نمودار ۵: هیستوگرام مربوط به متغیر عواطف مثبت……………………………………………………………………………………………………………….۶۲
نمودار ۶: هیستوگرام مربوط به متغیر عواطف منفی…………………………………………………………………………………………………………………۶۳
نمودار ۷: خط پراکنش مربوط به عواطف منفی با فرسودگی شغلی…………………………………………………………………………………………۶۵
نمودار ۷: خط پراکنش مربوط به عواطف منفی با رفتار شهروندی سازمانی……………………………………………………………………………….۶۷
نمودار ۷: خط پراکنش مربوط به فرسودگی شغلی با رفتار شهروندی سازمانی………………………………………………………………………….۶۹
نمودار ۷: خط پراکنش مربوط به عواطف مثبت با فرسودگی شغلی………………………………………………………………………………………….۷۱
نمودار ۷: خط پراکنش مربوط به عواطف مثبت با رفتار شهروندی سازمانی……………………………………………………………………………….۷۳
فصل اول
کلیات تحقیق
۱ـ۱مقدمه
یکی از مشکلات اصلی سازمانها در دنیای متحول و به شدت متغیر امروزی شناسایی عواملی است که می تواند در بروز رفتار شهروندی سازمانی که یکی از پدیده های نو ظهور در زمنیه رفتار سازمانی است تأثیربگذارد. در مکاتبات اولیه مدیریت افراد با رفتارهایی ارزیابی می شوند که در شرح شغل و شرایط احراز از شاغل انتظار می رفت ولی امروز رفتارهای فراتر از آنها مد نظر قرار گرفته است. این رفتارها به مفاهیم رفتارهای پیش اجتماعی، رفتارهای فرانقشی،عملکرد زمینه ای رفتار خود جوش و یا رفتار شهروندی سازمانی مد نظر قرار گرفته اند. برخلاف گذشته که از کارکنان انتظار می رفت تا در حد نقش های رسمی عمل کنند در قرارداد های روان شناختی جدید رفتار های فراتر از نقش مورد انتظار است.سازمانهای امروزی نیاز به انعطاف پذیری برای موفقیت و مواجهه با رقبا دارند . رفتار شهروندی سازمانی نوعی رفتار است که ضمن ایجاد منافعی همچون بهره وری بیشتر ، کیفیت جامعه و بهبود کیفیت زندگی کاری می تواند در جهت ایجاد این مزیت گامی مهم بر دارد .

۱ـ۲ بیان مسئله
یکی از عمده ترین و ارزشمندترین منابعی که در اختیار سازمانها قرار دارد نیروی انسانی است که شاید آنگونه که شایسته است مورد توجه قرار نگرفته، چرا که هنوز اهمیت و توانمندی های این منبع گرانقدر برای بسیاری از سازمانها ناشناخته باقی مانده تا آنکه بتوانند آن را بارور ساخته و نهایت بهره را از این منبع داشته باشند(زین ابادی و همکاران۱۳۸۸)دراینجا به مطالعه عواطف منفی و فرسودگی شغلی با رفتار شهروندی سازمانی می پردازیم، رفتار شهروندی سازمانی رفتارهای اختیاری است که بدون هیچ انتظاری برای بهبود عملکرد سازمان انجام میگیرد.رفتار شهروندی سازمانی، رفتاری منحصر به فرد ،اختیاری و فرا وظیفه ای است که در افزایش عملکرد اثر بخشی سازمان موثر است وبه طور مستقیم بوسیله سیستم پاداش سازماندهی نمی شود(استفان و همکاران ، ۲۰۰۸،ص۱۲). درایجاد رفتار شهروندی سازمانی عوامل زیادی دخیل هستند، و همچنیین عواملی نیز از رفتار شهروندی سازمانی جلو گیری میکنند در کل افرادیکه عواطف منفی بالا و یا دچار فرسودگی شغلی هستنند تمایل زیادی به کار ندارند یا از کار خود ناراضی هستند.حالت عاطفی منفی یک تجربه ای از هیجان های خاصی چون عصبانیت و ترس است که عموما در پاسخ به شرایط و موقعیت ها به و جود می اید.(هاجر براتی۱۳۹۰)افرادی که عواطف منفی بالایی دارند معمولاً زود‌رنج، بی‌قرار، افسرده، بدبین و ناراضی هستند.افرادی که عواطف منفی بالایی دارند اغلب نظر بد بینانه ای نسبت به خود دارند و به اشتباه، ناامیدی‌، تهدید و کمبود دچار می‌شوند(واتسون ؛کلارک ، ۱۹۹۹).
عواطف منفی در یک زمینه سازمانی مورد بررسی واقع شده به این منظور که ارتباط آن با میزان بازدهی مشخص شود بررسی آنها به قصد تشخیص تاثیر ویژگی‌های شخصیتی همچون عواطف منفی روی میزان بازدهی مدیران چینی انجام شد. نتایج بررسی‌ها نشان داد که اعداد بالای عواطف منفی حاوی میزان بیشتری از بازدهی بودند(جوی:فرانسسکو . مطالعات دیگر، تاثیر ویژگی‌های شخصیتی چون عواطف منفی را بر رضایت‌های شغلی بررسی کردند. اگر چه تحقیقات سابق رابطه میان عواطف منفی، رضایت شغلی و میزان بازدهی را بررسر می‌کرد، هیچ یک قادر نبوده رابطه بین عواطف منفی و خستگی را ارزیابی کند.(مایکل و همکاران.۲۰۰۸).
فرسودگی شغلی به عنوان موضوعی جدی برای کارکنان امور اجتماعی و همه حوزه‌های دیگر شناخته‌ شده است. فرسودگی شغلی با تاثیرات منفی سلامتی همچون نگرانی، افسردگی، اعتماد به نفس پایین، مشکلات کلسترول، سردرد‌، سلامت روانی تحلیل‌رفته و دیگر مسائل مربوط به سلامتی مرتبط است. در ارتباط با فرسودگی شغلی، پیامدهای سازمانی با پیامد‌های سلامت شخصی با هم در ارتباط‌اند. فرسودگی شغلی با میزان بازدهی، تعهد پایین کارکنان و رضایت از کار پایین در ارتباط است.
فرسودگی کاری در حقیقت آن نوع از فرسودگی روانی است که با فشارهای روانی یا استرسهای مربوط به شغل و محیط کار توام گشته است. این اختلال در میان انواع مشاغل مدرسان و یاری دهنده هایی نظیر مشاوران، مددکاران اجتماعی، پزشکان، پلیس، پرستاران مشاهده شده و با محرکهای تنش زایی مانند داشتن مراجعان بیش از حد در یک زمان ، نداشتن وقت کافی و فقدان حمایت یا قدردانی مرتبط است.(برک و همکاران:۱۹۹۱)
رفتار شهروندی سازمانی، رفتاری منحصر به فرد ،اختیاری و فرا وظیفه ای است که در افزایش عملکرد اثر بخشی سازمان موثر است وبه طور مستقیم بوسیله سیستم پاداش سازماندهی نمیشود.
یکی از عوامل کلیدی و بسیار مهم در تحقق نیافتن رفتار شهروندی سازمانی در سازمانها فرسودگی شغلی افراد در محیط کار است. فرسودگی کاری در حقیقت نوعی فرسودگی روانی است که با فشارهای روانی یا استرس-های مربوط به شغل و محیط کار توام گشته است. این اختلال در میان انواع مشاغل مدد رسان و یاری دهنده نظیر مشاوران، معلمان، مددکاران اجتماعی، پزشکان، پلیس، پرستاران و مواردی از این قبیل مشاهده شده و با محرک های تنش زایی مانند داشتن مراجعان بیش از حد در یک زمان، نداشتن وقت کافی و فقدان حمایت یا قدردانی، مرتبط است. اما میزان فشارکاری و به تبع آن فشار روانی شغلی و فرسودگی¬شغلی در افراد مختلف متفاوت است( مستبصری:۱۳۸۷).
از آنجا که فرسودگی شغلی در کارکنان باعث کاهش بازده¬کاری، افزایش غیبت از کار، افزایش هزینه های بهداشتی و جابجایی پرسنل، تغییرات رفتاری و فیزیکی¬و کاهش کیفیت خدمات ارائه شده به مراجعان، و بدنبال آن نارضایتی از خدمات می¬شود و از همه مهم¬تر مشتریان تحت¬تاثیر قرار می¬گیرند، بنابراین شناخت و پیشگیری از فرسودگی¬شغلی درارتقاء بهداشت روانی افراد و ارتقاء سطح کیفیت خدمات ارائه شده، نقش بسزایی خواهد داشت (طوبایی وهمکاران ،۱۳۸۸).در سال های اخیر پدیده فرسودگی شغلی توجه بسیاری از محققان و دست اندرکاران بهره وری نیروی انسانی را به خود جلب کرده است. این نشانگان، پیامد فشار روانی مزمن شغلی است. فشار¬های روانی که ممکن است منجر به فرسودگی شغلی شوند عبارتند از: بار اضافی کمی و کیفی، تعارض و ابهام در نقش، فقدان مشارکت و فقدان حمایت اجتماعی (عزیزی مقدم ، ۱۳۸۶-۱۳۸۷). بعد از بررسی گسترده تحقیقات موجود، رفتارهای شهروندی سازمانی را با طبقه‌بندی آنها در هفت مقوله متفاوت تعریف کرد: رفتارهای کمکی، دوستانگی (جوانمردی)، تعهد سازمانی، موافقت سازمانی، انگیزه فردی، اخلاق اجتماعی و پیشرفت فردی. برای پیگیری اهداف مطاله حاضر، تعریف OCB که بر انواع خاص رفتارها تاکید دارد بیشتر بررسی می‌شود. فرض کلی بر این است که کارکنان دانشگاه رازی که با این‌گونه رفتارها سر و کار دارند به دلیل احتمال اینکه بیشتر خود را خسته می‌کنند، در معرض فرسودگی شغلی بیشتری قرار بگیرند. مخصوصاً کسانی که بیشتر از حد انتظار مسئولیت‌های شغل خاصی را به عهده می‌گیرند، در معرض فرسودگی شغلی مفرط قرار دارند. این میزان کاری که توسط افراد دارای ویژگی‌های رفتاری OCB انجام می‌گیرد، ممکن است به ایجاد ارتباط‌هایی میان OCB، NA و فرسودگی شغلی شود. (استفان و همکاران ، ۲۰۰۸،ص۱۲ـ۱۴).
۱ـ۳ضرورت انجام تحقیق
سازمان ها به دلیل بروز فرسودگی شغلی در بین کارکنان هزینه های زیادی را، به طور آشکار و پنهان متحمل می شوند. علاوه بر آن باعث غیبت کارکنان ازمحل کار، کاهش کیفیت کار، تعارضات بین فردی با همکاران، مشکلات جسمی- روانی، تغییر شغل و نهایتاً ترک خدمت می شوند (پیامی :۱۳۷۹)
(طبرسا و همکاران:۱۳۸۹) عوامل موثر بر رفتارشهروندی سازمانی در یک بیمارستان نظامی را مورد بررسی قراردادند و دریافتند که :از دومتغیر رضایت شغلی و اعتماد سازمانی، تنها رضایت شغلی در انواع عدالت سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی به طورکامل تاٌثیر دارد .
(شاکری نیا و همکاران: ۱۳۸۹) به بررسی رابطه استرس شغلی و تاب آوری با فرسودگی شغلی در پرستاران زن پرداختند و چنین نتیجه گرفتندکه بین استرس های شغلی و فرسودگی شغلی پرستاران، رابطه مثبت معنادار وجود داشت.
مطالعات دیگر، تاثیر ویژگی‌های شخصیتی چون عواطف منفی را بر رضایت‌های شغلی بررسی کردند. اگر چه تحقیقات سابق رابطه میان عواطف منفی، رضایت شغلی و میزان بازدهی را بررسر می‌کرد، هیچ یک قادر نبوده رابطه بین عواطف منفی و خستگی را ارزیابی کند
(جمالی و همکاران: ۱۳۸۹ ) به بررسی رابطه بین عوامل شغلی و سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی اعضاء هیات علمی واحدهای منطقه یک دانشگاه آزاد اسلامی پرداختند و نشان دادندکه میزان بروز رفتارشهروندی سازمانی در بین اعضاء هیات علمی منطقه یک دانشگاه آزاد اسلامی کمی بیشتر از حد متوسط می باشد. .متغیرهای رضایت شغلی ، تعهد سازمانی بر روی رفتارشهروندی سازمانی تاثیر مثبت و فرسودگی شغلی و جو سازمانی تاثیر منفی دارند.
طیبه شریفی وهمکاران در بررسی رابطه فرسودگی شغلی با رفتار شهروندی سازمانی کارکنان سازمان بنیاد شهید و امور ایثارگران استان چهارمحال وبختیاری همانگونه که ملاحظه گردید، بین فرسودگی شغلی با ابعاد رفتار شهروندی سازمانی(بجز آداب اجتماعی ) رابطه مثبتِ معنی دار وجود دارد.
۱ـ۴ اهداف تحقیق
۱ـ۴ـ۱ هدف کلی:
برسی رابطه بین عواطف منفی ،فرسودگی شغلی ورفتار شهروندی سازمانی کارکنان خدمات انسانی
۱ـ۴ـ۲ اهداف جزئی:
۱)بررسی رابطه بین عواطف منفی با فرسودگی شغلی دربین کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه
۲) بررسی رابطه بین عواطف منفی ورفتار شهروندی سازمانی دربین کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه
۳)بررسی رابطه بین فرسودگی شغلی با رفتار شهروندی سازمانی دربین کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه
۴) بررسی رابطه بین عواطف مثبت با فرسودگی شغلی دربین کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه
۵) بررسی رابطه بین عواطف مثبت با رفتار شهروندی سازمانی دربین کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه
۶) بررسی رابطه عواطف منفی و فرسودگی شغلی نقش پیش بینی کننده را در رفتار شهروندی کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه ایفا می کنند.
۷) بررسی رابطه متغیر فرسودگی شغلی در رابطه بین عواطف مثبت و رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه نقش تعدیل کنندگی دارد.
۱-۵ فرضیه های تحقیق
۱ـ۵ـ۱ فرضیه اصلی:
بین عواطف منفی ،فرسودگی شغلی با رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه رازی ارتباط وجود دارد
۱ـ۵ـ۲ فرضیه ها فرعی
فرضیه ۱: بین عواطف منفی با فرسودگی شغلی کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه ارتباط معناداری وجود دارد.
فرضیه ۲: بین عواطف منفی با رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه ارتباط معناداری وجود دارد.
فرضیه ۳: بین فرسودگی شغلی با رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه ارتباط معناداری وجود دارد.
فرضیه ۴: بین عواطف مثبت با فرسودگی شغلی کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه ارتباط معناداری وجود دارد
فرضیه ۵: بین عواطف مثبت با رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه ارتباط معناداری وجود دارد.
فرضیه ۶٫ عواطف منفی و فرسودگی شغلی نقش پیش بینی کننده را در رفتار شهروندی کارمندان دانشگاه رازی کرمانشاه ایفا می کنند.
فرضیه ۷: متغیر فرسودگی شغلی در رابطه بین عواطف مثبت و رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه نقش تعدیل کنندگی دارد.
۱ـ۶ تعاریف واژه ها و اصلاحات
۱ـ۶ـ۱ تعریف مفهومی عواطف منفی ومثبت

در بیت موازنه رعایت شده است.
بین مدرّس و تدریس و ادریس صنعت اشتقاق وجود دارد.
بین مذکر و تذکیر و ذکر صنعت اشتقاق وجود دارد.
معنی بیت: دل خاقانی به مثابه معلمی برای تدریس حکمت ادریس (که به کثرت علم معروف است) بوده و درگاهش تداعی کننده و یادآور او اَدنی (یا نزدیکتر) است. (دل او معدن علم و درگاهش یادآور مقام قرب الهی است).

۲۷)مبارزان سخن پیش او فکنده کلاه مناظران جهان پیش او دریده قبا
کلاه پیش کسی فکند؛ کلاه پیش کسی نهادن: کنایه از اظهار عجز، فروتنی کردن، سجده نمودن، سر بزیر گذاشتن (فرهنگ کنایات).
قبا دریدن: جامه پاره کردن، کنایه از بی قراری کردن و نیز خاموش بودن (فرهنگ کنایات).
در بیت صنعت ترصیع یا موازنه وجود دارد.
بین کلاه و قبا مراعات النظیر وجود دارد.
معنی بیت: پیشی جویان در سخنوری در مقابل او سر عجز و فروتنی بر زمین گذاشته‌اند و مناظره کنندگان گیتی پیش او بی قراری کرده و یا خاموش مانده اند.
۲۸)نموده موعظتش احتما و آنگاهی ز نظم ریخته در حلقها شراب شفا
احتما؛ احتماء: پرهیز کردن، پرهیز بیمار از چیزهای زیان آور (معین).
شراب شفا: اضافه تشبیهی.
بین احتما، شفا و نیز شراب تناسب وجود دارد.
معنی بیت: پند و مواعظ خاقانی موجب پرهیز افراد از بیماری زیان آور گناهان گشته و او با نظم و اشعارش در حلقها شراب شفا بخش ریخته است. (مواعظ و پند و اشعار خاقانی موجب پرهیز از گناهان و سبب شفای دل و روح آنهاست).
۲۹)دماغ خشک معادی دین و سنّت را شده کلام مفیدش طریفل سودا
دماغ خشک: مغزی که از فکر و اندیشه خالی باشد و کنایه از پژمردگی و افسردگی (فرهنگنامه شعری).
طریفل: دوایی است مرکب از سه دوای آمله و هلیله و بلیله، لفظ مذکور معرب از تری پهل هندی است که به معنی سه ثمر است، چه سه دوای مذکور (آمله، هلیله، بلیله) هر یک ثمر درختی است. طریفل مخفف لفظ اِطریفل است. (تعلیقات دیوان مجیر، ص ۴۹۸).
سودا: یکی از اخلاط چهارگانه که مقر آن طحال است.
مالیخولیا: وسواس، خیال فاسد، ملالت (معین).
توضیح: ظاهراً طریفل برای مرض سودا (بهم خوردن تعادل یکی از اخلاط چهارگانه) مفید بوده است.
معنی بیت: برای مغز افسرده دشمنان دین و سنّت کلام خاقانی و سخنان و شعر مفید او مانند دوایی بود که درمان مرض سوداوی بود.
۳۰)ز بهر لخلخه‌ای اهل شرک و بدعت را طبیب وار به معجون نظم کرده دوا
لخلخه (عربی، جمع آن لخالخ): عطری آمیخته از چند عطر به دستوری خاص (لغتنامه).
ترکیبی است که آن را به جهت تقویت دماغ ترتیب دهند، و گوی عنبری باشد که از عود قماری و لادن و مشک و کافور سازند (برهان).
معجون نظم: اضافه تشبیهی.
بین طبیب و دوا تناسب وجود دارد.
معنی بیت: خاقانی مانند طبیب از نظم خود که مثل دارویی ترکیبی است به عنوان لخلخه (ترکیبی برای تقویت قوه دماغی) برای درمان بیماران جهل و شرک و نوآوری در دین استفاده می‌کند.
۳۱)به خانقاه تزهد ز بهر عزّ ابد نهاده سفره اسلام و داده بانگ صلا
خانقاه تزهد: سرایی که در آن عبادت کنند. (فرهنگنامه شعری).
خانقاه: معرب خانگاه و آن خانه‌ای باشد که درویشان و مشایخ در آن عبادت کنند و به سر برند. خانگه (برهان).
خانقاه تزهد: سرایی که در آن عبادت کنند (فرهنگنامه شعری)
سفره اسلام: آیین شرع اسلام، قرآن (فرهنگ نامه شعری).
بانگ صلا دادن: بانگ و فریادی که درویشان و فقرا را به طعام می‌خواند.( فرهنگنامه شعری).
معنی بیت: خاقانی در سرای عبادت از برای عزّت ابدی آیین شرع اسلام را برپا کرده و فریاد دعوت از درویشان و فقرا را برای طعام سر داده است.
۳۲)زهی بزرگ حکیمی که از علوم تو شد جهان فضل به خوشی چو جنّت المأوی
زهی: از ادات تحسین، آفرین (معین).
جنّت المأوی: بهشت، جای پرهیزگاران (فرهنگنامه شعری).
در قرآن آیه ۱۵ نجم، آمده: عندها جنه الماوی.
ترجمه: گفت: جنّت مأوی نزدیک آن درخت (سدره المنتهی) است. (تعلیقات دیوان مجیر).
شاعر در این بیت از غیبت به خطاب عدول کرده (التفات) و تا آخر قصیده ممدوح خود را مخاطب قرار داده و در توصیف او اغراق و مبالغه را به غلو نزدیک کرده است.
معنی بیت: آفرین بر تو، حکیم بزرگی که در سایه علم و دانش تو جهان علم وفضل به خوشی و طراوت بهشت شده است.
۳۳)نداد شبه تو تأثیر اختر و ارکان نزاد مثل تو از نسل آدم و حوا
تأثیر اختر:  قصیده‌ی ۱، بیت ۵۹ .
ارکان: منظور ارکان اربعه باشد. عناصر اربعه را به اعتبار آنکه ارکان ترکیبی و وجودی موجودات طبیعیه‌اند، ارکان اربعه می‌نامند. (تعلیقات دیوان مجیر).
چهار ارکان: چهار آخشیجان، باد و خاک و آب و آتش (معین).
نزاد: فعل زادن، به صورت لازم به کار رفته است.
در بیت موازنه رعایت شده است.
معنی بیت: تأثیر اختران و نیز ارکان ترکیبی و وجودی موجودات طبیعیه (چهار آخشیج)، نظیر تو را به جهان نداده است و کسی مثل تو از نسل آدم و حوا، زاییده نشده است.
۳۴)به حضرت تو تقرب کنند اهل علوم که هست حضرت تو عین عروه الوثقی
عروه الوثقی: دستاویز استوار و محکم، این ترکیب در قرآن مجید در آیه‌های (۲۵۶ سوره بقره، و ۲۲ سوره لقمان) آمده است و ظاهراً به آیه نخستین اشارت دارد:« لا اکراه فی الدین قد تبین الرشد من الغی فمن یکفر بالطاغوت و یؤمن بالله فقداستمسک بالعروه الوثقی لا انفصام لها والله سمیع علیم».
ترجمه: در دین اجباری نیست، رشد از گمراهی آشکار شده است و هر که طاغوت را انکار کند و به خدا ایمان آورد، به ریسمان استواری درآویخته که آنرا گسیختن نیست و خدای، شنوا و داناست. (تعلیقات دیوان مجیر).

چپ

نوع I

نوع II

نوع III

نوع IV

فولیکول های تخمدان ( نوع I و II) فولیکول های مجرایی ( نوع III و IV)
۳-۸- روش کار
تعداد۴۲ حلقه افعی قفقازی ماده که از دو منطقه لار دماوند و طالقان جمع آوری شده بودند، از تیر-آبان ماه ۱۳۹۲، مورد بررسی قرار گرفتند. در شروع کار ابتدا جانور توسط تکنسین از ویواریوم مربوطه در محل نگهداری خارج و بعد از تعیین جنسیت (به روشی که در صفحات قبل اشاره شد) و اطمینان از ماده بودن آن، به اتاق کار منتقل می شود و در محل حفره چشم الکل ۹۵ درصد تزریق و کشته می­ شود.
تصویر ۳- ۹ : تزریق الکل به حفره چشمی
دمای اتاق کار در۲ ±۲۲ درجه سانتی گراد بود. بعد ازکشتن مار و قبل از کالبد گشایی ابتدا جانور با ترازوی ساعتی (با حساسیت ۵ گرم، ساخت آلمان) وزن شد، سپس آن را روی تخته تشریح، از دو طرف با سوزن ته گرد ثابت کردیم.
تصویر ۳- ۱۰: ترازوی ساعتی با حساسیت ۵ گرم، ساخت آلمان(توزین مار)
طول بدن (از پوزه تا منفذ کلوآک) و طول دم( از کلوآک تا انتهای دم) با متر اندازه گیری و ثبت شد. در مرحله بعدی با قیچی از محل کلوآک تا وسط شکم برش داده شده و پوست را در دو طرف بدن ثابت کردیم، چربی ها را از بدن خارج می کنیم.
تصویر ۳- ۱۱ : کالبد گشایی افعی ماده قفقازی
در مرحله بعد مجرا به همراه تخمدان به منظور مشاهده و مطالعه به وسیله قیچی و پنس از بدن خارج گردید و برای جلوگیری از خشک شدن، آن را درون پتری دیش حاوی سرم فیزیولوژی قرار داده شد و پس از اندازگیری طول مجرا، قسمت­ های مختلف مجرا در زیر استریومیکروسکوپ olympus، مدل SZX-TR30، ساخت ژاپن و وجود اسپرم در مجرا بررسی شد سپس تعداد فولیکول ها شمارش طول آنها اندازه گیری شد و در مراحل آخر تخمدان ها با ترازوی دیجیتال (مدل FX300 و OSK، با دقت ۰۰۰۱/۰ گرم، ساخت ژاپن) وزن گردید.

تصویر۳-۱۲ : جمع­آوری تخمدان، مجرا و فولیکول­ها
تصویر ۳- ۱۳: ترازوی دیجیتال FX300 و OSK، با دقت ۰۰۰۱/۰ گرم، ساخت ژاپن(توزین تخمدان)
تصویر ۳- ۱۴ : استریومیکروسکوپ olympus، مدل SZX-TR30، ساخت ژاپن
۳-۹- آنالیز آماری
در این بررسی پارامترهای مورفومتریک به صورت میانگین(SD±) بیان شدو برای آنالیز آماری از t Test Unpaired توسط نرم افزارGrapad QuickCalcs استفاده شد.
فصل چهارم
نتایج
۴-نتایج
حداکثر میانگین وزن حیوان(g5/199/76) در تیر ماه و حداقل میانگین وزن حیوان(g6/85/37) در آبان ماه ، حداکثر میانگین اندازه طول بدن از پوزه تا منفذ کلوآک ( cm1/31/44) در تیر ماه و حداقل میانگین اندازه طول بدن از پوزه تا منفذ کلوآک ( cm4/41/40) در آبان ماه، حداکثر میانگین طول دم(از منفذ کلوآک تا انتهای دم)،( cm9/01/5) درتیر ماه و حداقل میانگین طول دم(از منفذ کلوآک تا انتهای دم)،( cm3/14/4) در مهر ماه، حداکثر میانگین طول مجرای تولید مثلی راست : طول(mm6/369/172) در مرداد ماه و قطر(mm4/24/8) در مرداد ماه و حداقل میانگین طول مجرای تولید مثلی راست : طول(mm1/455/85) در آبان ماه و قطر(mm8/03/2) درآبان ماه وحداکثر میانگین طول مجرای تولید مثلی چپ: طول(mm7/306/130) در تیر ماه و قطر(mm2/28) در مرداد ماه و حداقل میانگین طول مجرای تولید مثلی چپ: طول(mm7/358/78) درآبان ماه و قطر(mm5/05/2) درآبان ماه، حداکثر میانگین وزن تخمدان راست(g09/033/0) در تیر ماه و حداقل میانگین وزن تخمدان راست (g08/015/0) در آبان ماه و حداکثر میانگین وزن تخمدان چپ(g12/033/0) درتیر ماه وحداقل میانگین وزن تخمدان چپ(g07/019/0)درمرداد ماه، حداکثر میانگین ابعاد تخمدان راست: طول(mm9/114/54) در مرداد ماه و عرض(mm5/11/5) درمهر ماه و حداقل میانگین ابعاد تخمدان راست: طول(mm2/188/37) درمهر ماه و عرض(mm15/3) درآبان ماه و حداکثر میانگین ابعاد تخمدان چپ : طول (mm5/81/41) درتیر ماه و عرض(mm2/12/5) در تیر ماه و حداقل میانگین ابعاد تخمدان چپ : طول (mm5/83/23) درآبان ماه و عرض(mm6/09/3) درشهریور ماه، حداکثر میانگین حجم تخمدان راست(mm³2/3465/648)درتیرماه و حداقل میانگین حجم تخمدان راست(mm³8/3205/502) در آبان ماه و حداکثر میانگین حجم تخمدان چپ(mm³2/2817/670) درتیر ماه و حداقل میانگین حجم تخمدان چپ(mm³1/4895/117) درآبان ماه.

(۳-۲۰)
در معادله (۳-۵) و (۳-۷)،  نرخ دستمزد اسمی است. معادلات (۳-۱۱) و (۳-۱۲) تقاضا برای نیروی کار می­باشد. معادله (۳-۱۳) شرط تسویه بازار در بخش نیروی کار است که در آن نیروی کار بخش نفتی ثابت فرض شده است. در معادله (۳-۱۴)،  شاخص قیمتی مصرف ­کننده می­باشد. در یک اقتصاد باز کوچک سهم  از سبد مصرفی خانوارها به کالاهای غیرقابل مبادله اختصاص دارد و باقیمانده  بر روی کالاهای قابل مبادله هزینه می­ شود. این نوع از فرمول شاخص قیمت فرض می­ کند که نفت در اقتصاد مصرف نشده است. این فرض در تحلیل پرش  مهم است.

نرخ تورم انتظاری شاخص قیمت مصرف ­کننده به وسیله معادله (۳-۱۶) داده شده است. معادله (۳-۱۷) عرضه پول را بیان می­ کند. معادله (۳-۱۸) نرخ افزایش ارز خارجی در اقتصاد را توصیف می­ کند. همان­گونه که مشخص است نقطه بر روی متغیر دلالت بر مشتقات با توجه به زمان دارد. معادله (۳-۱۹) بودجه دولت است.
دولت  از درآمد نفتی خود را روی کالاهای قابل مبادله صرف می­ کند. همان‌گونه که در معادله (۳-۱۹) نشان داده شده است باقیمانده بر روی کالاهای غیرقابل مبادله صرف می­ شود. پارامتر  متغیر انتخاب دولت است. معادله قید بودجه دولت دلالت بر این دارد که  برابر با  می­باشد. هیچ مالیاتی در مدل در نظر گرفته نشده است. معادله (۳-۲۰) شرط تسویه بازار در بخش غیرقابل مبادله را توصیف می­ کند. معادلات (۳-۵) تا (۳-۲۰) ویژگی­های اصلی مدل را بیان می­ کنند. به منظور ساده­سازی تفاسیر، فرض می­ شود که نیروی کار تنها عامل تولید است. همچنین نیروی کار می ­تواند به صورت آزادانه بین بخش­های قابل مبادله و غیرقابل مبادله حرکت کند و نیروی کار تخصیص یافته به بخش نفت در کوتاه­مدت و بلندمدت ثابت است (معادله ۳-۱۳). معادله (۳-۱۰) تراز تجاری را نشان می­دهد و با معادلات (۳-۱۸) و (۳-۱۷) آن را به بخش پولی (از طریق تغییرات در منابع بین‌المللی) مرتبط می­ کند (حساب سرمایه فرض می­ شود که بسته است). افزایش در قیمت نفت از طریق معادله (۳-۱۰) بر تراز تجاری اثر خواهد گذاشت. فرض می­ شود که در نتیجه افزایش  مازاد تراز تجاری به وجود می ­آید و از طریق معادلات (۳-۱۷) و (۳-۱۸) عرضه پول در کوتاه­مدت افزایش پیدا خواهد کرد. عدم تعادل در بازار پول از طریق معادلات (۳-۶) و (۳-۸) تقاضا برای کالاهای قابل مبادله و غیرقابل مبادله را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
۳-۴-۲-۲- معادلات تفاضلی
در این بخش مطابق با آاوکی (۱۹۸۰ و ۱۹۸۱)^[۱۹۳] نتایج حاصل از افزایش برون­زا در قیمت نفت مورد بررسی قرار می­گیرد؛ لذا یک مسیر زمانی منبع در نظر گرفته شده است و فرض می­ شود که اقتصاد باز کوچک روی این مسیر در حال حرکت است. مسیر منبع می ­تواند مقادیر تعادلی بلندمدت (یا تعادل پویای اقتصاد در مورد اقتصادهای در حال رشد) یا هر مسیر زمانی برنامه­ ریزی شده دیگری باشد به شرط آنکه مسیر زمانی برای متغیرهای برون­زا (از قبیل  یا  ) و متغیرهای درون­زا، معادلات (۳-۵) تا (۳-۲۰) را تأمین کند. با توجه به اینکه حرکات پیش ­بینی نشده  در مسیر زمانی منبع در نظر گرفته نشده است، مسیرهای زمانی متغیرهای درون­زا از مسیرهای زمانی مربوطه منحرف خواهد شد^[۱۹۴]. این انحرافات به وسیله معادلات تفاضلی در نظر گرفته خواهد شد. انتخاب­های متفاوت از مسیرهای مرجع، ضرایب متغیر معادلات تفاضلی را تعدیل خواهد کرد.
در همه مسیرهای مرجع،  با توجه به قیمت آربیتراژ ثابت و برابر با  فرض می­ شود (نرخ ارز برابر با یک می­باشد).
۳-۴-۲-۳- نماد
نماد  نشان دهنده انحراف متغیرها از متغیر مرجع می­باشد یعنی  که در آن اندیس  دلالت بر متغیر مسیر مرجع دارد. متغیرهای کوچک دلالت بر انحرافات نسبی دارد یعنی  . همچنین ارتباط بین  و  به صورت زیر است:  . متغیرهای دیگر از قبیل  و  نیز به صورت مشابه تعریف می­شوند یعنی:  و  .
از معادلات (۳-۱۷) و (۳-۱۸) داریم:
(۳-۲۱)
با توجه به  ، مخارج دولت در بخش غیرقابل مبادله به صورت زیر می­باشد:

که  و  انحراف نسبی قیمت نفت می­باشد. با توجه به اینکه  برابر با  می­باشد لذا:
(۳-۲۲)
۳-۴-۲-۴- پویایی­ها و فرم­های خلاصه شده تفاضلی
انحراف قیمت کالاهای غیرقابل مبادله از مسیر مرجع برابر است^[۱۹۵]:
(۳-۲۳)
که  کشش­ می­باشند. (کشش­های فوق در پیوست همین بخش تعریف شده است).
با بهره گرفتن از معادله (۳-۱۰)، انحراف تراز تجاری از مسیر مرجع برابر است با:

از معادلات (۱) و (۴) پیوست،  برابر با  می­باشد (  در معادله (۶) پیوست محاسبه شده است و  برابر با  می­باشد). با جایگزین کردن این معادلات داریم:
(۳-۲۴)
که در آن  می­باشد (در فایل پیوست ضرایب فوق تعریف شده است).
با بهره گرفتن از معادلات (۳-۲۱) و (۳-۲۴) انحراف عرضه پول از مسیر مرجع به صورت زیر است:
(۳-۲۵)
که در آن  نرخ رشد عرضه پول در مسیر مرجع می­باشد (صفر نیز می ­تواند باشد).  نرخ رشد اعتبار داخلی به عنوان ابزاری در دست دولت می­باشد.
در معادلات (۳-۲۳) و (۳-۲۴)، انحراف  از مسیر مرجع با بهره گرفتن از معادله (۳-۱۴) به صورت زیر می­باشد:
(۳-۲۶)
ضرایب  ،  ،  و  در پیوست معرفی شده است. ضریب  ثابت است. فرم خلاصه شده  برابر است با:
(۳-۲۷)
که در آن ضرایب  در معادله (۷) پیوست معرفی شده است. بعداً نشان داده خواهد شد که ضریب غیر صفر  در معادله (۳-۲۷) یک فاکتور اساسی برای پرش قیمت می­باشد.
۳-۴-۲-۵- انتظارات ایستا
تحت فرض انتظارات ایستا،  در معادله (۳-۲۶) صفر است. با جایگزین کردن  از معادله (۳-۲۶) در معادله (۳-۲۵) داریم:
(۳-۲۸)
که  ،  و  ثابت است.
به منظور داشتن یک معادله تفاضلی پویای پایدار، فرض می­ شود که  مثبت است (اگر  در معادله (۳) پیوست مثبت باشد، این فرض برقرار می­باشد)؛ به عبارت دیگر افزایش قیمت کالاهای غیرقابل مبادله، تولید حقیقی را افزایش می­دهد. همان‌گونه که در معادله (۳-۳۰) نشان داده شد،  غیر صفر در معادله (۳-۲۸) در پرش قیمت نقش دارد. حتی زمانی که  منفی است (اگر خیلی منفی نباشد)  هنوز مثبت است. تغییر یکباره در قیمت نفت در صورتی که  صفر باشد، باعث پرش در قیمت کالاهای غیرقابل مبادله نخواهد شد. معادله (۳-۲۸) نشان می­دهد که این کار به چند صورت امکان پذیر است. برای مثال راه مستقیم حذف کردن پرش از طریق تغییر در اعتبار داخلی است. بر اساس معادله (۳-۲۸) می­توان طوری مقدار  را انتخاب کرد که  صفر شود (یعنی مقدار پول عرضه شده از مسیر تعادلی خود منحرف نشود).
با فرض اینکه  و  صفر هستند (یعنی دولت از مقادیر برنامه­ ریزی شده  و  منحرف نمی­ شود)، یک روش جایگزین برای حذف پرش تنظیم  است به طوری که  از بین برود.
مسیر زمانی  با حل معادله (۳-۲۸) بدست می ­آید:
(۳-۲۹)
که  .
با فرض بر اینکه  ،  و  باشد^[۱۹۶]. با بهره گرفتن از معادلات (۳-۲۷) و (۳-۲۹)، انحراف نسبی  برابر است با:

برابر با  می­باشد. با میل کردن زمان به سمت بی­نهایت،  به سمت  نزدیک می­ شود؛ بنابراین  یک پرش اولیه را نشان می­دهد اگر و تنها اگر^[۱۹۷]:
صفر است مگر اینکه اعتبار داخلی به صورت غیر پیوسته­ در زمان افزایش قیمت نفت تغییر کند یعنی  باشد. همچنین توجه شود که  لذا:
(۳-۳۰)
بنابراین می­توان طوری  (نسبت درآمد نفتی صرف شده توسط دولت بر روی کالاهای غیرقابل مبادله) را انتخاب کرد که پرش از بین برود^[۱۹۸]. با توجه به اینکه  مخالف صفر است، می­توان با یک مقدار مناسب برای  ،  را صفر کرد:^[۱۹۹]
(۳-۳۱)
که  و  کشش قیمتی تقاضای نفت برای کالاهای قابل مبادله می-باشد^[۲۰۰] و  معیاری است که تغییرات مازاد عرضه کالاهای قابل مبادله را با توجه به قیمت کالاهای غیرقابل مبادله که تغییرات قیمت نفت را در برگرفته است، نشان می­دهد.
به صورت عمومی­تر:
با فرض بر اینکه معادله (۳-۲۸) یک معادله پایدار است (همان‌گونه که  عبارت  برود)، شرط پرش به صورت زیر می­باشد:

با فرض  ، معادله (۳-۳۰) با معادله زیر جایگزین می­ شود:
“(۳۱)
شرط کافی برای پرش  است. هنوز مطابق با تعریف  در معادله (۳-۳۱)، پرش غیرضروری در قیمت غیرقابل مبادله قابل حذف خواهد بود.
۳-۴-۳- بحث و گسترش
در بخش پیش رو، شرایطی را که در آن  به مقدار تعادلی جدیدش پرش خواهد کرد با فرض انتظارات ایستا مورد بررسی قرار می­گیرد. با فرض انتظارات غیر ایستا، یک عبارت به معادله (۳-۲۸) اضافه می­ شود. به عنوان مثال با اطلاعات کامل  برابر با  می­باشد و مطابق با معادله (۳-۱۵)،  می­باشد؛ لذا حالا یک پویایی دوبعدی شامل  و  داریم. می­توان یک زیر فضا به مقادیر پایدار پویایی­های دوبعدی به عنوان راه­حل اختصاص داد.

تبصره – در شهر تهران در خیابان هایی که به وسایل ایمنی مجهز شده باشند و مقررات زیر به وسیله شهرداری برای اطلاع عموم آگهی شود ، عابر پیاده مکلف است فقط در محل های مخصوص عابر پیاده عبور کند و در غیر این صورت ، اگر تصادفی بین وسیله نقلیه و عابر پیاده در سواره رو واقع شود مشروط بر آنکه راننده مست نبوده و گواهینامه مجاز رانندگی داشته باشد و با سرعت مجاز حرکت کرده و وسیله نقلیه او نقص فنی مؤثر در حادثه نداشته باشد و سه نفر افسر ارشد کارشناس تصادفات راهنمایی و رانندگی از این جهات عدم مسئولیت راننده را گواهی نمایند ، مسئولیت جزایی متوجه راننده نخواهد بود و راننده آزاد خواهد شد و پرونده به مراجع قضایی جهت اقدام مقتضی ارسال می شود . عدم مسئولیت جزایی راننده ، مانع استفاده شخص متضرر از حادثه از مقررات بیمه شخص ثالث نخواهد بود .

ماده مذکور تا قبل از تصویب قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی مصوب ۱۳۸۹ ، هرچند در قانونی آمده بود که قانون مذکور مجری بوده است ولی این ماده به علت تعارض با ماده ۳۳۳ قانون مجازات اسلامی به دلیل اینکه دایره شمول هر دو ماده عام بوده ،به عبارت دیگر ،حکم مندرج در این دو ماده مربوط به برخورد وسیله نقلیه در حال حرکت با عابر پیاده در هر مکان و محلی بوده ، و به دلیل حکم عام ماده ۳۳۳ قانون مجازات اسلامی که بعد از ماده ۸ وضع شده و مؤخر برآن است ، ناسخ آن بوده است، اما تبصره این ماده که متضمن حکمی خاص بود ، چون فقط اختصاص به شهر تهران داشت ، با حکم عام لاحق بر آن توسط ماده ۳۳۳ قانون مجازات اسلامی نسخ نگردید، لکن تبصره ماده مذکور نیز با تصویب قانون اخیر التصویب به صراحت نسخ گردید. در اینجا به منظور آشنایی و یادآوری علاقمندان به این بحث، به بررسی شرایط ماده مذکور و تبصره آن می پردازیم :
۳-۴-۳-۱-بررسی شرایط عدم مسئولیت راننده مطابق ماده ۸ قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذ جرائم :
الف - عبور عابر از محل غیر مجاز ؛
ب – رعایت کلیه مقررات راهنمایی و رانندگی توسط راننده ؛
ج – لزوم غیر قابل کنترل بودن وسیله نقلیه توسط راننده مطابق با ماده ۳۳۳ قانون مجازات اسلامی و عدم لزوم آن براساس ماده ۸ ؛ هرگاه راننده کلیه مقررات را رعایت کرده ، هرچند وسیله نقلیه او در برخورد با عابر قابل کنترل بوده و راننده قادر به اجتناب از برخورد بوده باشد ولی اجتناب نمیکرد باز هم مسئولیتی نداشت .
د – امکان مراجعه عابر به بیمه گر وسیله نقلیه هر چند راننده مسئولیتی نداشته باشد . براساس این ماده ،قانونگذار در نظر داشت که کلیه زیان های جانی عابران پیاده هرچند خود مقصر بوده و راننده مسئولیتی نداشته بوده، توسط بیمه تحت پوشش قرار گیرد و این حکم استثنایی بوده ، مبین تغییر دیدگاه قانونگذار در قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسایط نقلیه موتوری زمینی در مقابل اشخاص ثالث بوده است که براساس آن ، مسئولیت بیمه در مقابل اشخاص ثالث را مشروط به مسئولیت دارندگان وسایط نقلیه می دانست .
۳-۴-۳-۲- بررسی شرایط عدم مسئولیت راننده مطابق تبصره ماده ۸ قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذ جرائم :
الف – اختصاص حکم تبصره مذکور به شهر تهران . بنابراین ،حکم این تبصره فقط در شهر تهران قابل اجرا بوده است و به عنوان قاعده در سایر شهرها قابل اجرا نبوده است .
ب – مجهز بودن خیابان به وسایل ایمنی عبور عابر پیاده .مقصود از وسایل ایمنی عبور عابر با توجه به قید ایمنی صرفاً شامل مجازاتی می گردید که در صورت استفاده عابر از آن برای او ایمنی حاصل می شد .در اینصورت ، پل های روگذر و زیر گذر عابر پیاده به عنوان تجهیزات ایمنی تلقی و شامل خط کشی عبور عابران یا چراغ راهنمایی عبور عابران نمی گردید .
ج – عبور عابر از محل غیر مجاز .
د – حرکت وسیله نقلیه با سرعت مجاز . بنابراین ، مطابق حکم مقرر در این تبصره راننده میبایست با سرعت مجاز رانندگی میکرد و سرعت مطمئنه لازم نبود است .
ه – نداشتن نقص فنی مؤثر . قید مؤثر از باب تأکید بوده است و اگر آورده نمی شد نیز مؤثر بودن عیب و نقص ، بدیهی بود و عیب و نقص در اینجا شامل عیب و نقص مستمر و حادث بوده است .
و – گواهی سه نفر افسر ارشد کارشناس تصادفات راهنمایی و رانندگی مبنی بر وجود شرایط مندرج در تبصره مذکور و عدم مسئولیت راننده .
ز – قانونگذار در این تبصره از یک طرف صرفاً عدم مسئولیت جزایی راننده را مطرح کرده بود و اشاره ای به عدم مسئولیت مدنی نامبرده نکرده و از طرف دیگر مقرر کرده بود که عدم مسئولیت جزایی راننده مانع استفاده شخص متضرر از حادثه از مقررات بیمه شخص ثالث نمی باشد .ملاحظه می شود که قید اخیر ماده ،لغو و بی حاصل بوده است ؛ زیرا مسئولیت جزایی راننده تحت پوشش بیمه قرار نمی گیرد تا لازم باشد قانونگذار مقرر کند علیرغم عدم مسئولیت جزایی راننده ، شخص متضرر قادر به استفاده از بیمه شخص ثالث است .
البته با توجه به اینکه ما به ازای خسارت جانی در قانون مجازات اسلامی تحت عنوان دیه مطرح و دیه خواه ناشی از خطای محض و خواه ناشی از شبه عمد باشد یکی از مصادیق مسئولیت جزایی و کیفری بوده و مطالبه آن نیز براساس تشریفات حاکم بر آیین دادرسی کیفری به عمل می آید.(کاتوزیان ،۱۳۷۱ و ۱۳۷۲ ،ص ۲۲۸ )بنابراین می توان قائل شد که عدم مسئولیت جزایی راننده موجب عدم مسئولیت مدنی راننده نیز می شود . ولی اگر برای دیه صرفاً ماهیت خسارت و مسئولیت مدنی قائل شویم و با توجه به اینکه تاریخ تصویب قانون مذکور قبل از انقلاب بوده است و در آن زمان خسارت جانی در قالب دیه مطرح نبود . بنابراین ،عدم مسئولیت جزایی راننده شامل مسئولیت مدنی نمی شود و در مسئولیت مدنی باید با توجه به شرایط مندرج در ماده ۳۳۳ قانون مجازات اسلامی ،موضوع بررسی میشد .
۳-۴-۴- ماده ۲۶ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی مصوب ۱۳۸۹:
مطابق این ماده((در راههایی که برای عبور عابران پیاده علایم ، تجهیزات و مسیر های ویژه اختصاص داده شده است عابران مکلفند هنگام عبور از عرض یا طول سواره رو با توجه به علایم راهنمایی ورانندگی منصوبه در محل از نقاط خط کشی شده ، گذرگاههای غیر همسطح و مسیر های ویژه استفاده نمایند هر گاه عابران به تکلیف مذکور عمل ننمایند ، در صورت تصادف با وسیله نقلیه ، راننده مشروط به این که کلیه مقررات را رعایت نموده باشد و قادر به کنترل وسیله نقلیه و جلوگیری از تصادف یا ایجاد خسارت مادی وبدنی نباشد مسئولیتی نخواهد داشت . عدم مسئولیت راننده مانع استفاده مصدوم یا وراث متوفی از مزایای بیمه نخواهد شد و شرکت بیمه با ارائه قرار منع تعقیب یا حکم برائت راننده ملزم به اجرا تعهدات موضوع بیمه نامه به مصدوم یا وراث متوفی خواهد بود.چنانچه وسیله نقلیه بیمه نباشد ، دیه عابر از صندوق موضوع قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسیله نقلیه موتوری زمینی در مقابل شخص ثالث مصوب ۲۳/۱۰/۱۳۴۷ پرداخت می شود .))
البته بایستی یادآور شد که قانون بیمه مزبور (مصوب ۱۳۴۷ ) به موجب ماده ۳۰ قانون اصلاح قانون بیمه اجباری دارندگان وسیله نقلیه موتوری زمینی در مقابل شخص ثالث مصوب ۱۳۸۷ صریحأ نسخ گردیده است.در حال حاضر صندوق مستقل تأمین خسارت های بدنی به موجب مواد ۱۰ به بعد قانون مصوب ۱۳۸۷ عهده دار انجام تعهدات مربوط می باشد.
در اینجا به بررسی شرایط ماده مذکور می پردازیم:
۳-۴-۴-۱-بررسی شرایط ماده ۲۶ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی مصوب ۱۳۸۹:
الف- مجهز بودن راه به علایم ، تجهیزات و مسیر های ویژه عبور عابرین پیاده.
ب- عبور عابر از محل غیر مجاز.
ج- لزوم قابل کنترل بودن وسیله نقلیه توسط راننده.
د- رعایت کلیه مقررات راهنمایی ورانندگی توسط راننده ( سرعت مجاز و مطمئنه و…)
ه- امکان مراجعه عابر به بیمه گر هرچند راننده هیچ گونه مسئولیتی نداشته باشد.
برخی از حقوقدانان بنا به قاعده و قیاس اولویت، حکم این ماده را ((امکان مراجعه زیاندیده ( مصدوم یا ورّاث متوفی) به بیمه گر و استفاده از مزایای بیمه را علی رغم عدم مسئولیت راننده)) به کلیه تصادفات با عابر تعمیم میدهند.
مقصود از قیاس اولویت ، قیاسی است که علت حکم در فرع قوی تر از اصل باشد به عبارت دیگر علت حکم در مفهوم ماده قوی تر و شدیدتر از علت حکم در منطوق است.(محمدی، ۱۳۸۶ ، ص ۱۹۶)
مانند اینکه در قرآن (( اُفّ)) گفتن به پدر ومادر تحریم شده و آیه به دلالت التزامی دلالت میکند بر اینکه علت حرمت آن ، اذیت وآزار میباشد. این علت در اهانت به آنها ، به صورت قوی تر و بیشتر وجود دارد ، پس اهانت به آنها هم به طریق اولی حرام خواهد بود.
مثال دیگر : عدم اعتبار لفظ در عقود برای شخص لال به استناد حدیث مربوط به او در مورد رجوع در طلاق که فرموده است : ((یَلُفُّ قِناعَها عَلی رأسِها و یَجذِبُهُ)) . یعنی : روسری او را بیندازد روی سرش و آن (روسری ) را بکشد.
توضیح آنکه بموجب این روایت شخص لال میتواند پس از طلاق دادن زن خود به اشاره رجوع کند و صیغه لفظی از او خواسته نشده . این روایت به طریق اولی دلات دارد که چنین کسی در عقود و ایقاعات دیگر هم میتواند از اشاره به جای لفظ استفاده کند.(محمدی، ۱۳۸۶، ص ۷۴)
با عنایت موارد فوق ، در تجزیه وتحلیل ماده ۲۶ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی نیز میتوان از قیاس اولویت بهره گرفت .همانطور که در توضیح ماده ۳۳۳ ق.م.ا اشاره گردید، در صورت عدم مسئولیت راننده در تصادفات با عابر ، امکان مراجعه زیاندیده به بیمه مهیا نبوده و قانونگذار اشاره ای به این موضوع نداشته است. این در حالیست که قانونگذار در ماده ۲۶ قانون رسیدگی به تخلفات، مراجعه زیاندیده ( مصدوم یا ورّاث متوفی) به بیمه گر و استفاده از مزایای بیمه را علی رغم عدم مسئولیت راننده ، امکان پذیر دانسته است .بنابراین می توان چنین نتیجه گرفت که قانونگذار در قانون اخیر التصویب به دنبال حمایت از زیاندیده گام برداشته و هرچند این ماده نسبت به ماده ۳۳۳ ق.م.ا ، خاص محسوب میشود وحکم خاص ناسخ حکم عام قبلی نمی باشد ولی می توان بنا به قاعده اولویت، حکم آن را به کلیه تصادفات با عابر تعمیم داد.
به بیان دیگر ، زمانیکه قانونگذار ، استفاده از مزایای بیمه را برای جبران خسارت زیاندیده( مصدوم و ورّاث) با وجود تقصیر زیاندیده (عبور غیر مجاز عابر در محلی که کلیه امکانات وتجهیزات عبور ایمن فراهم میباشد) امکان پذیر میداند ، بدیهی است که در محل ها و اماکن دیگر که تقصیر عابر کمتر به نظر میرسد و چنین امکانات و تجهیزاتی برای عبور عابر مهیا نمیباشد ، بنابر قاعده اولویت ، به طریق اولی جبران خسارت و زیان زیاندیده در کلیه تصادفات عابر از طریق بیمه گر امکان پذیر بوده و از این حکم تبعیت میکند.
در ادامه ضروری است که تعریفی از عابر پیاده داشته تا مشخص گردد چه اشخاصی میتوانند از مزایای این ماده استفاده نمایند.
مطابق بند ۱۸ ماده یک آئین نامه راهنمائی و رانندگی ، ((پیاده شخصی است غیر سوار که بدون استفاده از هیچ نوع وسیله نقلیه موتوری یا غیر موتوری حرکت می نماید و یا مبادرت به جابجائی کالسکه، چرخ دستی، جامه دان، سبدهای چرخ دار و مانند آن می نماید))( بلغاری ، ۱۳۸۰ ،ص ۱۵)
بنابراین مطابق تعریف فوق ، اشخاصی که ویژگی های فوق را داشته باشند ، جز عابرین پیاده محسوب شده و میتوانند از مزایای ماده ۲۶ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی استفاده نمایند.
۳-۵- خسارات قابل مطالبه توسط عابرین پیاده درحقوق ایران ، انگلیس و فرانسه
۳-۵-۱- مفهوم خسارت:
خسارت یعنی ضرر به شخص یا اموال و یکی دیگر از ارکان مسئولیت مدنی است و به طور کلی بر دو نوع است : ضرر مادی وضرر معنوی.
مقصود از ضرر مادی ؛ ضرری به مسائل مالی است که در حیطه دارایی متضرر قرار می گیرد و شامل نقصان ، معدوم شدن ، تلف و معیوب شدن تملکات یا صدمات به سلامتی انسان می گردد.
ضرر معنوی ، لطمه به حقوق معنوی انسان است که ملازمه با شخصیت انسانی فرد دارد ، مانند حق آزادی بیان وعمل ، حق فرد درمورد خصوصیات وشهرت وجایگاه اجتماعی و خانوادگی وحرفه ای و حقوق معنوی مانند حق تألیف وحقوق مدنی به معنی تمتع به آنچه خداوند به انسان بخشیده از مزایا وامکانات جسمی و روحی وزیبایی.(العوجی، ۲۰۰۴، صص۱۶۵ و ۱۶۹)
بر اساس نظر دیگر در ضرر مادی ، ضرر به جسم یا مال زیاندیده وارد میشود .ضرر معنوی ؛ ضرر به احسان ، عاطفه ، حیثیت وآبرو ویا موارد مشابه می باشد. (السنهوری، ۱۳۸۴،ص۹۴)
۳-۵-۲-تقسیم بندی خسارت از جهات مختلف:
در حقوق کامن لا ، خسارت از جهات مختلف تقسیم شده است .مهمترین تقسیمات آن به شرح ذیل است:
از جهت اینکه آسیب وارده پولی است یا غیر پولی بر دو نوع تقسم میشود: خسارت عام و خاص.
مقصود از خسارت عام، جبران خسارت خواهان بابت جنبه های غیر پولی لطمه وارده است .این اصطلاح بیشتر در موارد درد ورنج ، لطمه به رفاه و آرامش به کار میرود . مانند دردهای جسمی وعذاب های روحی ، لطمه به دوستی ، آسیب منجر به بد ریخت شدن فرد، لطمه به آبرو و حیثیت ، آسیب به توان جسمی و فکری ، لطمه به آنچه که باعث لذت از زندگی می شودو غیره.
این خسارت به راحتی قابل تقویم نمی باشد و بستگی به شرایط شخصی خواهان دارد.قضات در انگلیس بر اساس احکامی که قبلاً در این مورد صادر شده حکم می دهند .برای مثال ، یک تصادف که خواهان از ناحیه هر دو پا آسیب دیده که خوانده قانوناً مسئول است که از نظر نوع ، جزء خسارات عام محسوب می گردد در سال ۲۰۰۶ مبلغر ۱۲۵۰۰۰ تا ۱۴۵۰۰۰ پوند بوده است. لیست انواع این خسارات در کتاب مرجع تحت عنوان Kemp &kemp موجود است.
خسارات خاص مربوط به جبران خسارتی است برای زیان های متحمله پولی توسط خواهان .برای مثال هزینه های اضافی بابت تعمیر وجایگزین کردن کالایی، عایدات از دست رفته ( گذشته و حال) زیان ناشی از عدم امکان جایگزینی کالایی وغیره.(عباسلو ، ۱۳۹۰، ص ۲۱۲)
خسارات از جهت هدف به سه نوع تقسیم می شوند:
۱-خسارات واقعی؛ خساراتی است که بر اساس آن خوانده در مقابل خواهان مسئول تمام نتایج مستقیم و طبیعی اعمال خطای خود است.خسارات غیر مستقیم ناشی از فعل یا ترک فعل خوانده نمی تواند مبنایی برای صدور حکم در این مورد باشد.خسارت واقعی می تواند بابت کلیه خسارات مادی ومعنوی و خسارات گذشته وحال وآینده مطالبه شود.
۲- خسارات جزئی(صوری)؛ خساراتی است که برای موارد خیلی جزیی مورد حکم قرار می گیرد تا نشان دهد زیان وارده بیشتر جنبه ظاهری دارد تا واقعی.شاید جدیدترین خسارت صوری مشهوری که اخیراً مورد حکم قرار گرفت محکومیت یک دلاری لیگ ملی فوتبال ایالت متحده آمریکا در سال ۱۹۸۶ باشد. از نظر تاریخی یکی از مهمترین خسارات صوری، خسارتی است که به مبلغ کمترین واحد پولی ، در دعوی جیمز علیه جان راسکی ، مبنی بر افترا مورد حکم قرار گرفت.
۳-خسارات تنبیهی؛ خساراتی است که می تواند به نفع خواهان علاوه بر خسارات واقعی مورد حکم قرار گیرد.وقتی که رفتار خوانده توأم با انتقام جویی یا عمدی وبا سوء نیت بوده است .خسارت تنبیهی جهت جبران خسارت مورد حکم قرار نمی گیرد بلکه برای مجازات فاعل زیان وجهت بازدازندگی دیگران از تکرار چنین اعمالی می باشد. میزان خسارت تنبیهی با توجه به وضعیت فاعل زیان از نظر ماهیت رفتار و میزان زیان وارده به خواهان ودرجه نفرت انگیزی ضد اجتماعی و نزاکت رفتار نامبرده تعیین می گردد.(عباسلو ، ۱۳۹۰، صص۲۱۲ و ۲۱۳)
در حقوق ایران تقسیم بندی دقیقی از خسارت به عمل نیامده است .فقط در موادی از آیین دادرسی مدنی به مواردی اشاره شده است.از جمله در ماده ۵۱۵ این قانون قانونگذار مقرر میدارد:((خواهان حق دارد ضمن تقدیم دادخواست یا در اثنای دادرسی ویا به طور مستقل جبران خسارت ناشی از دادرسی یا تاخیر انجام تعهد یا انجام آن را که به علت تقصیر خوانده نسبت به ادای حق یا امتناع از آن به وی وارد شده یا خواهد شد ، همچنین اجرت المثل رابه لحاظ عدم تسلیم خواسته یا تاخیرتسلیم آن از باب اتلاف وتسبیب از خوانده مطالبه نماید. خوانده نیز می تواند خسارتی که عمداً از طرف خواهان با علم به غیر محق بودن در دادرسی به او وارد شده از خواهان مطالبه نماید. دادگاه در موارد یاد شده میزان خسارت را پس از رسیدگی معین کرده وضمن حکم راجع به اصل دعوا یا به موجب حکم جداگانه محکوم علیه را تأدیه خسارت ملزم خواهد نمود.در صورتی که قرار داد خاصی راجع به خسارت بین طرفین منعقد شده باشد برابر قرارداد رفتار خواهد شد.تبصره ۱- در غیر مواردی که دعوای مطالبه خسارت مستقلاً یا بعد از ختم دادرسی مطرح شود مطالبه خسارتهای موضوع این ماده مستلزم تقدیم دادخواست نیست)).