تامین کنندگان
ساخت و تولید
طراحی مشترک
تکمیل سفارش مشتری
سفارش تامین کننده
مهندسی مشترک
مشتریان
بازاریابی
شکل ۲-۱) مدلسازی AMBITE برای یک سازمان تولیدی

منبع: رحیمی، ۱۳۸۵
هرکدام از پنج فرایند اصلی کسب و کار ( تکمیل سفارش مشتری، پشتیبانی فروشنده، طراحی مشترک، مهندسی مشترک و تولید) در شکل ۲-۱ در داخل پنج شاخص اصلی عملکرد ( زمان، هزینه، کیفیت، انعطاف پذیری و محیط) برنامه ریزی می شوند. این عمل برای شرایط تولیدی ساخت تا انبار،^[۱۸] (MTS) مونتاژ تا سفارش،^[۱۹] (ATO) ساخت تا سفارش،^[۲۰] (MTO) و مهندسی تا سفارش^[۲۱] (ETO) انجام می شود (رحیمی، ۱۳۸۵).
سیستم اندازه گیری عملکرد ECOGRAI :
رویکرد ECOGRAI از یک متدولوژی ساخت یافته استفاده می کند. این رویکرد از سیستم های فیزیکی و اطلاعاتی و تصمیم گیری در توسعه شاخص های عملکرد استفاده می کند . در این رویکرد شش مرحله وجود دارد . این فرایند با تحلیل جزیی سیستم تولید آغاز شده و با بهره گرفتن از تکنیکی به نام شبکه های GRAI، مکانیزم های کنترل و جریان داده ها را در بر می گیرد. شبکه های GRAI عملیات اصلی تولید را تقسیم بندی می کنند. ( برای مثال کیفیت، تولید، تعمیرات و نگهداری) و آنها را توسط سه فعالیت اصلی تکمیل می کنند که عبارتند از:
مدیریت فعالیت
برنامه ریزی فعالیت
مدیریت منابع به کار رفته در فعالیت
سپس این فعالیت ها در سه سطح مورد بازنگری قرار می گیرند. سطوح استراتژیک و تاکتیکی و عملیاتی از این جمله اند. با این تحلیل، مراکز تصمیم اصلی (MDC) مشخص می شوند. سپس برای هر مرکز اصلی، اطلاعات و جریان های تصمیم گیری به صورت جداگانه شناسایی و ترسیم می شود. پس از مدل سازی سیستم و شناسایی مراکز اصلی تصمیم، در فاز بعد اهداف سیستم به درون مراکز اصلی تصمیم جریان می یابد. پس از آن متغیر های تصمیم مشخص می شود، در صورت وجود تداخل بین متغیرها، این تداخل شناسایی و جهت مدیریت، اولویت بندی می شوند. شاخص های عملکرد با بهره گرفتن از اهداف و متغیرهای تصمیم طراحی می شوند. مشخصات شاخص عملکرد پیش از پیاده سازی در سیستم مدیریت اجرایی، در برگه ای مستند می شود. پیاده سازی در سیستم توسط سه گروه تحلیل گران سیستم انجام می شود. سه گروه یاد شده به بررسی صحت کار می پردازند و گروه تحلیل گران نتایج پیاده سازی سیستم ارزیابی عملکرد را تحلیل کرده و گزارش می دهند (عفتی داریانی و دیگران، ۱۳۸۶).
الگوی کارت امتیازی متوازن^[۲۲] (BSC):
تکنیک امتیازی متوازن، یک سیستم مدیریت راهبرد و ارزیابی عملکرد می باشد که ماموریت و راهبرد سازمان را به یک مجموعه ی متوازن از سنجه های عملکرد جامع ترجمه می نماید. تکنیک امتیازی متوازن، که در دهه ۱۹۹۰ توسط کاپلان و نورتون ابداع گردید، یکی از معروفترین ابزارها و فناوریهای مدیریت در عمل می باشد (Greiling, 2010). عبارت متوازن در تکنیک امتیازی متوازن به معنای ایجاد توازن بین معیارهای مالی و غیرمالی، معیارهای درون نگر و برون نگر و همچنین معیارهای پیش نگر و پس نگر می باشد. تکنیک امتیازی متوازن منظر مالی سنتی را با دیگر منظرهای غیرمالی ازقبیل رضایت مشتری، فرایند داخلی کسب و کار و همچنین آموزش و رشد تکمیل می نماید. تکنیک امتیازی متوازن، جزء لاینفک شناسایی ماموریت، فرموله کردن راهبرد و اجرای فرایند با تاکید بر ترجمه ی راهبرد به مجموعه سنجه های مالی و غیر مالی مربوطه است. ترجمه ی راهبرد توسط تکنیک امتیازی متوازن بر مبنای چهار وجه متمایز انجام می شود (Bose, 2007).
در واقع، الگوی کارت امتیازی متوازن، روشی است که برای مدیران شرایطی را فراهم می سازد تا بتوانند چارچوبی جامع برای تفسیر و ترجمه چشم انداز و راهبرد شرکت در قابل مجموعه ای از سنجه های عملکرد ارائه دهند. شرکت ها و سازمان های بسیاری در سرتاسر دنیا از این تکنیک در جهت دستیابی به اهداف خود استفاده می کنند و به نتایج بسیار مطلوبی دست می یابند. در تحقیقات انجام شده، مشخص گردید که به واسطه ی بکارگیری این مدل، نقاط قوت و ضعف سازمان شناسایی و فرصت های بهبود مناسبی نیز فراهم می شود. (رستم پور و همکاران، ۱۳۸۹). دو عنصر کلیدی تکنیک امتیازی متوازن عبارتند از:
دسته بندی انواع مشابه سنجه ها در یک گروه
محدود کردن سنجه ها و ارتباطات میان آنها که موجب شفافتر شدن آنها می شود. در این باره باید ارتباط شفاف در سراسر سازمان ایجاد شود تا موجب مدیریت تغییر موثر گردد (Papalexandris et al.., 2004). چارچوب مدل کارت امتیازی متوازن مطابق شکل می باشد.
وجه مالی:
برای موفقیت مالی به چه نتایجی باید دست یافت؟
هدف
معیار
هدف های کلی
اقدامات عملی
چشم‌انداز و
استراژی
هدف
معیار
هدف های کلی
اقدامات عملی
هدف
معیار
هدف های کلی
اقدامات عملی
وجه فرآیندهای داخلی:
برای کسب رضایت مشتریان و صاحبان سهام خود چه فرآیندهای داخلی باید اصلاح شود؟
وجه مشتریان:
برای دستیابی به آرمان خود، چه ارتباطی باید با مشتریان داشته باشیم؟
هدف
معیار
هدف های کلی
اقدامات عملی
وجه یادگیری و رشد:
برای دستیابی بر آرمان خود چگونه باید قابلیت‌های خود را اصلاح کرده و تغییر داد؟
شکل۲-۲) الگوی کارت امتیازی متوازن
منبع: عفتی داریانی، ۱۳۸۶
در مدل عمومی ارائه شده از تکنیک امتیازی متوازن توسط کاپلان و نورتون که در سال ۱۹۹۶ منتشر شد، برای ارزیابی عملکرد سازمانها چهار وجه مالی، مشتری، فرآیندهای داخلی و آموزش و رشد، درنظر گرفته شد. مطابق شکل ۲-۴ در الگوی کارت امتیازی متوازن، چهار وجه متمایز وجود دارد که عبارتند از:
وجه مالی:

نمودار ۵: هیستوگرام مربوط به متغیر عواطف مثبت……………………………………………………………………………………………………………….۶۲
نمودار ۶: هیستوگرام مربوط به متغیر عواطف منفی…………………………………………………………………………………………………………………۶۳
نمودار ۷: خط پراکنش مربوط به عواطف منفی با فرسودگی شغلی…………………………………………………………………………………………۶۵
نمودار ۷: خط پراکنش مربوط به عواطف منفی با رفتار شهروندی سازمانی……………………………………………………………………………….۶۷
نمودار ۷: خط پراکنش مربوط به فرسودگی شغلی با رفتار شهروندی سازمانی………………………………………………………………………….۶۹
نمودار ۷: خط پراکنش مربوط به عواطف مثبت با فرسودگی شغلی………………………………………………………………………………………….۷۱
نمودار ۷: خط پراکنش مربوط به عواطف مثبت با رفتار شهروندی سازمانی……………………………………………………………………………….۷۳
فصل اول
کلیات تحقیق
۱ـ۱مقدمه
یکی از مشکلات اصلی سازمانها در دنیای متحول و به شدت متغیر امروزی شناسایی عواملی است که می تواند در بروز رفتار شهروندی سازمانی که یکی از پدیده های نو ظهور در زمنیه رفتار سازمانی است تأثیربگذارد. در مکاتبات اولیه مدیریت افراد با رفتارهایی ارزیابی می شوند که در شرح شغل و شرایط احراز از شاغل انتظار می رفت ولی امروز رفتارهای فراتر از آنها مد نظر قرار گرفته است. این رفتارها به مفاهیم رفتارهای پیش اجتماعی، رفتارهای فرانقشی،عملکرد زمینه ای رفتار خود جوش و یا رفتار شهروندی سازمانی مد نظر قرار گرفته اند. برخلاف گذشته که از کارکنان انتظار می رفت تا در حد نقش های رسمی عمل کنند در قرارداد های روان شناختی جدید رفتار های فراتر از نقش مورد انتظار است.سازمانهای امروزی نیاز به انعطاف پذیری برای موفقیت و مواجهه با رقبا دارند . رفتار شهروندی سازمانی نوعی رفتار است که ضمن ایجاد منافعی همچون بهره وری بیشتر ، کیفیت جامعه و بهبود کیفیت زندگی کاری می تواند در جهت ایجاد این مزیت گامی مهم بر دارد .

۱ـ۲ بیان مسئله
یکی از عمده ترین و ارزشمندترین منابعی که در اختیار سازمانها قرار دارد نیروی انسانی است که شاید آنگونه که شایسته است مورد توجه قرار نگرفته، چرا که هنوز اهمیت و توانمندی های این منبع گرانقدر برای بسیاری از سازمانها ناشناخته باقی مانده تا آنکه بتوانند آن را بارور ساخته و نهایت بهره را از این منبع داشته باشند(زین ابادی و همکاران۱۳۸۸)دراینجا به مطالعه عواطف منفی و فرسودگی شغلی با رفتار شهروندی سازمانی می پردازیم، رفتار شهروندی سازمانی رفتارهای اختیاری است که بدون هیچ انتظاری برای بهبود عملکرد سازمان انجام میگیرد.رفتار شهروندی سازمانی، رفتاری منحصر به فرد ،اختیاری و فرا وظیفه ای است که در افزایش عملکرد اثر بخشی سازمان موثر است وبه طور مستقیم بوسیله سیستم پاداش سازماندهی نمی شود(استفان و همکاران ، ۲۰۰۸،ص۱۲). درایجاد رفتار شهروندی سازمانی عوامل زیادی دخیل هستند، و همچنیین عواملی نیز از رفتار شهروندی سازمانی جلو گیری میکنند در کل افرادیکه عواطف منفی بالا و یا دچار فرسودگی شغلی هستنند تمایل زیادی به کار ندارند یا از کار خود ناراضی هستند.حالت عاطفی منفی یک تجربه ای از هیجان های خاصی چون عصبانیت و ترس است که عموما در پاسخ به شرایط و موقعیت ها به و جود می اید.(هاجر براتی۱۳۹۰)افرادی که عواطف منفی بالایی دارند معمولاً زود‌رنج، بی‌قرار، افسرده، بدبین و ناراضی هستند.افرادی که عواطف منفی بالایی دارند اغلب نظر بد بینانه ای نسبت به خود دارند و به اشتباه، ناامیدی‌، تهدید و کمبود دچار می‌شوند(واتسون ؛کلارک ، ۱۹۹۹).
عواطف منفی در یک زمینه سازمانی مورد بررسی واقع شده به این منظور که ارتباط آن با میزان بازدهی مشخص شود بررسی آنها به قصد تشخیص تاثیر ویژگی‌های شخصیتی همچون عواطف منفی روی میزان بازدهی مدیران چینی انجام شد. نتایج بررسی‌ها نشان داد که اعداد بالای عواطف منفی حاوی میزان بیشتری از بازدهی بودند(جوی:فرانسسکو . مطالعات دیگر، تاثیر ویژگی‌های شخصیتی چون عواطف منفی را بر رضایت‌های شغلی بررسی کردند. اگر چه تحقیقات سابق رابطه میان عواطف منفی، رضایت شغلی و میزان بازدهی را بررسر می‌کرد، هیچ یک قادر نبوده رابطه بین عواطف منفی و خستگی را ارزیابی کند.(مایکل و همکاران.۲۰۰۸).
فرسودگی شغلی به عنوان موضوعی جدی برای کارکنان امور اجتماعی و همه حوزه‌های دیگر شناخته‌ شده است. فرسودگی شغلی با تاثیرات منفی سلامتی همچون نگرانی، افسردگی، اعتماد به نفس پایین، مشکلات کلسترول، سردرد‌، سلامت روانی تحلیل‌رفته و دیگر مسائل مربوط به سلامتی مرتبط است. در ارتباط با فرسودگی شغلی، پیامدهای سازمانی با پیامد‌های سلامت شخصی با هم در ارتباط‌اند. فرسودگی شغلی با میزان بازدهی، تعهد پایین کارکنان و رضایت از کار پایین در ارتباط است.
فرسودگی کاری در حقیقت آن نوع از فرسودگی روانی است که با فشارهای روانی یا استرسهای مربوط به شغل و محیط کار توام گشته است. این اختلال در میان انواع مشاغل مدرسان و یاری دهنده هایی نظیر مشاوران، مددکاران اجتماعی، پزشکان، پلیس، پرستاران مشاهده شده و با محرکهای تنش زایی مانند داشتن مراجعان بیش از حد در یک زمان ، نداشتن وقت کافی و فقدان حمایت یا قدردانی مرتبط است.(برک و همکاران:۱۹۹۱)
رفتار شهروندی سازمانی، رفتاری منحصر به فرد ،اختیاری و فرا وظیفه ای است که در افزایش عملکرد اثر بخشی سازمان موثر است وبه طور مستقیم بوسیله سیستم پاداش سازماندهی نمیشود.
یکی از عوامل کلیدی و بسیار مهم در تحقق نیافتن رفتار شهروندی سازمانی در سازمانها فرسودگی شغلی افراد در محیط کار است. فرسودگی کاری در حقیقت نوعی فرسودگی روانی است که با فشارهای روانی یا استرس-های مربوط به شغل و محیط کار توام گشته است. این اختلال در میان انواع مشاغل مدد رسان و یاری دهنده نظیر مشاوران، معلمان، مددکاران اجتماعی، پزشکان، پلیس، پرستاران و مواردی از این قبیل مشاهده شده و با محرک های تنش زایی مانند داشتن مراجعان بیش از حد در یک زمان، نداشتن وقت کافی و فقدان حمایت یا قدردانی، مرتبط است. اما میزان فشارکاری و به تبع آن فشار روانی شغلی و فرسودگی¬شغلی در افراد مختلف متفاوت است( مستبصری:۱۳۸۷).
از آنجا که فرسودگی شغلی در کارکنان باعث کاهش بازده¬کاری، افزایش غیبت از کار، افزایش هزینه های بهداشتی و جابجایی پرسنل، تغییرات رفتاری و فیزیکی¬و کاهش کیفیت خدمات ارائه شده به مراجعان، و بدنبال آن نارضایتی از خدمات می¬شود و از همه مهم¬تر مشتریان تحت¬تاثیر قرار می¬گیرند، بنابراین شناخت و پیشگیری از فرسودگی¬شغلی درارتقاء بهداشت روانی افراد و ارتقاء سطح کیفیت خدمات ارائه شده، نقش بسزایی خواهد داشت (طوبایی وهمکاران ،۱۳۸۸).در سال های اخیر پدیده فرسودگی شغلی توجه بسیاری از محققان و دست اندرکاران بهره وری نیروی انسانی را به خود جلب کرده است. این نشانگان، پیامد فشار روانی مزمن شغلی است. فشار¬های روانی که ممکن است منجر به فرسودگی شغلی شوند عبارتند از: بار اضافی کمی و کیفی، تعارض و ابهام در نقش، فقدان مشارکت و فقدان حمایت اجتماعی (عزیزی مقدم ، ۱۳۸۶-۱۳۸۷). بعد از بررسی گسترده تحقیقات موجود، رفتارهای شهروندی سازمانی را با طبقه‌بندی آنها در هفت مقوله متفاوت تعریف کرد: رفتارهای کمکی، دوستانگی (جوانمردی)، تعهد سازمانی، موافقت سازمانی، انگیزه فردی، اخلاق اجتماعی و پیشرفت فردی. برای پیگیری اهداف مطاله حاضر، تعریف OCB که بر انواع خاص رفتارها تاکید دارد بیشتر بررسی می‌شود. فرض کلی بر این است که کارکنان دانشگاه رازی که با این‌گونه رفتارها سر و کار دارند به دلیل احتمال اینکه بیشتر خود را خسته می‌کنند، در معرض فرسودگی شغلی بیشتری قرار بگیرند. مخصوصاً کسانی که بیشتر از حد انتظار مسئولیت‌های شغل خاصی را به عهده می‌گیرند، در معرض فرسودگی شغلی مفرط قرار دارند. این میزان کاری که توسط افراد دارای ویژگی‌های رفتاری OCB انجام می‌گیرد، ممکن است به ایجاد ارتباط‌هایی میان OCB، NA و فرسودگی شغلی شود. (استفان و همکاران ، ۲۰۰۸،ص۱۲ـ۱۴).
۱ـ۳ضرورت انجام تحقیق
سازمان ها به دلیل بروز فرسودگی شغلی در بین کارکنان هزینه های زیادی را، به طور آشکار و پنهان متحمل می شوند. علاوه بر آن باعث غیبت کارکنان ازمحل کار، کاهش کیفیت کار، تعارضات بین فردی با همکاران، مشکلات جسمی- روانی، تغییر شغل و نهایتاً ترک خدمت می شوند (پیامی :۱۳۷۹)
(طبرسا و همکاران:۱۳۸۹) عوامل موثر بر رفتارشهروندی سازمانی در یک بیمارستان نظامی را مورد بررسی قراردادند و دریافتند که :از دومتغیر رضایت شغلی و اعتماد سازمانی، تنها رضایت شغلی در انواع عدالت سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی به طورکامل تاٌثیر دارد .
(شاکری نیا و همکاران: ۱۳۸۹) به بررسی رابطه استرس شغلی و تاب آوری با فرسودگی شغلی در پرستاران زن پرداختند و چنین نتیجه گرفتندکه بین استرس های شغلی و فرسودگی شغلی پرستاران، رابطه مثبت معنادار وجود داشت.
مطالعات دیگر، تاثیر ویژگی‌های شخصیتی چون عواطف منفی را بر رضایت‌های شغلی بررسی کردند. اگر چه تحقیقات سابق رابطه میان عواطف منفی، رضایت شغلی و میزان بازدهی را بررسر می‌کرد، هیچ یک قادر نبوده رابطه بین عواطف منفی و خستگی را ارزیابی کند
(جمالی و همکاران: ۱۳۸۹ ) به بررسی رابطه بین عوامل شغلی و سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی اعضاء هیات علمی واحدهای منطقه یک دانشگاه آزاد اسلامی پرداختند و نشان دادندکه میزان بروز رفتارشهروندی سازمانی در بین اعضاء هیات علمی منطقه یک دانشگاه آزاد اسلامی کمی بیشتر از حد متوسط می باشد. .متغیرهای رضایت شغلی ، تعهد سازمانی بر روی رفتارشهروندی سازمانی تاثیر مثبت و فرسودگی شغلی و جو سازمانی تاثیر منفی دارند.
طیبه شریفی وهمکاران در بررسی رابطه فرسودگی شغلی با رفتار شهروندی سازمانی کارکنان سازمان بنیاد شهید و امور ایثارگران استان چهارمحال وبختیاری همانگونه که ملاحظه گردید، بین فرسودگی شغلی با ابعاد رفتار شهروندی سازمانی(بجز آداب اجتماعی ) رابطه مثبتِ معنی دار وجود دارد.
۱ـ۴ اهداف تحقیق
۱ـ۴ـ۱ هدف کلی:
برسی رابطه بین عواطف منفی ،فرسودگی شغلی ورفتار شهروندی سازمانی کارکنان خدمات انسانی
۱ـ۴ـ۲ اهداف جزئی:
۱)بررسی رابطه بین عواطف منفی با فرسودگی شغلی دربین کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه
۲) بررسی رابطه بین عواطف منفی ورفتار شهروندی سازمانی دربین کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه
۳)بررسی رابطه بین فرسودگی شغلی با رفتار شهروندی سازمانی دربین کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه
۴) بررسی رابطه بین عواطف مثبت با فرسودگی شغلی دربین کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه
۵) بررسی رابطه بین عواطف مثبت با رفتار شهروندی سازمانی دربین کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه
۶) بررسی رابطه عواطف منفی و فرسودگی شغلی نقش پیش بینی کننده را در رفتار شهروندی کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه ایفا می کنند.
۷) بررسی رابطه متغیر فرسودگی شغلی در رابطه بین عواطف مثبت و رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه نقش تعدیل کنندگی دارد.
۱-۵ فرضیه های تحقیق
۱ـ۵ـ۱ فرضیه اصلی:
بین عواطف منفی ،فرسودگی شغلی با رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه رازی ارتباط وجود دارد
۱ـ۵ـ۲ فرضیه ها فرعی
فرضیه ۱: بین عواطف منفی با فرسودگی شغلی کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه ارتباط معناداری وجود دارد.
فرضیه ۲: بین عواطف منفی با رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه ارتباط معناداری وجود دارد.
فرضیه ۳: بین فرسودگی شغلی با رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه ارتباط معناداری وجود دارد.
فرضیه ۴: بین عواطف مثبت با فرسودگی شغلی کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه ارتباط معناداری وجود دارد
فرضیه ۵: بین عواطف مثبت با رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه ارتباط معناداری وجود دارد.
فرضیه ۶٫ عواطف منفی و فرسودگی شغلی نقش پیش بینی کننده را در رفتار شهروندی کارمندان دانشگاه رازی کرمانشاه ایفا می کنند.
فرضیه ۷: متغیر فرسودگی شغلی در رابطه بین عواطف مثبت و رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه نقش تعدیل کنندگی دارد.
۱ـ۶ تعاریف واژه ها و اصلاحات
۱ـ۶ـ۱ تعریف مفهومی عواطف منفی ومثبت

در بیت موازنه رعایت شده است.
بین مدرّس و تدریس و ادریس صنعت اشتقاق وجود دارد.
بین مذکر و تذکیر و ذکر صنعت اشتقاق وجود دارد.
معنی بیت: دل خاقانی به مثابه معلمی برای تدریس حکمت ادریس (که به کثرت علم معروف است) بوده و درگاهش تداعی کننده و یادآور او اَدنی (یا نزدیکتر) است. (دل او معدن علم و درگاهش یادآور مقام قرب الهی است).

۲۷)مبارزان سخن پیش او فکنده کلاه مناظران جهان پیش او دریده قبا
کلاه پیش کسی فکند؛ کلاه پیش کسی نهادن: کنایه از اظهار عجز، فروتنی کردن، سجده نمودن، سر بزیر گذاشتن (فرهنگ کنایات).
قبا دریدن: جامه پاره کردن، کنایه از بی قراری کردن و نیز خاموش بودن (فرهنگ کنایات).
در بیت صنعت ترصیع یا موازنه وجود دارد.
بین کلاه و قبا مراعات النظیر وجود دارد.
معنی بیت: پیشی جویان در سخنوری در مقابل او سر عجز و فروتنی بر زمین گذاشته‌اند و مناظره کنندگان گیتی پیش او بی قراری کرده و یا خاموش مانده اند.
۲۸)نموده موعظتش احتما و آنگاهی ز نظم ریخته در حلقها شراب شفا
احتما؛ احتماء: پرهیز کردن، پرهیز بیمار از چیزهای زیان آور (معین).
شراب شفا: اضافه تشبیهی.
بین احتما، شفا و نیز شراب تناسب وجود دارد.
معنی بیت: پند و مواعظ خاقانی موجب پرهیز افراد از بیماری زیان آور گناهان گشته و او با نظم و اشعارش در حلقها شراب شفا بخش ریخته است. (مواعظ و پند و اشعار خاقانی موجب پرهیز از گناهان و سبب شفای دل و روح آنهاست).
۲۹)دماغ خشک معادی دین و سنّت را شده کلام مفیدش طریفل سودا
دماغ خشک: مغزی که از فکر و اندیشه خالی باشد و کنایه از پژمردگی و افسردگی (فرهنگنامه شعری).
طریفل: دوایی است مرکب از سه دوای آمله و هلیله و بلیله، لفظ مذکور معرب از تری پهل هندی است که به معنی سه ثمر است، چه سه دوای مذکور (آمله، هلیله، بلیله) هر یک ثمر درختی است. طریفل مخفف لفظ اِطریفل است. (تعلیقات دیوان مجیر، ص ۴۹۸).
سودا: یکی از اخلاط چهارگانه که مقر آن طحال است.
مالیخولیا: وسواس، خیال فاسد، ملالت (معین).
توضیح: ظاهراً طریفل برای مرض سودا (بهم خوردن تعادل یکی از اخلاط چهارگانه) مفید بوده است.
معنی بیت: برای مغز افسرده دشمنان دین و سنّت کلام خاقانی و سخنان و شعر مفید او مانند دوایی بود که درمان مرض سوداوی بود.
۳۰)ز بهر لخلخه‌ای اهل شرک و بدعت را طبیب وار به معجون نظم کرده دوا
لخلخه (عربی، جمع آن لخالخ): عطری آمیخته از چند عطر به دستوری خاص (لغتنامه).
ترکیبی است که آن را به جهت تقویت دماغ ترتیب دهند، و گوی عنبری باشد که از عود قماری و لادن و مشک و کافور سازند (برهان).
معجون نظم: اضافه تشبیهی.
بین طبیب و دوا تناسب وجود دارد.
معنی بیت: خاقانی مانند طبیب از نظم خود که مثل دارویی ترکیبی است به عنوان لخلخه (ترکیبی برای تقویت قوه دماغی) برای درمان بیماران جهل و شرک و نوآوری در دین استفاده می‌کند.
۳۱)به خانقاه تزهد ز بهر عزّ ابد نهاده سفره اسلام و داده بانگ صلا
خانقاه تزهد: سرایی که در آن عبادت کنند. (فرهنگنامه شعری).
خانقاه: معرب خانگاه و آن خانه‌ای باشد که درویشان و مشایخ در آن عبادت کنند و به سر برند. خانگه (برهان).
خانقاه تزهد: سرایی که در آن عبادت کنند (فرهنگنامه شعری)
سفره اسلام: آیین شرع اسلام، قرآن (فرهنگ نامه شعری).
بانگ صلا دادن: بانگ و فریادی که درویشان و فقرا را به طعام می‌خواند.( فرهنگنامه شعری).
معنی بیت: خاقانی در سرای عبادت از برای عزّت ابدی آیین شرع اسلام را برپا کرده و فریاد دعوت از درویشان و فقرا را برای طعام سر داده است.
۳۲)زهی بزرگ حکیمی که از علوم تو شد جهان فضل به خوشی چو جنّت المأوی
زهی: از ادات تحسین، آفرین (معین).
جنّت المأوی: بهشت، جای پرهیزگاران (فرهنگنامه شعری).
در قرآن آیه ۱۵ نجم، آمده: عندها جنه الماوی.
ترجمه: گفت: جنّت مأوی نزدیک آن درخت (سدره المنتهی) است. (تعلیقات دیوان مجیر).
شاعر در این بیت از غیبت به خطاب عدول کرده (التفات) و تا آخر قصیده ممدوح خود را مخاطب قرار داده و در توصیف او اغراق و مبالغه را به غلو نزدیک کرده است.
معنی بیت: آفرین بر تو، حکیم بزرگی که در سایه علم و دانش تو جهان علم وفضل به خوشی و طراوت بهشت شده است.
۳۳)نداد شبه تو تأثیر اختر و ارکان نزاد مثل تو از نسل آدم و حوا
تأثیر اختر:  قصیده‌ی ۱، بیت ۵۹ .
ارکان: منظور ارکان اربعه باشد. عناصر اربعه را به اعتبار آنکه ارکان ترکیبی و وجودی موجودات طبیعیه‌اند، ارکان اربعه می‌نامند. (تعلیقات دیوان مجیر).
چهار ارکان: چهار آخشیجان، باد و خاک و آب و آتش (معین).
نزاد: فعل زادن، به صورت لازم به کار رفته است.
در بیت موازنه رعایت شده است.
معنی بیت: تأثیر اختران و نیز ارکان ترکیبی و وجودی موجودات طبیعیه (چهار آخشیج)، نظیر تو را به جهان نداده است و کسی مثل تو از نسل آدم و حوا، زاییده نشده است.
۳۴)به حضرت تو تقرب کنند اهل علوم که هست حضرت تو عین عروه الوثقی
عروه الوثقی: دستاویز استوار و محکم، این ترکیب در قرآن مجید در آیه‌های (۲۵۶ سوره بقره، و ۲۲ سوره لقمان) آمده است و ظاهراً به آیه نخستین اشارت دارد:« لا اکراه فی الدین قد تبین الرشد من الغی فمن یکفر بالطاغوت و یؤمن بالله فقداستمسک بالعروه الوثقی لا انفصام لها والله سمیع علیم».
ترجمه: در دین اجباری نیست، رشد از گمراهی آشکار شده است و هر که طاغوت را انکار کند و به خدا ایمان آورد، به ریسمان استواری درآویخته که آنرا گسیختن نیست و خدای، شنوا و داناست. (تعلیقات دیوان مجیر).

چپ

نوع I

نوع II

نوع III

نوع IV

فولیکول های تخمدان ( نوع I و II) فولیکول های مجرایی ( نوع III و IV)
۳-۸- روش کار
تعداد۴۲ حلقه افعی قفقازی ماده که از دو منطقه لار دماوند و طالقان جمع آوری شده بودند، از تیر-آبان ماه ۱۳۹۲، مورد بررسی قرار گرفتند. در شروع کار ابتدا جانور توسط تکنسین از ویواریوم مربوطه در محل نگهداری خارج و بعد از تعیین جنسیت (به روشی که در صفحات قبل اشاره شد) و اطمینان از ماده بودن آن، به اتاق کار منتقل می شود و در محل حفره چشم الکل ۹۵ درصد تزریق و کشته می­ شود.
تصویر ۳- ۹ : تزریق الکل به حفره چشمی
دمای اتاق کار در۲ ±۲۲ درجه سانتی گراد بود. بعد ازکشتن مار و قبل از کالبد گشایی ابتدا جانور با ترازوی ساعتی (با حساسیت ۵ گرم، ساخت آلمان) وزن شد، سپس آن را روی تخته تشریح، از دو طرف با سوزن ته گرد ثابت کردیم.
تصویر ۳- ۱۰: ترازوی ساعتی با حساسیت ۵ گرم، ساخت آلمان(توزین مار)
طول بدن (از پوزه تا منفذ کلوآک) و طول دم( از کلوآک تا انتهای دم) با متر اندازه گیری و ثبت شد. در مرحله بعدی با قیچی از محل کلوآک تا وسط شکم برش داده شده و پوست را در دو طرف بدن ثابت کردیم، چربی ها را از بدن خارج می کنیم.
تصویر ۳- ۱۱ : کالبد گشایی افعی ماده قفقازی
در مرحله بعد مجرا به همراه تخمدان به منظور مشاهده و مطالعه به وسیله قیچی و پنس از بدن خارج گردید و برای جلوگیری از خشک شدن، آن را درون پتری دیش حاوی سرم فیزیولوژی قرار داده شد و پس از اندازگیری طول مجرا، قسمت­ های مختلف مجرا در زیر استریومیکروسکوپ olympus، مدل SZX-TR30، ساخت ژاپن و وجود اسپرم در مجرا بررسی شد سپس تعداد فولیکول ها شمارش طول آنها اندازه گیری شد و در مراحل آخر تخمدان ها با ترازوی دیجیتال (مدل FX300 و OSK، با دقت ۰۰۰۱/۰ گرم، ساخت ژاپن) وزن گردید.

تصویر۳-۱۲ : جمع­آوری تخمدان، مجرا و فولیکول­ها
تصویر ۳- ۱۳: ترازوی دیجیتال FX300 و OSK، با دقت ۰۰۰۱/۰ گرم، ساخت ژاپن(توزین تخمدان)
تصویر ۳- ۱۴ : استریومیکروسکوپ olympus، مدل SZX-TR30، ساخت ژاپن
۳-۹- آنالیز آماری
در این بررسی پارامترهای مورفومتریک به صورت میانگین(SD±) بیان شدو برای آنالیز آماری از t Test Unpaired توسط نرم افزارGrapad QuickCalcs استفاده شد.
فصل چهارم
نتایج
۴-نتایج
حداکثر میانگین وزن حیوان(g5/199/76) در تیر ماه و حداقل میانگین وزن حیوان(g6/85/37) در آبان ماه ، حداکثر میانگین اندازه طول بدن از پوزه تا منفذ کلوآک ( cm1/31/44) در تیر ماه و حداقل میانگین اندازه طول بدن از پوزه تا منفذ کلوآک ( cm4/41/40) در آبان ماه، حداکثر میانگین طول دم(از منفذ کلوآک تا انتهای دم)،( cm9/01/5) درتیر ماه و حداقل میانگین طول دم(از منفذ کلوآک تا انتهای دم)،( cm3/14/4) در مهر ماه، حداکثر میانگین طول مجرای تولید مثلی راست : طول(mm6/369/172) در مرداد ماه و قطر(mm4/24/8) در مرداد ماه و حداقل میانگین طول مجرای تولید مثلی راست : طول(mm1/455/85) در آبان ماه و قطر(mm8/03/2) درآبان ماه وحداکثر میانگین طول مجرای تولید مثلی چپ: طول(mm7/306/130) در تیر ماه و قطر(mm2/28) در مرداد ماه و حداقل میانگین طول مجرای تولید مثلی چپ: طول(mm7/358/78) درآبان ماه و قطر(mm5/05/2) درآبان ماه، حداکثر میانگین وزن تخمدان راست(g09/033/0) در تیر ماه و حداقل میانگین وزن تخمدان راست (g08/015/0) در آبان ماه و حداکثر میانگین وزن تخمدان چپ(g12/033/0) درتیر ماه وحداقل میانگین وزن تخمدان چپ(g07/019/0)درمرداد ماه، حداکثر میانگین ابعاد تخمدان راست: طول(mm9/114/54) در مرداد ماه و عرض(mm5/11/5) درمهر ماه و حداقل میانگین ابعاد تخمدان راست: طول(mm2/188/37) درمهر ماه و عرض(mm15/3) درآبان ماه و حداکثر میانگین ابعاد تخمدان چپ : طول (mm5/81/41) درتیر ماه و عرض(mm2/12/5) در تیر ماه و حداقل میانگین ابعاد تخمدان چپ : طول (mm5/83/23) درآبان ماه و عرض(mm6/09/3) درشهریور ماه، حداکثر میانگین حجم تخمدان راست(mm³2/3465/648)درتیرماه و حداقل میانگین حجم تخمدان راست(mm³8/3205/502) در آبان ماه و حداکثر میانگین حجم تخمدان چپ(mm³2/2817/670) درتیر ماه و حداقل میانگین حجم تخمدان چپ(mm³1/4895/117) درآبان ماه.

(۳-۲۰)
در معادله (۳-۵) و (۳-۷)،  نرخ دستمزد اسمی است. معادلات (۳-۱۱) و (۳-۱۲) تقاضا برای نیروی کار می­باشد. معادله (۳-۱۳) شرط تسویه بازار در بخش نیروی کار است که در آن نیروی کار بخش نفتی ثابت فرض شده است. در معادله (۳-۱۴)،  شاخص قیمتی مصرف ­کننده می­باشد. در یک اقتصاد باز کوچک سهم  از سبد مصرفی خانوارها به کالاهای غیرقابل مبادله اختصاص دارد و باقیمانده  بر روی کالاهای قابل مبادله هزینه می­ شود. این نوع از فرمول شاخص قیمت فرض می­ کند که نفت در اقتصاد مصرف نشده است. این فرض در تحلیل پرش  مهم است.

نرخ تورم انتظاری شاخص قیمت مصرف ­کننده به وسیله معادله (۳-۱۶) داده شده است. معادله (۳-۱۷) عرضه پول را بیان می­ کند. معادله (۳-۱۸) نرخ افزایش ارز خارجی در اقتصاد را توصیف می­ کند. همان­گونه که مشخص است نقطه بر روی متغیر دلالت بر مشتقات با توجه به زمان دارد. معادله (۳-۱۹) بودجه دولت است.
دولت  از درآمد نفتی خود را روی کالاهای قابل مبادله صرف می­ کند. همان‌گونه که در معادله (۳-۱۹) نشان داده شده است باقیمانده بر روی کالاهای غیرقابل مبادله صرف می­ شود. پارامتر  متغیر انتخاب دولت است. معادله قید بودجه دولت دلالت بر این دارد که  برابر با  می­باشد. هیچ مالیاتی در مدل در نظر گرفته نشده است. معادله (۳-۲۰) شرط تسویه بازار در بخش غیرقابل مبادله را توصیف می­ کند. معادلات (۳-۵) تا (۳-۲۰) ویژگی­های اصلی مدل را بیان می­ کنند. به منظور ساده­سازی تفاسیر، فرض می­ شود که نیروی کار تنها عامل تولید است. همچنین نیروی کار می ­تواند به صورت آزادانه بین بخش­های قابل مبادله و غیرقابل مبادله حرکت کند و نیروی کار تخصیص یافته به بخش نفت در کوتاه­مدت و بلندمدت ثابت است (معادله ۳-۱۳). معادله (۳-۱۰) تراز تجاری را نشان می­دهد و با معادلات (۳-۱۸) و (۳-۱۷) آن را به بخش پولی (از طریق تغییرات در منابع بین‌المللی) مرتبط می­ کند (حساب سرمایه فرض می­ شود که بسته است). افزایش در قیمت نفت از طریق معادله (۳-۱۰) بر تراز تجاری اثر خواهد گذاشت. فرض می­ شود که در نتیجه افزایش  مازاد تراز تجاری به وجود می ­آید و از طریق معادلات (۳-۱۷) و (۳-۱۸) عرضه پول در کوتاه­مدت افزایش پیدا خواهد کرد. عدم تعادل در بازار پول از طریق معادلات (۳-۶) و (۳-۸) تقاضا برای کالاهای قابل مبادله و غیرقابل مبادله را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
۳-۴-۲-۲- معادلات تفاضلی
در این بخش مطابق با آاوکی (۱۹۸۰ و ۱۹۸۱)^[۱۹۳] نتایج حاصل از افزایش برون­زا در قیمت نفت مورد بررسی قرار می­گیرد؛ لذا یک مسیر زمانی منبع در نظر گرفته شده است و فرض می­ شود که اقتصاد باز کوچک روی این مسیر در حال حرکت است. مسیر منبع می ­تواند مقادیر تعادلی بلندمدت (یا تعادل پویای اقتصاد در مورد اقتصادهای در حال رشد) یا هر مسیر زمانی برنامه­ ریزی شده دیگری باشد به شرط آنکه مسیر زمانی برای متغیرهای برون­زا (از قبیل  یا  ) و متغیرهای درون­زا، معادلات (۳-۵) تا (۳-۲۰) را تأمین کند. با توجه به اینکه حرکات پیش ­بینی نشده  در مسیر زمانی منبع در نظر گرفته نشده است، مسیرهای زمانی متغیرهای درون­زا از مسیرهای زمانی مربوطه منحرف خواهد شد^[۱۹۴]. این انحرافات به وسیله معادلات تفاضلی در نظر گرفته خواهد شد. انتخاب­های متفاوت از مسیرهای مرجع، ضرایب متغیر معادلات تفاضلی را تعدیل خواهد کرد.
در همه مسیرهای مرجع،  با توجه به قیمت آربیتراژ ثابت و برابر با  فرض می­ شود (نرخ ارز برابر با یک می­باشد).
۳-۴-۲-۳- نماد
نماد  نشان دهنده انحراف متغیرها از متغیر مرجع می­باشد یعنی  که در آن اندیس  دلالت بر متغیر مسیر مرجع دارد. متغیرهای کوچک دلالت بر انحرافات نسبی دارد یعنی  . همچنین ارتباط بین  و  به صورت زیر است:  . متغیرهای دیگر از قبیل  و  نیز به صورت مشابه تعریف می­شوند یعنی:  و  .
از معادلات (۳-۱۷) و (۳-۱۸) داریم:
(۳-۲۱)
با توجه به  ، مخارج دولت در بخش غیرقابل مبادله به صورت زیر می­باشد:

که  و  انحراف نسبی قیمت نفت می­باشد. با توجه به اینکه  برابر با  می­باشد لذا:
(۳-۲۲)
۳-۴-۲-۴- پویایی­ها و فرم­های خلاصه شده تفاضلی
انحراف قیمت کالاهای غیرقابل مبادله از مسیر مرجع برابر است^[۱۹۵]:
(۳-۲۳)
که  کشش­ می­باشند. (کشش­های فوق در پیوست همین بخش تعریف شده است).
با بهره گرفتن از معادله (۳-۱۰)، انحراف تراز تجاری از مسیر مرجع برابر است با:

از معادلات (۱) و (۴) پیوست،  برابر با  می­باشد (  در معادله (۶) پیوست محاسبه شده است و  برابر با  می­باشد). با جایگزین کردن این معادلات داریم:
(۳-۲۴)
که در آن  می­باشد (در فایل پیوست ضرایب فوق تعریف شده است).
با بهره گرفتن از معادلات (۳-۲۱) و (۳-۲۴) انحراف عرضه پول از مسیر مرجع به صورت زیر است:
(۳-۲۵)
که در آن  نرخ رشد عرضه پول در مسیر مرجع می­باشد (صفر نیز می ­تواند باشد).  نرخ رشد اعتبار داخلی به عنوان ابزاری در دست دولت می­باشد.
در معادلات (۳-۲۳) و (۳-۲۴)، انحراف  از مسیر مرجع با بهره گرفتن از معادله (۳-۱۴) به صورت زیر می­باشد:
(۳-۲۶)
ضرایب  ،  ،  و  در پیوست معرفی شده است. ضریب  ثابت است. فرم خلاصه شده  برابر است با:
(۳-۲۷)
که در آن ضرایب  در معادله (۷) پیوست معرفی شده است. بعداً نشان داده خواهد شد که ضریب غیر صفر  در معادله (۳-۲۷) یک فاکتور اساسی برای پرش قیمت می­باشد.
۳-۴-۲-۵- انتظارات ایستا
تحت فرض انتظارات ایستا،  در معادله (۳-۲۶) صفر است. با جایگزین کردن  از معادله (۳-۲۶) در معادله (۳-۲۵) داریم:
(۳-۲۸)
که  ،  و  ثابت است.
به منظور داشتن یک معادله تفاضلی پویای پایدار، فرض می­ شود که  مثبت است (اگر  در معادله (۳) پیوست مثبت باشد، این فرض برقرار می­باشد)؛ به عبارت دیگر افزایش قیمت کالاهای غیرقابل مبادله، تولید حقیقی را افزایش می­دهد. همان‌گونه که در معادله (۳-۳۰) نشان داده شد،  غیر صفر در معادله (۳-۲۸) در پرش قیمت نقش دارد. حتی زمانی که  منفی است (اگر خیلی منفی نباشد)  هنوز مثبت است. تغییر یکباره در قیمت نفت در صورتی که  صفر باشد، باعث پرش در قیمت کالاهای غیرقابل مبادله نخواهد شد. معادله (۳-۲۸) نشان می­دهد که این کار به چند صورت امکان پذیر است. برای مثال راه مستقیم حذف کردن پرش از طریق تغییر در اعتبار داخلی است. بر اساس معادله (۳-۲۸) می­توان طوری مقدار  را انتخاب کرد که  صفر شود (یعنی مقدار پول عرضه شده از مسیر تعادلی خود منحرف نشود).
با فرض اینکه  و  صفر هستند (یعنی دولت از مقادیر برنامه­ ریزی شده  و  منحرف نمی­ شود)، یک روش جایگزین برای حذف پرش تنظیم  است به طوری که  از بین برود.
مسیر زمانی  با حل معادله (۳-۲۸) بدست می ­آید:
(۳-۲۹)
که  .
با فرض بر اینکه  ،  و  باشد^[۱۹۶]. با بهره گرفتن از معادلات (۳-۲۷) و (۳-۲۹)، انحراف نسبی  برابر است با:

برابر با  می­باشد. با میل کردن زمان به سمت بی­نهایت،  به سمت  نزدیک می­ شود؛ بنابراین  یک پرش اولیه را نشان می­دهد اگر و تنها اگر^[۱۹۷]:
صفر است مگر اینکه اعتبار داخلی به صورت غیر پیوسته­ در زمان افزایش قیمت نفت تغییر کند یعنی  باشد. همچنین توجه شود که  لذا:
(۳-۳۰)
بنابراین می­توان طوری  (نسبت درآمد نفتی صرف شده توسط دولت بر روی کالاهای غیرقابل مبادله) را انتخاب کرد که پرش از بین برود^[۱۹۸]. با توجه به اینکه  مخالف صفر است، می­توان با یک مقدار مناسب برای  ،  را صفر کرد:^[۱۹۹]
(۳-۳۱)
که  و  کشش قیمتی تقاضای نفت برای کالاهای قابل مبادله می-باشد^[۲۰۰] و  معیاری است که تغییرات مازاد عرضه کالاهای قابل مبادله را با توجه به قیمت کالاهای غیرقابل مبادله که تغییرات قیمت نفت را در برگرفته است، نشان می­دهد.
به صورت عمومی­تر:
با فرض بر اینکه معادله (۳-۲۸) یک معادله پایدار است (همان‌گونه که  عبارت  برود)، شرط پرش به صورت زیر می­باشد:

با فرض  ، معادله (۳-۳۰) با معادله زیر جایگزین می­ شود:
“(۳۱)
شرط کافی برای پرش  است. هنوز مطابق با تعریف  در معادله (۳-۳۱)، پرش غیرضروری در قیمت غیرقابل مبادله قابل حذف خواهد بود.
۳-۴-۳- بحث و گسترش
در بخش پیش رو، شرایطی را که در آن  به مقدار تعادلی جدیدش پرش خواهد کرد با فرض انتظارات ایستا مورد بررسی قرار می­گیرد. با فرض انتظارات غیر ایستا، یک عبارت به معادله (۳-۲۸) اضافه می­ شود. به عنوان مثال با اطلاعات کامل  برابر با  می­باشد و مطابق با معادله (۳-۱۵)،  می­باشد؛ لذا حالا یک پویایی دوبعدی شامل  و  داریم. می­توان یک زیر فضا به مقادیر پایدار پویایی­های دوبعدی به عنوان راه­حل اختصاص داد.