود کارکنانی با مهارتهای مناسب در زمان و مکان مناسب .
استفاده از جدیدترین دست آوردهای فناوری اطلاعات در حوزه منابع انسانی. (۲۰۰۵:۷۵،Biesalski).
تعاریف مختلفی در خصوص مدیریت منابع انسانی استراتژیک وجود دارد .اما نکته اصلی در همه این تعاریف، همراستا بودن مدیریت منابع انسانی با اهداف استراتژیک سازمان است و برای رخ دادن این امر چاره ای جز بهره مندی از فن آوری اطلاعات نیست . در واقع تغییر جهت مدیریت منابع انسانی به رویکرد استراتژیک از جمله مباحثی است که یکی از دلایل آن را نفوذ فن آوری اطلاعات می دانند که در ادامه به آن پرداخته می شود.
۲-۴-۱۶ مدیریت منابع انسانی و ارتباط با فن آوری اطلاعات:
بسیاری از نظریه پردازان تغییر رویکرد سازمانها به مدیریت منابع انسانی و همراستایی آن با اهداف استراتژیک سازمان را نفوذ فن آوری اطلاعات در مدیریت منابع انسانی می دانند . زیرا محور توسعه منابع انسانی وجود اطلاعات کاربردی و جدید است ، اما اطلاعات در یک فرایند منطقی به نام فن آوری اطلاعات می تواند به ایجاد و توسعه توانمندی های جدید در منابع انسانی کمک کند .برای اینکه نفوذ تکنولوژی و میزان پذیرش زیاد باشد و حاصل آن خلاقیت و تغییر شود، فن آوری اطلاعات بوسیله سیستمهای اطلاعاتی در سازمان به مدیریت منابع انسانی کمک می نماید و آنرا با استراتژی سازمان منطبق می نماید . با حضور فن آوری اطلاعات، سازمانها دیگر مدیریت منابع انسانی را بخشی کوچک و مجزا در درون سازمان در نظر نمی گیرند، بلکه آنرا در راستای اهداف خود می بینند و معتقدند که از طریق سیستمهای اطلاعاتی منشعب از فن آوری اطلاعات می توان این امر را محقق ساخت.یکی از این سیستمهای اطلاعاتی که بسیار نیز نوپا و تازه می باشد و به علت نفوذ چشمگیر فن آوری اطلاعات مورد توجه قرار گرفته است ، سیستم مدیریت منابع انسانی الکترونیک است که در قالب سیستم هم افزایی الکترونیک به سازمان عرضه می شود ، که در ادامه توضیح داده خواهد شد.
۲-۴-۱۷ هم افزایی الکترونیک و مدیریت منابع انسانی الکترونیک:
هم افزایی الکترونیکی متفاوت و توسعه یافته تر از دیگر سیستم های اطلاعاتی است. در حالی که سیستم های متناسب با نوع ، وضعیت و ماهیت سازمان استفاده شده و با توجه به وظیفه ای که دارند در سازمان نصب و راه اندازی می شوند، (همانند سیستم حسابداری، مدیریت منابع انسانی و برنامه ریزی منابع سازمانی، مدیریت ارتباط بامشتری و مدیریت زنجیره تامین) اما هم افزایی الکترونیک یک سیستم اداری پیشرو و جامع مبتنی بر شبکه وب و در واقع گسترش یافته ، سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی است که همه سیستم های فوق را به صورت زیر سیستم در خود جای داده است و به وسیله آن همه اطلاعات بین افراد توزیع می شود. این سیستم سازمان را قادر می سازد تا همه فرآیندها و عملیات هایش را از قبیل: مدیریت روابط مشتری، سرویس خدمات مشتری ، جریان الکترونیکی کار، مدیریت دانش و اسناد و مدارک، بازاریابی و برنامه های فروش، استخدام، برنامه ریزی منابع، پورتال های وب، گزارش دهی به هنگام مدیریت کند. در واقع هم افزایی الکترونیک یک راه حل مدیریت کسب و کار مبتنی بر وب است که افراد، فرآیندها و دانشی که برای سازمان مهم تر است را فراهم می کند. مزایایی که این نحوه اندیشیدن و نگاه به مسائل به دنبال دارد عبارتند از:
بازگشت سریع تر سرمایه و کاهش هزینه ها .
دسترسی بهتر به اطلاعات .
بهبود تصمیم گیری .
تعامل شخص با مشتری و عرضه کنندگان مواد اولیه .
روابط تجاری قوی تر.
جهت دهی درست و مناسب به فرایند کسب و کار.
از مزایای مهم هم افزایی الکترونیک آن است که هم کاربر داخلی و هم خارجی این امکان را دارند تا با ورود به این وب گاه و به صورت به هنگام، به هر نوع اطلاعات در هر ساعتی از شبانه روز که نیاز دارند دست یافته و تصمیم مناسب را اتخاذ نمایند. بخش های مختلف این سیستم به هم مرتبط بوده و کاربر سیستم هر زمانی که اراده نماید می تواند وارد بخش های دیگر شده و از اطلاعات موجود استفاده نماید. البته با وجود کنترل های امنیتی موجود بر روی این سیستم تنها آنهایی که اجازه دارند، می توانند به اطلاعات دسترسی داشته باشند. بر این اساس یک سازمان از طریق این سیستم می تواند کل زنجیره ارزش خود را به وسیله یک پایگاه اطلاعاتی مبتنی بر وب مدیریت کند.
اجزای سیستم هم افزایی الکترونیکی:۱- مدیریت ارتباط الکترونیک با مشتری.
۲- مدیریت منابع انسانی الکترونیک.
۳- سیستم پشتیبانی الکترونیک.
۴- جریان کار الکترونیک.
۵- مستندات الکترونیک.
۶- پروژه الکترونیک
۷- سیستم مالی الکترونیک. همان طور که اشاره شد، مدیریت منابع انسانی الکترونیک یکی از اجزاء هم افزایی الکترونیک و در واقع مهم ترین جزء آن می باشد.(حسینی،۳۵:۱۳۸۶).
۲-۴-۱۸ چالش ها و فرصت های مدیریت منابع انسانی الکترونیک:
دلایل پیاده سازی سیستم الکترونیکی مدیریت منابع انسانی:
متخصصان پنج دلیل و فرصت زیر را برای پیاده سازی سیستم الکترونیکی مدیریت منابع انسانی ذکر می کنند:
۱- سیستم الکترونیکی مدیریت منابع انسانی الکترونیک می تواند به میزان قابل توجهی کارایی های فزآینده خاص منابع انسانی را بهبود داده و بنابراین حداقل های دانش و مهارت یک سازمان را بهبود بخشیده و آن را برای فضای رقابتی توانمند سازد.
۲- مدیریت منابع انسانی الکترونیک می تواند یک شرکت را به فضای جدیدی وارد نماید که در آن تعداد و تنوع گزارش های مرتبط به مسائل منابع انسانی بسیار  چشم گیر شود.
۳- مدیریت منابع انسانی الکترونیک برای مدیران این واحد فرصت مناسبی ایجاد می کند تا توجه آنان از فرایند های تراکنشی روزمره به فرآیندهای استراتژیک مدیریت منابع انسانی جلب شود. از آنجایی که توسط مدیریت منابع انسانی الکترونیک و سامانه های الکترونیکی مرتبط با آن فرآیندهای روزمره و تکراری منابع انسانی به شکل اتوماتیک و با حداقل دخالت نیروی انسانی انجام می شود، نیاز به تحلیل گرانی که بتوانند بر فعالیت های منابع انسانی و میزان تطابق آنها با طرح ها و اهداف سازمان متمرکز شوند، افزایش می یابد.
۴- بسیاری از سیستم ها این امکان را برای پرسنل شرکت فراهم می کند تا با بهره گرفتن از کیوسک های کارمندان خود بخشی از واحد منابع انسانی بوده و بتوانند فرآیندهای مربوط به ورود اطلاعات خود اصلاح و یا به روز رسانی را انجام داده و بخشی از فعالیت های روزمره واحد منابع انسانی را کاهش دهند.
۵- از آنجایی که اجزای یک سیستم مدیریت منابع انسانی الکترونیک کاملا با یکدیگر یکپارچه و هماهنگ شده اند، این امکان را برای شرکت فراهم می کند که فعالیت های واحد منابع انسانی خود را به سهولت باز طراحی نموده و وظیفه انجام بسیاری از کارهایی را که قبلا توسط کارمندان واحد منابع انسانی انجام می گرفته به سیستم های الکترونیکی محول نماید.
میزان اثر هر کدام از مواد فوق به عنوان فرصتی در عرصه مدیریت منابع انسانی الکترونیک مطابق نمودار ذیل است:
نمودار مدل مفهومی هم افزایی الکترونیک
کاربران داخلی:
مدیریت
فروشندگان
منابع انسانی
حسابداری
بازاریابی
تولید
مهندسی
کاربران خارجی:
مشتریان
شرکاء
عرضه کنندگان
مطبوعات
پیمانکاران
اجتماع
جریان کار

کلیات تحقیق
۱-۱- مقدمه
سرمایه اجتماعی یک مفهوم پیچیده بین‌رشته‌ای است که در دو دهه اخیر خیلی سریع موردتوجه بسیاری از پژوهشگران علوم انسانی و به‌ویژه جامعه‌شناسی و اقتصاد - و ازجمله در دهه اخیر مدنظر جامعه‌شناسان و اقتصاددانان کشورمان – قرارگرفته است. ابهام مفهومی، تعاریف چندگانه و فقدان اطلاعات لازم درزمینه سرمایه اجتماعی، مانعی بر سر راه تحقیقات نظری و عملی در مورد نقش سرمایه اجتماعی بوده است. سرمایه اجتماعی، ازآنجاکه مکمل سایر منابعی است که تحت کنترل افراد و سازمان‌ها می‌باشند، منبع مهمی برای افراد و سازمان به شمار می‌رود. ‏بسیاری از مطالعات به اثرات سرمایه اجتماعی در سطح یک شرکت یا صنعت بر عملکرد‏ پرداخته‌اند. اما مطالعات کمتری سرمایه اجتماعی را به بهره‌وری مرتبط کرده‌اند. مطالعات محدود انجام‌شده در این زمینه، نشان‌دهنده تأثیر سرمایه اجتماعی بر کارایی و بهره‌وری نیروی انسانی است. باید توجه داشت که امروزه افزایش بهره‌وری به‌عنوان مهم‌ترین روش دستیابی به اهداف در هر سازمانی مطرح است و اندازه‌گیری میزان بهره‌وری نیز اساسی‌ترین گام جهت ارتقای کارایی و بهره‌وری است. بنابراین در این پژوهش به دنبال بیان ارتباط مابین سرمایه اجتماعی و بهره‌وری در جامعه و سازمان موردمطالعه (شهروندان و کارمندان شهرداری قم) هستیم که در ادامه بابیان کلیات تحقیق، بیشتر در رابطه با آن توضیح داده می‌شود.

۱-۲- تعریف مسئله
تحولات اقتصادی، گسترش مراکز صنعتی و بازرگانی و پدیده‌های ناشی از پیشرفت تکنولوژی در شهرها مسائل و مشکلات متعددی را برای زندگی شهری به وجود آورده است(طاهری، ۱۳۷۷ ). مهاجرت به شهرها، افزایش جمعیت شهری و درنتیجه، افزایش آلودگی‌های زیست‌محیطی و… سبب گسترش و تنوع نیازهای شهروندان ازجمله افزایش نیاز به خدمات پایه‌ای شهری شده است. نیازهایی که برآورده کردن آن‌ها رفاه جامعه را افزایش می‌دهد.
ایجاد سازمانی به نام شهرداری، عالی‌ترین تدبیری بود که از طرف دنیای متمدن برای پاسخ‌گویی به نیازمندی‌ها و توقعات بی‌شمار ساکنان شهرها به‌کاربرده شد (همان). شهرداری سازمانی عمومی و مستقل، با ماهیت حکومتی و موضوعیت محلی است که ازنظر قانونی در زمره نهادها و مؤسسات عمومی غیردولتی محسوب می‌شود(داودی، ۱۳۹۰). شهرداری‌ها به‌منظور افزایش رفاه شهروندان به دنبال افزایش کمی و کیفی خدمات‌رسانی خود هستند. شهرداری‌ها برای رسیدن به این مهم و با توجه به طیف گسترده خدماتی که می‌باید ارائه دهند، نیازمند صرف هزینه بالا هستند؛ که این هزینه از طریق کمک‌های دولت و عوارض دریافتی شهرداری تأمین می‌شود.
مصوبه خودکفایی کلان‌شهرها در سال ۱۳۶۸، شهرداری‌ها را بر این داشت تا به دنبال روش‌هایی برای کاهش تصدی‌گری بر فعالیت‌های شهری باشند؛ تا بدین‌صورت شهرداری‌ها هزینه خدمات‌رسانی به شهروندان را از خود آن‌ها دریافت کنند. یکی از این روش‌ها، واگذاری و مشارکت در امور شهری است. ضرورت عملیاتی شدن راهبرد گذر از تصدی‌گری به واگذاری امور و وظایف از جانب شهرداری‌ها در کلان‌شهرها، نگرش مشارکتی به فعالیت‌های عمرانی خدماتی را تقویت کرده است (صالحی فرد، ۱۳۹۰).
برای اینکه مشارکت مردم در امور شهری افزایش و بهبود یابد، لازم است که بر تعاملات میان مردم و شهرداری تمرکز بیشتری شود و در این خصوص می‌باید به سؤالاتی از قبیل اینکه: چه عواملی این تعاملات را ارتقاء می‌دهد؟ پیامدهای ناشی از ارتقای این تعاملات چیست؟ پاسخ داده شود. پاسخی که اغلب پژوهشگران به این قبیل سؤالات می¬دهند، اثرگذاری سرمایه اجتماعی^[۱] است.
سرمایه اجتماعی از مفاهیم نوینی است که در چند دهه اخیر در اکثر رشته‌های علوم انسانی به‌ خصوص جامعه‌شناسی، علوم سیاسی و اقتصاد در رابطه با موضوعات متعدد رواج یافته است. سرمایه اجتماعی مربوط به روابط و تعاملات بین اعضای جامعه می‌شود. از مطالعاتی که پیرامون سرمایه اجتماعی صورت گرفته است، می‌توان چنین برداشت کرد که سرمایه اجتماعی منبع کنش جمعی و کیفیت روابط اجتماعی است. در مطالعاتی که پیرامون سرمایه اجتماعی صورت گرفته است بسته به شرایط و ویژگی‌های موردمطالعه تعریف خاصی برای سرمایه اجتماعی در نظر گرفته‌شده است این موضوع سبب شده نتوان نتایج برگرفته از این مطالعات را به‌کل تعمیم داد و از آن استفاده عملیاتی کرد. علاوه بر این در این مطالعات به علت سنجش سرمایه اجتماعی با مؤلفه‌های کارکردیش مثل اعتماد، مشارکت و غیره، تمرکز اغلب بر میزان شبکه‌های ارتباط‌جمعی بوده است و نه اندازه‌های این ارتباطات.
ازآنجاکه همچنان بر سر عوامل به وجود آورنده سرمایه اجتماعی و حتی مؤلفه‌های کارکردیش اختلاف وجود دارد و برای رهایی از پیچیدگی‌های مطرح‌شده، بهتر است که چارچوبی برای سرمایه اجتماعی در نظر گرفته شود. ازآنجاکه سرمایه اجتماعی در رفتار افراد جامعه و انتخاب‌هایی که انجام می¬دهند، نمود پیدا می‌کند ما سرمایه اجتماعی را در فضای دوراهی اجتماعی^[۲] موردبررسی قرار می‌دهیم. موقعیت دوراهی اجتماعی به‌خوبی می‌تواند بیان‌کننده شرایط شکل‌گیری و یا تخریب سرمایه اجتماعی باشد.
بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت چنانچه در جامعه‌ای سرمایه اجتماعی وجود داشته باشد فرد دارای جهت‌گیری‌های جمع گرایانه می‌شود و در موقعیت دوراهی اجتماعی گزینه‌هایی را انتخاب می‌کند که نفع جمعی را به همراه داشته باشد.
۱-۳- اهداف
بر اساس مطالبی که عنوان شد، چنانچه همکاری و عدم همکاری با شهرداری را به‌عنوان گزینه‌های پیش روی شهروندان در چارچوب دوراهی اجتماعی در نظر بگیریم، می‌توانیم با بررسی انتخاب شهروندان و عوامل مؤثر بر انتخاب آن‌ها، نه‌تنها با عوامل ارتقادهنده سرمایه اجتماعی با بهره گرفتن از خلق موقعیت دوراهی اجتماعی آشنا شویم بلکه با شناسایی این مؤلفه‌ها می‌توانیم راهکارهایی را برای افزایش تعاملات و مشارکت شهروندان با شهرداری ارائه دهیم. بدین‌صورت شهرداری می‌تواند به پشتوانه کمک و یاری شهروندان علاوه بر کاهش هزینه‌ها به افزایش کیفیت و بهره وری خدمات شهرداری نیز بپردازد. اهداف این پژوهش عبارت‌اند از:
۱- بررسی عوامل ارتقاء دهنده سرمایه اجتماعی
۲- بررسی اثر سرمایه اجتماعی بر بهره‌وری خدمات شهری شهرداری قم
۱-۴- سؤالات تحقیق
۱- مؤلفه‌های ارتقاء دهنده سرمایه اجتماعی کدامند؟
۲- آیا ارتقاء سرمایه اجتماعی، منجر به بهبود بهره‌وری خدمات شهری (شهرداری قم) می‌شود؟
۱-۵- فرضیه‌ها
فرضیه اصلی اول: نهادها به‌ خصوص نهاد دین با تولید و بازتولید مؤلفه‌هایی همچون اعتماد و مشارکت سرمایه اجتماعی را ارتقاء می‌بخشند.
فرضیه اصلی دوم: ارتقاء سرمایه اجتماعی، بهره‌وری خدمات شهری شهرداری قم را افزایش می‌دهد.
فرضیه فرعی اول: بین سرمایه اجتماعی شهروندان و بهره‌وری خدمات شهری شهرداری قم رابطه معنادار و مثبت وجود دارد.
فرضیه فرعی دوم: بین سرمایه اجتماعی کارمندان شهرداری و بهره‌وری خدمات شهری شهرداری قم رابطه معنادار و مثبت وجود دارد.
۱-۶- مواد و روش تحقیق و جمع‌ آوری داده‌ها
جمع‌ آوری اطلاعات به دو روش اسنادی و پیمایشی صورت می‌پذیرد. ابتدا در قالب روش اسنادی ابعاد مفهومی و نظری سرمایه اجتماعی موردبررسی قرار می‌گیرد، سپس با طرح پرسشنامه که در آن موقعیت دوراهی گنجانده‌شده با روش پیمایشی به موضوع پرداخته می‌شود.
جامعه آماری ما شهروندان و کارمندان شهرداری شهر قم هستند، بنابراین پس از سنجش بهره‌وری بخش خدمات شهری مناطق مختلف شهرداری قم با بهره گرفتن از تحلیل پوششی داده‌هاDEA، مناطق دارای بهره‌وری بالا و پایین در بخش خدمات شهری شناسایی‌شده و پرسشنامه‌ها بین سه گروه کارمندان شهرداری، مراجعه‌کنندگان به شهرداری و شهروندان این دو منطقه توزیع خواهد شد. داده‌های تحقیق، پس از جمع‌ آوری به کمک نرم‌افزار SPSS موردبررسی قرارگرفته و اعتبار^[۳] و پایایی^[۴] آن سنجیده می‌شود. تجزیه‌وتحلیل این پژوهش به روش آماری با بهره گرفتن از آماره‌های آمار توصیفی و نیز آماره آنالیز واریانس صورت می‌گیرد.
۱-۷- اصطلاحات
۱) سرمایه اجتماعی
سرمایه اجتماعی به‌عنوان یک متغیر نهان مجموعه‌ای منسجم از هنجارها، روابط، تعهدات و ارزش‌های مادی و معنوی یک جامعه است که منجر به
سرعت، تسهیل و اثربخشی روابط و مناسبات بین سطوح مختلف اجتماعی می‌شود.
از طریق مؤلفه‌های چون اعتماد،صداقت، تعهد، مشارکت و از همه مهم‌تر عدالت شناسایی و بروز نموده و قابل‌مشاهده و احیاناً اندازه‌گیری خواهد بود.
حالت چسبندگی بین نهادهای اجتماعی را همچون ملاط داشته و در ۵ سطح موجب همبستگی می‌شود: بنگاه اقتصادی و خانوار، گروه اقتصادی اجتماعی، شبکه، جامعه، دولت
در کنار تسهیل‌کنندگی و داشتن نقش ملاط، روان‌ساز هم هست یعنی بستر مناسب و روانی را جهت حرکت عوامل و متغیرهای اثرگذار در روند تحولات رشد و توسعه (اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی) مانند عامل سرمایه انسانی فراهم می‌آورد(اعتصامی، ۱۳۹۱).
۲) بهره‌وری
عبارت بهره‌وری^[۵] در ادبیات اقتصادی معانی گوناگونی دارد، زیرا علیرغم کاربرد وسیع آن شاید هنوز بسیاری از کسانی که درحرکت بهره‌وری نقش اساسی دارند استنباط روشنی از آن نداشته باشند. واژه بهره‌وری در لغت به معنای “قدرت تولید، بارور و مولد بودن” است. در ساده‌ترین تعریف از بهره‌وری آن را ” نسبت بین مقدار معینی از محصول و مقدار معینی از یک یا چند عامل تولید ” می‌دانند(فرهنگ، ۱۳۷۴:۹۵۵). در اینجا آشکارا بر عامل زمان اشاره‌ای نشده است، هرچند که ممکن است در محاسبات موردتوجه قرار گیرد. بهره‌وری را می‌توان نسبت تولید یک کالای معین بر یک یا چند عامل ورودی مربوط به فرایند تولید همان کالا تعریف کرد. به‌وضوح مشاهده می‌شود که این مفهوم انواع مختلفی از بهره‌وری را در برمی‌گیرد.
در زیر به تعریف بهره‌وری از دید سازمان‌های بین‌المللی پرداخته ‌شده است:
۱- سازمان همکاری و توسعه اقتصادی اروپا (OECD)^[6] : بهره‌وری برابر است با خارج‌قسمت خروجی (میزان تولید) بر یکی از عوامل تولید(وزارت صنایع سنگین، ۱۳۷۱).
۲- سازمان بین‌المللی کار(EPA)^[7] : محصولات مختلف با ادغام چهار عامل اصلی تولید می‌شوند این چهار عامل عبارت‌اند از: زمین، سرمایه، کار و سازمان‌دهی. نسبت این عوامل بر تولید، معیاری برای سنجش بهره‌وری است.
۳- آژانس بهره‌وری اروپا ( EPA)^[8] : بر اساس تعریف آژانس بهره‌وری درجه استفاده مؤثر از هر یک از عوامل تولید است.
بهره‌وری در درجه اول یک دیدگاه فکری است که همواره سعی دارد آنچه را که در حال حاضر موجود است، بهبود بخشد. بهره‌وری مبتنی بر این عقیده است که انسان می‌تواند کارها و وظایفش را هر روز بهتر از روز پیش به انجام برساند. علاوه بر آن بهره‌وری مستلزم آن است که به‌طور پیوسته تلاش‌هایی در راه انطباق فعالیت‌های اقتصادی با شرایطی که دائماً در حال تغییر است و همچنین تلاش‌هایی برای به‌کارگیری نظریه‌ها و روش‌های جدید انجام گیرد. بهره‌وری ایمان راسخ به پیشرفت انسان‌ها است(ابطحی،۱۳۷۹).
به‌طورکلی بهره‌وری تنها یک راه ساده نیست بلکه مجموعه‌ای از روش‌ها برای رسیدن به یک استاندارد بالای زندگی است. مفهوم بهره‌وری در سیستم‌های مختلف اقتصادی و یا سیاسی تفاوت نمی‌کند و به قول ژان فوراسیته مفهوم بهره‌وری رنگ سیاسی و وطن خاصی ندارد و مللی که ازلحاظ ایدئولوژی اجتماعی کاملاً مخالف یکدیگر هستند آن را به یک اندازه می‌پذیرند.
۳) شهرداری
شهرداری معادل لغت انگلیسی Municipality است و به ناحیه‌ای اطلاق می‌شود که در آن، یک انجمن مربوط به شهر، دارای صلاحیت اعمال قدرت سیاسی بوده و خدمات دولتی محلی را مانند فاضلاب، پیش‌گیری از جرم و جنایت و خدمات آتش‌نشانی به عموم ارائه می‌دهد( قادری و قادری، ۱۳۸۸:۱۲). در ایران، طرز تلقی عامه مردم از شهرداری‌ها با آنچه که این سازمان‌ها برای رسیدن به اهداف موردنظر به وجود آمده‌اند بسیار متفاوت می‌باشد. ازنظر عامه،شهرداری نهادی خدماتی است و این موضوع،جایگاه آن را به سطح بسیار پایینی تنزل داده است.در نظر عامه شهرداری سازمانی است که خدمات شهری ارائه می‌دهد و بهای آن خدمات را دریافت می‌کند(کامیار ۱۳۸۵:۴۸).
در حقیقت، در تعریف شهرداری می‌توان آن را سازمانی غیردولتی و غیرانتفاعی و مردمی‌دانست که اداره و مسؤولیت و مدیریت امور شهری را با مجوز دولت و با امکانات مردمی به دست آورده تا به‌منظور ایجاد و اداره کردن تأسیسات عمومی و وضع و اجرای نظافت شهری و تأمین نیازمندی‌های مشترک محلی فعالیت کند و هزینه خدماتی را که به آن واگذار گردیده با اسلوبی منطقی و عادلانه بین سکنه شهر و استفاده‌ کنندگان از خدمات تقسیم نماید.
تعریف کلی و اساسی شهرداری در ایران این‌گونه می‌باشد: شهرداری موسسه‌ای عمومی، غیردولتی و مستقل است که به‌موجب قانون در شهرها تشکیل می‌شود و عهده‌دار امور محلی و اداره خدمات به شهروندان و سکنه شهری می‌باشد.به‌موجب ماده ۳ قانون شهرداری،شهرداری شخصیت حقوقی مستقلی دارد(کامیار ۱۳۸۵، ۴۸).
۴) خدمات شهری
خدمات شهری گسترده‌ای از فعالیت‌های شهرداری جهت افزایش رفاه شهروندان را شامل می‌شود. باید این نکته را در نظر داشت که شناخت و طبقه‌بندی فعالیت‌ها در مورد خدمات شهری، وابستگی شدیدی به نحوه مدیریت شهری دارد چراکه تعیین “حوزه عملی” فعالیت‌ها درزمینهٔ خدمات شهری نیازمند تعیین نحوه مدیریت شهری و تعیین روابط بخشی منطقه‌ای است. شهرداری قم اهم فعالیت‌های خدمات شهری خود را در قالب سازمان‌های زیر دسته‌بندی کرده است:
مدیریت پارک‌ها و فضای سبز شهری
ساماندهی زیباسازی شهری
مدیریت پسماند شهری
مدیریت میادین میوه و تره‌بار و ساماندهی مشاغل شهری
مدیریت آتش‌نشانی و خدمات ایمنی
مدیریت کشتارگاه صنعتی
مدیریت آرامستان های شهر(شهرداری قم، ۱۳۹۱)

۲-۴-۲۵- تعریف ارزشیابی توصیفی
ارزشیابی توصیفی الگوی کیفی است که تلاش میکند به عمق و کیفیت یادگیری همه جانبه دانشآموزان توجه کند و توصیفی از وضعیت یادگیری آنها را ارائه دهد که موجب اصلاح و بهبود توسعه مهارت ها و دانشها و نگرش های دانشآموزان شود. ارزشیابی توصیفی شیوهای از ارزشیابی تحصیلی _تربیتی است که اطلاعات لازم معتبر و مستند برای شناخت دقیق و همه جانبه فراگیران در ابعاد مختلف یادگیری با بهره گرفتن از ابزارها، روش های مناسب مانند کارپوشه، آزمونها، مشاهدات در طول فرایند یادگیری _ یادگیری به دست میآید تا براساسآن بازخوردهای کیفی مورد نیاز برای کمک به یادگیری_ یاددهی بهتر در فضای روانی، عاطفی برای دانشآموز، معلم، اولیاء حاصل آید ارزشیاب توصیفی از وضعیت یادگیری آنها ارائه دهد که موجب اصلاح و بهبود توسعه مهارتها و دانشها و نگرشهای دانشآموزان میشود. ارزشیابی توصیفیبا جلوگیری از فشارها و رقابتهای زیانآور در کلاس، محیط یادگیری را برای یادگیری هر چه مطلوب تر دانشآموزان آماده میسازد.(بنی اسد ،۱۳۸۴،ص۶،۷ )

ارزشیابی کیفی_توصیفی، شیوه ای از ارزشیابی تحصیلی _ تربیتی است که اطلاعا ت لازم، معتبر و مستند را برای شناخت دقیق و همه جانبهی فراگیران در ابعاد مختلف یادگیری، با بهره گرفتن از روشها و ابزارهای مناسب سنجش، همانند آزمونهای عملکردی، پوشه کار، مشاهدات در حول فرایند یاددهی _یادگیری را فراهم مینماید، و سپس براساس اطلاعات مستند جمعآوری شدهی منظم و هدفمند، بازخوردهای کیفی مورد نظر را برای کمک به یادگیری بهتر دانش آموزان در فضای روانی _ عاطفی مطلوب تر ارائه می نماید. (قره داغی ،۱۳۸۹)
ارزشیابی توصیفی، الگویی جدید است که تلاش میکند زمینهای فراهم سازد تا دانشآموزان در کلاس درس با شادابی و نشاط، بهتر، و عمیق تر، مطالب درسی را یاد بگیرند. بنابراین به جای توجه افراطی به آزمونهای پایانی و نمره، روند یاددهی و یادگیری را در طول سال تحصیلی مورد توجه قرار میدهد و در راستای این توجه، رشد عاطفی و اجتماعی و حتی جسمانی دانش آموز را نیز در نظر میگیرد.(حصاربانی ،۱۳۸۵)
۲-۴-۲۶- تاریخچه الگوی ارزشیابی توصیفی
هنگامیکه مدارس پایهبندی شدند و به جای مدارس یک کلاسه با مجموعهای از دانشآموزان کلاسهایی تاسیس شد و گروهای همگن در آن قرار گرفتند و موضوع نحوه ارتقای آنها به کلاسهای بالاتر مطرح شده این واقعه حدودا در میانه قرن نوزدهم رخ داد در آن هنگام میزانها و استانداردها مشروط و غیرقابل انعطاف وجود داشت.که برهمان اساس دانشآموز ارتقاء پیدا میکرد . اندک اندک موضوع تکرار پایه با هدف ارائه فرصت اضافی به دانشآموز ضعیف برای افزایش دانش خود و یا کسب ارتقاء مطرح شده موضوع جالب توجه پژوهشگران شد. سرانجام در سالهای ده ۱۹۳۰ با توجه به تغییر نگرش نسبت به ماهیت آموزش و تحصیل و روان شناسی دانشآموز ایده ارتقای خود به خود مطرح شد که در آن کودکان جمعابه همراه همسالان خود به کلاس بالاتر ارتقاء مییافتند. در سال های دهه ۹۰ کلینتون رئیسجمهور وقت امریکا نیز الگوی ارتقاء خود بخود را به چالش کشاند. این کار موجب طرح مباحث جدی در علمی تربیتی این کشور شد تردیدهای جدی درباره الگوهای ارتقاء خود بخود از سالها ۱۹۷۰ آغاز شد اما بعد از این واقعه بسیاری از ایالات آمریکا عملا از ارتقای خودبخود روی برگرداند و به دنبال مشکل سومی از شیوه ارتقاء برگشتند برخی هم تکرار پایه را جایگزین آن کردند. این در حالی بود که هیچ پژوهشی از تکرار پایه خصوصا در۳ سال نخست ابتدایی حمایت نمیکرده انگیزه اساسی برای روی گرداندن از الگوی ارتقای خود به خود مسئله استانداردهای آموزشی است.
جریانی که به شدت در فضای آموزشی امریکا و برخی کشورهای دیگرجلوه کرده است این جریان تحت عنوان نهضت استانداردها پا به عرصه گذاشت و به دنبال راه حل عملی برای آفت آموزشی کشور بود سابقه این طرح در برخی از کشورها حداقل به سال ۱۹۹۳بر میگردد که تحت عنوان ارتقای خود بخود مطرح شده در ایران نیز این طرح در سال ۱۳۳۴ اجرا شد اما بعد از مدتی بدون آن که دلایل ثبت شده ای مطرح شده باشد این طرح متوقف شد.(شهبازی ،۱۳۸۳،ص۵۴)
۲- ۴-۲۷- اهداف طرح ارزشیابی توصیفی
مهمترین اهداف طرح ارزشیابی توصیفی رابه شرح زیرگزارش کرده است :
بهبود کیفیت فرایند یاددهی – یادگیری .
فراهم نمودن زمینه مناسب برای حذف فرهنگ بیست گرایی.
فراهم نمودن زمینه مناسب برای حذف حاکمیت مطلق امتحانات پایانی در تعیین سرنوشت تحصیلی دانش آموز.
افزایش بهداشت روانی محیط یادگیری – یاددهی و کاهش فشار روانی ناشی از نظام ارزشیابی موجود.
جلوگیری از باز خورد منفی و دلسردی در نهایت افت تحصیلی دانشآموزان.
دستیابی به روش های قابل انعطاف که بتوان به وسیله آن از تلاش همه دانشآموزان تقدیر به عمل آورد.
کاهش تنش روانی در دانشآموز و حساسیت زدایی اطرافیان به نمره و تغییر نگرش روانی در دانشآموزان و تغییر نگرش افراد به ارزشیابی.
مشخص نمودن نقاط قوت و ضعف دانشآموزان آگاه کردن آنان به طور تحلیلی و منطقی به ضعف درسی با روش بهتر و اثر بخش تر.
حفظ حرمت شخصیت و کرامت نقش وتوجه به فضایل اخلاقی دانشآموزان اصلاح روابط بین معلم و والدین و دانشآموزان.
فراهم کردن زمینه های احساس موفقیت و ایجاد انگیزه و علاقه در همه دانشآموزان به یادگیری.(فرهادیان ،۱۳۸۲ص۳۸)
کاربرد ارزشیابی توصیفی آثاری بر روی دانشآموزان و محیط یادگیری برجای میگذارد که هر یک، هدفهای ارزشمند تربیتی تلقی میشود، که نظام آموزشی درپی تحقق آنهاست. برخی از این آثار عبارتند از: بهبود یادگیری، ایجاد نگرش مطلوب نسبت به مدرسه، افزایش بهداشت روانی کلاس درس، افزایش اعتماد به نفس، افزایش روحیه نقدپذیری در کودکان، افزایش مشارکت دریادگیری، رشد مهارت خود اصلاحی و خود تنظیمی، رشد مهارت نقد خود.(حسنی واحمدی ،۱۳۸۵) .
۲-۴-۲۸- فرایند ارزشیابی توصیفی
فعالیتهای که منجر به ارزشیابی توصیفی می شود براساس تجزیه و تحلیل یک یا چند پیشنهاد فرضی و ذهنی بنا میشود و هدف آزمودن ؤ آزمایش در مقابل واقعیتهای عینی است و به واقعیت رساندن حقیقت ها است از جملهویژگیهای مهم ارزشیابی توصیفی استمرار بازخورد است بدون بازخورد عملا جهتگیری اصلاحی ارزشیابی توصیفی از چهره ارزشیاب رخت بر می بندد و بازخوردها بر دو نوع است :
- بازخورد رسمی - بازخورد غیررسمی
بازخورد رسمی و بازخورد غیر رسمی میتواند فردی یا جسمی، تکوینی و پایانی میباشد مثلا کارنامه توصیفی همان بازخورد رسمی پایانی است که به صورت فردی ارائه میشود و معلم درجریان یاددهی_ یادگیری هدایت دانش آموزان را به پیش میبرد و ارائه کار پژوهشی تیمی بازخورد جمعی است(سایت
ارزشیابی توصیفی در بازخورد دارای خصوصیاتی است .
- افزایشی بودن : ارزشیابی توصیفی در مرحله اول محقق در پی جمع آوری اطلاعات و سازمان دهی درباره با بیان مجدد است و در حد یادگیری است و برای آنچه که قبلا داشته و شناخته شده است دانش اضافه نمیکند.
- نظم داشتن: استفاده از روش های دقیق و منظم که تجزیه و تحلیل منطقی را مقدور میسازد از خصوصیات ارزشیابی توصیفی است .
- تخصص طلبی: در انجام فعالیتها برای رسیدن به بازخورد نیاز به تخصص است دانشآموز باید آنچه را که درباره ارزشیابی توصیفی شناخته شده است بداند و مطالب وابسته ، نزدیک به موضوع ارزشیابی توصیفی رابه خوبی مطالعه کند و از روش های لازم برای تجزیه و تحلیل موضوع ارزشیابی توصیفی آگاه باشد.
- منطقی و عینی بودن : هدف آزمودن و آزمایش فرض ارزشیابی تحقیقی و به اثبات آن فرض که در بازخورد میتوانیم به آن برسیم .
- داشتن صبر و شکیبایی : داشتن صبر و شکیبایی در فعالیت های ارزشیابی توصیفی از ضروریات است
- جرات طلبی و دقت طلبی درکار.(نادری ،سیف نراقی ،۱۳۷۶،ص۴۲-۴۴)
۲- ۴-۲۹- ویژگیهای طرح ارزشیابی توصیفی
۲- ۴- ۲۹-۱- پویایی : ویژگی پویایی در ارزشیابی توصیفی نه به معنی مکرر، بلکه به معنی رشد دهنده است متاسفانه ارزشیابی مستمر که اشاره به این مفهوم اساسی دارد. در عمل و در جامعه آموزشی کشور به مفهوم مکرر و تکرارشونده معنی شده است گر چه این معنی را در بدو امر درست به نظر نمیرسد اما کامل نیست. هر جا یادگیری هدفمند رخ دهد نوعی ارزشیابی را در خود دارد. اگر یادگیری را جریانی پیوسته بدانیم که از مبادی آغاز میشود و به پیامد و نتیجه میرسد ارزشیابی هم جریانی پیوسته است که از مبادی آغاز میشود و به پیامد نتیجه میدهد. اگر جریان یاددهی یادگیری را به درستی تجزیه و تحلیل کنیم خواهیم دید که ارزشیابی از جریان یاددهی _ یادگیری جدا نیست آن گونه ارزشیابی میتواند به یادگیری کمک کند که اطلاعات مفید برای معلمان و دانشآموزان از طریق بازخورد فراهم آورد که موجب بهبود فرایند یاددهی _ یادگیری شود. یعنی از طریق این بازخوردها. شواهد بدستآمده فرایند یاددهی_ یادگیری را با نیازهای دانشآموزان منطبق سازد(بلکبهنقلازحسینی،۱۳۸۴ص۷۴)
۲- ۴-۲۹-۲-کیفی بودن : ویژگی دیگر ارزشیابی توصیفی، کیفی بودن است امروز گرایش کیفی در پژوهش های بسیاری از حوزه ها دیده میشود. ویژگی کیفی ارزشیابی از سه جهت قابل بحث است نخست به بازخورد برمیگردد. بازخوردهایی که دانشآموزان از چگونگی یادگیری خود دریافت میدارند به صورت کمی نمره است نمره خود قابل تغییر است و براساس نگاه فرد میتواند به گونه های مختلفی تغییر شود در عین حال نمره به دانشآموز، اطلاعات دقیقی از چگونگیهای یادگیریاش منتقل نمینماید. در این رویکرد ارزشیابی، در موضوع بازخورد و گرایش کیفی دیده میشود .افزودن این ارزشیابی توصیفی در جمعآوری اطلاعات به کمی کردن اطلاعات، نگاه افراطی ندارد. در حقیقت اطلاعات کیفی را از فرایند یادگیری دانش آموزان جمعآوری مینماید. در رویکرد جدید که گرایش کیفی دارد به ویژگیهای عمیقتر یادگیری توجه می شود. لذا معلم و شاگرد تحریک میشوند که درگیری عمیق تر با مباحث و موضوع ها را داشته باشد. این به معلم، امکان میدهد که درک و شناخت جامعتری از دانش آموز پیدا کند با این وصف کاملا روشن میشود که مهارت ارزشیابی، یکی مهارتهای اساسی و بنیادی، حرفه معلمی است، که باید متناسب با گرایشهای جدید باز تعریف شود.(حسنی، ۱۳۸۴)
۲- ۴-۲۹-۳-عملکرد گرایی : این موضوع که بازخوردها باید متوجه انتظارات آموزشی باشند. اشاره مجددی به ویژگی پویای است و همچنین بیانگر ویژگی دیگری است که تاکید بر عملکرد دارد یعنی ارزشیابی توصیفی به نوعی عملکردگراست. عملکردگرایی به این معنا است که معلم درپی آن است که ببیند چه تحولاتی در کودک در حین فعالیتهای یادگیری رخ داده است و واقعا کودک در عمل چه تغییری کرده است امروز در دنیا گرایش گستردهای به این موضوع وجود دارد که ارزشیابی شکل عملکردی به خود بگیرد یعنی تلاش میشود معلمان از نحوه چگونگی به کارگیری دانشها و مهارتهای کسب شده دانشآموزان در عمل ارزشیابی انجام دهند، تجربه نشان داده است که اینگونه ارزشیابیها برای دانشآموزان جذاب و با معنی است.(رستگار ،۱۳۸۲، ص۱۰۶)
۲- ۴-۲۹-۴- فرایندی : به نظر برخی روانشنسان یادگیری نتیجه نیست بلکه فرایند است بیشتر روانشناسان شناخت گرا چنین دیدگاهی درباره یادگیری دارند و این سنجش نشان از برجسته شدن و اهمیت فرایند یادگیری است بر این اساس وظیفه نظامآموزشی پرکردن ذهن اطلاعات محیطی نیست بلکه مواجهه ذهن با جهان و کسب تجربه و پردازش اطلاعات توسط ذهن است و خود دانشآموز محور اساسی یادگیری است که با خود راهبری و خود ارزشیابی بنیادهای دانش خود را پیریزی میکند. در این نگاه معلم انتقالدهنده اطلاعات نیست معلم فراهمکننده فرصتهای یادگیری و برطرفکننده مانع یادگیری است و عمدتا نقش راهنما دارد.(احمدی، ۱۳۸۲ص۸۶)
بزرگترین و اساسیترین مهارتی که دانشآموزی میتواند در مدرسه و کلاس درس کسب نماید مهارتهای فراشناختی است که ارزشیابی توصیفی بستر مساعدی برای توجه معلم به این حوزه است بد نیست به این نکته اشاره شود که بناست این سخن پیامبر اکرم(ص) در جامعه مسلمین تحقق یابد که میفرماید زگهواره تا گور دانش بجوی) تنها با عنایت به ایجاد توسعه و مهارت های فراشناختی در دانشآموزان میسر خواهد بود. در واقع مهارتهای فراشناختی لازمه یادگیری مادام العمر است.(احمدی ،۱۳۸۲ص۸۸)
۲- ۴-۲۹-۵-همه جانبه نگری : نظام ارزشیابی سنتی به سبب گرایش کمیاش، ناچار بود آن دسته از ویژگیهای یادگیری را مورد توجه قرار دهد. که قابلیت کمی شدن یعنی تبدیل به نمره(مقیاس فاصله ای) را داشته باشد این گرایش ناخواسته این نظام رابه سمت یک جانبه نگری بوده است. در واقع در ارزشیابی سنتی نوع ابزارو نحوه اجرای آن موجب توجه افراطی به سطوح پایین حیطه شناختها شده است. بسیاری از اهداف مهم اساسی مورد غفلت واقع شده است.
امروز نیز در نظریههای تربیتی رایج در جهان مدرسه به عنوان محیطی تلقی میشود که وظیفه اساسیاش یادگیری است. لذا در آن به ابعاد مختلف دانشآموز توجه می شود و اهداف نگرشی مهارتی و شناختی همه به یک اندازه مورد تاکید است کاربرد ابزارهای متعدد در ارزشیابی در مرحله جمع آوری اطلاعات و تحلیل آنها و گزارش کیفی فرایندی همه نشانه از ویژگی همه جانبه گرایی است.(حسنی،۱۳۸۳،ص۸۹)
۲-۴-۳۰- ارزشیابی توصیفی چه آثاری به همراه دارد :
هر نوع آوری در نظام آموزشی به دنیا آثار مثبتی است که مطلوب طراحان نوآوری و مجریان آن است کاربرد ارزشیابی توصیفیآثاری بر دانش آموز و محیط جریان یادگیری برجای میگذارد که هر یک از هدفهای ارزشمند تربیتی تلقی میشودکه نظام آموزشی درپی تحقیق آنهاست برخی از این آثار به قرار زیرند :
بهبود یادگیری : با این الگو ارزشیابی فرایندهای یاددهی _ یادگیری بهبود مییابد .این نوع ارزشیابی به دانش آموزان کمک میکند تا عمیقتر و بیشتر درگیر مباحث درسی شوند به همین سبب انتظار میرود در مجموع یادگیری بهتری در کلاس درس صورت پذیرد وضعیت های عملکرد دانش آموز در فرایند ارزشیابی بهبود یابد.
ایجاد نگرش مطلوب نسبت به مدرسه : دانش آموزان نگرش مطلوبی نسبت به یادگیری پیدا میکنند و از آن لذت میبرند زیرا فضای خالی از استرس و اضطراب، رابطه انسانی قومی بین معلم و شاگرد ایجاد می کند و دانش آموزان نسبت به یادگیری و به دنبال آن اجزاء عناصر دیگر محیط آموزشی نگرش مثبتی پیدا می کند.
افزایش بهداشت روانی کلاس : برای هرکسی تحصیلات و آموزشهای رسمی را گذرانده است و اضطراب امتحان تجربهای روشن و آشکار است. اضطراب امتحان پدیدهای کاملا شایع در نظام آموزشی است. در نظام های ارزشیابی که عمدتا به هدف گزینش و ارتقاء دانش آموز صورت میگیرد. امتحان بویژه به شکل پایانی آن حساسیت زیادی داشته و در عمل اضطراب آور است. برای کودکان در سنین پایین تجربه این اضطرابها آسیب زاست. بیتردید با تغییر الگوی ارزشیابی کاهش ارزش و اعتبار آزمونهای پایانی، این ترس کم میشود و کودکان به برای موفقیت در امتحان و پاسخگویی به پرسش معلم، بلکه برای یادگیری تلاش میکنند. با ایجاد جو دوستی در کلاس درس، رقابت جویی شدید و زیان آور نیز از صفحه محو می شود.
کاهش رفتارهای غیرارزشی : اثر دیگر این الگوی ارزشیابی در کلاس درس این استکه رفتارهای غیر ارزشی مانند تقلب به شدت کاهش پیدا میکند. این رفتار در فضایی رشد پیدا میکند که خطاها و اشتباهات دانشآموزان درحین یادگیری، بسیار بزرگ وبه دلیل آنها سرزنش و توبیخ میشوند و همین معیاری برای تصمیم گیری درباره ارتقاء دانش آموز میشود ارزشیابی توصیفی تلاش مینمایند تا فضایی ایجاد کند که دانشآموز خطا و اشتباه را لازمه پیشرفت و رشد بداند. در این فضا یادگیری، محور قرار میگیرد و دانش آموزان از همدیگر میپرسند که چه یادگرفته ای؟ نه اینکه چندگرفته ای؟و والدین به جای کنترل نمره های فرزندانشان از آنها میپرسند امروز چه چیزهایی در مدرسه یاد گرفتهای و دانشآموزان بدون ترس و اضطراب آنچه را یاد گرفته برای مادر و پدرش توضیح می دهد.
افزایش اعتماد به نفس : وقتی دانش آموز از معیارها و ملاکهای عملکرد صحیح در مورد انتظارآموزشی خاص(مانندنگارش،دادن گزارشات وماننداینها)، آگاهی داشته باشد میتواند اثر خودش را بررسی و ارزشیابی کند و این کار باعث میشود کودک احساس استقلال و اعتماد به نفس پیدا کند. همچنین بیان قوتها، موفقیتهای دانش آموز در حین فعالیتهای یادگیری توسط معلم؛ به افزایش اعتماد به نفس دانش آموز منجر میشود.
افزایش مشارکت در یادگیری : علاقه دانشآموزان به یادگیری و نگرش مثبت آنان به مدرسه، مشارکت دانشآموزان در فرایند یادگیری افزایش میدهد .از این کودکان فعالانه در امر یادگیری درگیر میشوند. کلی از نشانه های این درگیری فعال یا یادگیری فعال، در نحوه پرسشهای آنهاست.
رشد مهارت و خود اصلاحیو خود تنظیمی : دانشآموزان توانایی اصلاح و بهبود فرایند یادگیری و خود را کسب مینمایند. دانشآموزی که انگیزه برای آگاهی از وضعیت یادگیری خود دارد، با آگاهی از ضعف و قوت هایش با کمک معلم یاد میگیرد که نحوه یادگیری خود را بهتر و موثرتر به پیش ببرد و در واقع فرایند یادگیری خود را مدیریت نمایند.
رشد مهارت ونقد خود: در این روش دانشآموز توانایی و مهارت، نقد خود را کسب مینماید و مهارتی که شرط ضروری حرکت پیش رونده و تعالی بخش فردی است. همچنین سعه صدر وی نیز افزایش پیدا می کند و تحقیقات نشان میدهد هرگاه روش خودسنجی با ارزشیابی معلم همراه شودیعنی معلم به روش فرایندی بازخوردهایی مناسب به دانش آموز بدهد. عملکرد دانش آموز بهبود مییابد(حسنی-احمدی، ۱۳۸۴)

در رابطه باکیفیت یا وضعیت این پدیده تردید وجود دارد.
چنین تردیدی برای شرکت‌کنندگان عدم اطمینان به همراه دارد.

این عدم اطمینان، گواهی و تأیید پدیده را بر کاهش یا حذف عدم اطمینان و تردید را ضروری میسازد.
گواهی یا تأیید وضعیت یا کیفیت این پدیده، اعتماد و آرامش کافی برای شرکت‌کنندگان در حذف یا کاهش عدم اطمینان و تردید، به وجود میآورد.
در ساختار تصمیم‌گیری‌های مختلف شرکت‌کنندگان، آنان قادرند هم با یکدیگر و هم با پدیده، رابطه منطقیتر برقرار کنند.
روابط منطقی در این رابطه، معمولاً مستلزم یک تصمیمگیری عقلایی در رابطه با انتخاب بین گزینههای موجود و انجام یک اقدام عقلایی است.
۲-۲-۴-۴ نقش اقتصادی خاص حسابرسی
این استدلال اقتصادی برای توجیه نیاز به حسابرسی، نشان میدهد که اگر پیامدهای اقتصادی تضادهای بالقوه در روابط قراردادی (مانند سرمایه‌گذاری در یک سازمان) بیشتر از هزینه های حسابرسی باشد به نفع هر فرد است که از حسابرسی استفاده کند. نقش اقتصادی اساسی حسابرس در یک بازار تحت نظارت را میتوان به صورت نمایندهای برای مالکان (و به طور غیرمستقیم برای دیگران) تصور کرد که در آن یک منبع اطلاعاتی از یک سازمان خصوصی و درباره آن وجود دارد و اگر توسط یک فرایند کنترل کیفیت مانند حسابرسی، تحت نظارت نباشد، امکان لطمه و زیان اقتصادی برای مصرف‌کننده وجود دارد (همان منبع).
۲-۲-۴-۵ نقش بیمه سیاسی حسابرسی
بعد دیگری که از خدمات حسابرسی در جوامع پیشرو مطرح است، بیمه سیاسی است. در طول سالها، حتی در اوایل سدهی اخیر و فروپاشی شرکتهایی چون انرون و ورلدکام در آمریکا، حسابرسان مستقل، سپر بلایی در برابر مشکلات ناشی از فروپاشیها و ورشکستگی‌ها برای دولت بودهاند.
اشاره انگشت اتهام به سوی حسابرسان مستقل موجب بیمه سیاسی دولت‌مردان میشود و برای آنها منافع سیاسی به همراه دارد و تک‌تک سرمایهگذاران زیان‌دیده در بازار به اعتبار حسابرسان مستقل و مقوله قصور احتمالی آنها متمرکز میشوند و آنها را در مقابل حسابرسان مستقل قرار میدهند (همان منبع).
۲-۲-۴-۶ نقش روانشناسی رسیدگی و حسابرسی
فرایند رسیدگی و تأیید به طور کلی و حسابرسی به طور خاص دارای سه نقش متفاوت و تا اندازهای مرتبط به هم میباشند:
اولین نقش مربوط به ایجاد ثبات لازم در روابط اجتماعی با دادن اطمینان و آرامش به افراد و سازمانهایی که با شک، تردید و عدم اطمینان مواجهاند.
نقش دوم، بهینه نمودن تصمیمگیری عقلایی فردی و سازمانی با پیامد اقتصادی است.
نقش سوم، در جهت منافع شخصی و اجتماعی و اقتصادی افراد و سازمانها است. یک نقش بااهمیت  نقش مربوط به ماهیت روانی رسیدگی، تأیید و حسابرسی است؛ یعنی قابلیت تأثیر فرایند رسیدگی، تأیید و حسابرسی در آرامش روان افراد تشکیل‌دهنده ساختار سازمانی. این استدلال را میتوان در رابطه با کاربرد خاص واژه کیفی تعریف‌نشده‌ای چون «ارائه منصفانه» در گزارشهای حسابرسی توسعه داد (همان منبع).
۲-۲-۴-۷ نقش اعتبار دهی حسابرسی
دلیل اصلی وجود حرفه حسابرسی مستقل، وظیفه اعتبار دهی است. اجرای این نقش، حسابرسان را در موقعیتی منحصربه‌فرد و بسیار اساسی در جامعه قرار می‌دهد. تعجب‌آور نیست که اعتبار دهی به موضوعاتی فراتر از صورت‌های مالی نیز گسترش یابد. امروزه حسابرسان مستقل به انواع گسترده‌ای از اطلاعات دیگر نیز اعتبار می‌بخشند. اعتبار دادن به صورت‌های مالی، به معنای ایجاد اطمینان از مطلوبیت ارائه و قابلیت اتکای آن‌هاست. اعتبار دهی شامل دو مرحله مجزا است. در مرحله اول، حسابرس مستقل باید یک رسیدگی (حسابرسی) را اجرا کند، این رسیدگی شواهدی را تامین می‌کند تا حسابرسان بتوانند نسبت به صورت‌های مالی، نظر کارشناسی اظهار کنند. مرحله دوم نقش اعتبار دهی، ارائه گزارش حسابرسی است که نظر حسابرسان درباره مطلوبیت ارائه و قابلیت اتکای صورت‌های مالی را به استفاده‌ کنندگان صورت‌های مالی انتقال می‌دهد.
سهم حسابرس مستقل در گزارشگری مالی، اعتبار بیشتر بخشیدن به صورت‌های مالی است. اعتبار، یعنی این که صورت‌های مالی می‌تواند باور شود؛ به عبارت دیگر، اشخاص خارج از شرکت مانند سهامداران، اعتباردهندگان، دولت و سایر اشخاص ثالث علاقه‌مند، می‌توانند به آن اتکا کنند (حساس یگانه، خالقی‌بایگی،۱۳۸۳).
امروزه ارائه صورت‌های مالی حسابرسی شده، روش پذیرفته‌شده‌ای است برای شرکت‌های تجاری تا نتایج عملیات و وضعیت مالی خود را به وسیله آن گزارش کنند. استفاده از عبارت حسابرسی شده در مورد صورت‌های مالی به این معناست که ترازنامه، صورت‌های سود و زیان، صورت جریان نقدی، سود (زیان) انباشته و جامع همراه یک گزارش حسابرسی است که توسط حسابرسان مستقل تهیه‌شده که در آن نظر حرفه‌ای خود را نسبت به مطلوبیت ارائه صورت‌های مالی، اظهار کرده‌اند.
صورت‌های مالی حسابرسی نشده ممکن است صادقانه ولی بدون دقت تهیه شده باشد. بدهی‌ها ممکن است نادیده گرفته‌شده و در ترازنامه انعکاس نیافته باشد. دارایی‌ها ممکن است در اثر اشتباه محاسبه یا تخطی از اصول پذیرفته‌شده حسابداری، بیش از واقع نشان داده شده باشد. سود خالص ممکن است به دلیل انتقال هزینه‌های جاری به دوره‌های آینده، یا به علت ثبت معاملات فروش قبل از تاریخ تحویل کالا، بیش از واقع منعکس شده باشد (ارباب سلیمانی و نفری،۱۳۸۴).
۲-۲-۵ جایگاه حسابرس مستقل
حرفه حسابرسی، که عمر آن به عنوان یک تخصص و یک رشته، عمر کوتاه‌تری از یک صد سال را دارد، با توجه به شرایط و اوضاع و احوال زمان به ویژه مباحث اجتماعی و اقتصادی با سرعت خود را به عنوان یک دانش تخصصی معرفی نموده است. به نحوی که هم اکنون در دنیای پیشرفته هم سطح با حرفه‌های پزشکی و وکالت جایگاه والا و ارزشمندی را برای خود کسب کرده است. تاکید و تصریح بر امر حسابداری و کتابت دین در قرآن مجید تکلیف مضاعفی برای حسابداران و حسابرسان ایجاد می کند. حرفه حسابرسی در قالب نوین آن در کشورمان نیز سابقه‌ای حداقل ۴۰ ساله دارد (قره خانی،۱۳۹۰).
۲-۲-۵-۱ عوامل توجیه‌کننده تقاضا برای حسابرسی
وجود برخی شرایط در محیط فرایند گزارشگری، امکان ارزیابی مستقیم کیفیت اطلاعات به‌وسیله استفاده‌کننده را بسیار مشکل می‌سازد. این شرایط که وجود آنها توجیه‌کننده نیاز برای حسابرسی به‌وسیله حسابرسان مستقل و ارائه شهادت (گواهی) خواهد بود به‌شرح زیر است (نیکخواه‌آزاد، ۱۳۷۹):
تضاد منافع: وقتی استفاده‌کننده اطلاعات تصور می‌کند بین او و تهیه‌کننده اطلاعات تضاد منافع بالفعل یا بالقوه‌ وجود دارد، احتمال تحریف (عمدی و یا سهوی) اطلاعات دریافت شده برایش مطرح می‌شود. از این‌رو، کیفیت اطلاعات دریافت شده مظنون تلقی می‌شود و انجام حسابرسی به وسیله شخصی مستقل و عاری از تصور تضاد منافع را لازم می‌شمارد.
پیامدهای اقتصادی بااهمیت: منظور از فرایند گزارشگری هدفمند، کمک به استفاده‌کننده اطلاعات در امر تصمیم‌گیری اقتصادی است. سو دار بودن، گمراه‌کنندگی و نامربوط بودن اطلاعات می‌تواند منجر به تصمیم غلط شود و به تصمیم‌گیرنده زیان وارد کند. کسب اطمینان از کیفیت اطلاعات دریافت‌شده از طریق حسابرسی میسر است.
پیچیدگی: هر چه موضوع‌های اقتصادی و فرایند تبدیل آن‌ها به اطلاعات پیچیده‌تر می‌شود، استفاده‌کننده اطلاعات با مشکلات بیشتری در رابطه با تشخیص کیفیت اطلاعات روبه‌رو می‌. همچنین، پیچیدگی موضوع و یا سیستم پردازش اطلاعاتی، امکان بروز اشتباه‌ به وجود می‌آورد. در این موارد، حسابرسی می‌تواند وسیله‌ای برای کسب اطمینان از کیفیت اطلاعات گزارش‌شده به استفاده‌کننده آن اطلاعات باشد.
عدم دسترسی مستقیم: حتی اگر استفاده‌کننده اطلاعات حسابداری خود قادر به ارزیابی اطلاعات دریافت شده و تشخیص کیفیت آن بوده و در ضمن مایل به این کار هم باشد، امکان انجام این امر به دلایل متفاوتی ناممکن است. این دلایل متفاوت تحت عنوان دسترسی نداشتن مستقیم شناخته می‌شود. دورافتادگی استفاده‌کننده از تهیه‌کننده ممکن است به علت جدایی فیزیکی یا ناشی از موانع حقوقی و مقررات سازمانی باشد. این دسترسی نداشتن مستقیم، دستیابی به مدارک و منابع اطلاعات را برای ارزیابی کیفیت آن‌ها از طریق آزمون مستقیم ناممکن می‌سازد و در شرایطی که ارزیابی مستقیم توسط استفاده‌کننده ناممکن و یا غیرعملی باشد، وی باید یا به کیفیت اطلاعات اعتماد کند.
۲-۲-۵-۲ استفاده‌ کنندگان از خدمات حرفه‌ای و تخصصی
استفاده‌ کنندگان از اطلاعات مالی و در نتیجه گزارش حسابرسان طیف وسیعی از جامعه را در برمی‌گیرد، دولت، مقامات قضایی، صاحبان سهام بالقوه و بالفعل، مدیریت، تحلیل‌گران، مشتریان، تأمین‌کنندگان مواد و کالاوکارکنان از عمده استفاده‌ کنندگان از این اطلاعات می‌باشند. اهم موارد استفاده از اطلاعت مالی و تصمیم‌گیری‌ها در بنگاه‌ها به شرح ذیل می‌باشد (قره خانی،۱۳۹۰):
ارزیابی نتایج عملیات واحد اقتصادی و میزان موفقیت در دستیابی به هدف‌های عملیاتی تعیین‌شده.
ارزیابی کارایی و نحوه ایفای مسئولیت یا سرعت مدیریت.
ارزیابی بنیه اقتصادی و توان مالی واحد در ایفای به موقع تعهدات و اجرای برنامه‌های آتی.
ارزیابی توان سودآوری آتی واحد اقتصادی.
برآورد ارزش جاری سرمایه‌گذاری در واحدهای اقتصادی.
حصول اطمینان از حسن جریان امور، حفاظت منابع و دارایی‌های واحدهای اقتصادی.
حصول اطمینان از رعایت قوانین و مقررات حاکم بر فعالیت واحد اقتصادی.
۲-۳ حسابرس داخلی
پیچیدگی سازمانی و گسترش معاملات تجاری در اغلب کشورها موجب شده است که مدیران بنگاه‌های انتفاعی و غیرانتفاعی با توجه به مسئولیت خود و در راستای دستیابی به هدف‌های سازمانی و به منظور اطمینان یافتن از هدایت بهینه کلیه منابع، واحدی به نام حسابرسی داخلی تشکیل دهند. دامنه فعالیت‌های حسابرسی داخلی به مراتب بیش از پیش گسترش یافته است. از مهم‌ترین سازوکارهای ایفای مسئولیت پاسخگویی، کنترل‌های داخلی و به تبع آن حسابرسی داخلی است. حسابرسی داخلی در تدوین روش‌های کنترل داخلی اعم از مالی و غیرمالی، استقرار سیستم کنترل داخلی، بررسی و ارزیابی سیستم کنترل داخلی، ارائه پیشنهادهای سازنده برای بهبود این سیستم و ارزیابی اثربخشی و کارایی استفاده از منابع بنگاه، نقشی اساسی و کلیدی دارد و در این راستا، سیستم های مالی، مدیریتی و عملیاتی و همچنین رسیدگی‌های ویژه را در دامنه کار خود دارد. محدوده فعالیت‌ها، روش‌ها و وظایف حسابرسی داخلی در سازمان و چگونگی گزارشگری آن باید به روشنی مشخص بوده و افراد و گروه‌های باصلاحیت پیوسته عملکرد حسابرسی داخلی را ارزیابی کنند. مدیران نیز باید از نتایج فعالیت‌های حسابرسی داخلی در جهت بهبود سازمان و اصلاح عملکردها بهره بگیرند. در این مقاله، نقش عملیات حسابرسی داخلی در سازمان و آثار آن بر کیفیت سیستم کنترل داخلی بررسی می‌شود (رحیمیان و همکاران، ۱۳۹۱).
۲-۳-۱ تعریف حسابرسی داخلی
انجمن حسابرسان داخلی امریکا (IIA) در سال ۲۰۱۱ حسابرسی داخلی را این‌گونه تعریف می‌کند:
حسابرسی داخلی، یک فعالیت اطمینان‌بخش و مشاوره‌ای مستقل وبی طرف است که باهدف ارزش افزایی و بهبود عملیات سازمان انجام می شود. حسابرسی داخلی با به‌کارگیری شیوه‌ای اصولی و نظام‌مند برای ارزیاب و بهبود اثربخشی فرایندهای حاکمیت، کنترل و مدیریت ریسک، سازمان را برای دستیابی به اهداف یاری می‌کند. (عالی نژاد،۱۳۹۰).
طبق استاندارد حسابرسی ۶۱۰ « ارزیابی کار واحد حسابرسی داخلی »، ازمجموعه استانداردهای حسابرسی ایران حسابرسی داخلی چنین تعریف شده است:
حسابرسی داخلی یعنی وظیفه ارزیابی که در داخل واحد مورد رسیدگی و توسط کارکنان آن به منظور خدمت به آن واحد به وجود می‌آید و یکی از ارکان اصلی محیط کنترلی محسوب می شود. ارزیابی و بررسی کفایت و اثربخشی سیستم های حسابداری و کنترل داخلی، از جمله وظایف اصلی واحد حسابرسی داخلی است.
امروزه نقش حسابرسی داخلی به طور چشمگیری تغییر یافته است. یکی از جامع‌ترین تعاریف جدید حسابرسی داخلی، به وسیله ساویر^[۲۱](۲۰۰۳) ارائه شده است. وی حسابرسی داخلی را به این صورت تعریف می‌کند: ارزیابی هدفمند و منظم عملیات مختلف و کنترل داخلی سازمان توسط حسابرسان داخلی به منظور تعیین اینکه: