هنجار ذهنی به برداشت فرد از نظرات افراد مهم برای انجام یا عدم انجام رفتار اشاره دارد. به عبارت دیگر، هنجار ذهنی، ادراکات مربوط به نظرات اجتماع برای انجام یا عدم انجام رفتار توسط فرد می باشد(دیبار، ۲۰۰۶). منظور از هنجار ذهنی، افرادی که برای جوانان مهم هستند(خانواده، دوستان و…) نسبت به اشتغال در حرفه کشاورزی تاثیر دارند. سنجش هنجار ذهنی در این پژوهش از طریق مطرح کردن ۱۰ گویه در قالب طیف لیکرت (خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم، خیلی کم) صورت گرفت. به عنوان مثال« خانواده من تمایلی ندارند من شغل کشاورزی را انتخاب کنم»، « دوستانم معتقدند که انتخاب شغل کشاورزی برای من اشتباه است»، « مردم منطقه کشاورزی را شغلی با ارزش می دانند»، « بسیاری از افرادی که برای من مهم هستند فکر می کنند شغل کشاورزی برای من مفید است» و گویه هایی از این قبیل.

۴-۷-۳ کنترل رفتاری درک شده در رابطه با اشتغال در حرفه ی کشاورزی
درک درباره اینکه چقدر انجام دادن یک رفتار آسان یا مشکل می باشد به عبارت دیگر سهولت یا دشواری درک شده(نچیز،۲۰۱۲). تخمین توانایی فرد برای انجام رفتار کنترل رفتاری درک شده نامیده می شود(بامبرگ و ماستر،۲۰۰۷). سنجش کنترل رفتاری درک شده در این پژوهش از طریق مطرح کردن ۹ گویه در قالب طیف لیکرت (خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم، خیلی کم) صورت گرفت. به عنوان مثال« انجام کارهای کشاورزی برای من آسان است»، « من احساس می کنم که توانایی انجام کارهای کشاورزی را دارم»، « من احساس می کنم مهارت لازم در شغل کشاورزی را ندارم»، « انجام کار کشاورزی بیش از توان جسمانی من است» و گویه هایی از این قبیل.
۵-۷-۳ هنجار اخلاقی در رابطه با اشتغال در حرفه ی کشاورزی
هنجار اخلاقی عبارت از تصور فرد از درست یا نادرست بودن اخلاقی انجام یک رفتار خاصی است که دربرگیرنده احساس شخصی و احساس مسئولیت فرد در قبال انجام یا عدم انجام آن رفتار خاص است(کانر و آرمیتاژ،۱۹۹۸). در این جا احساس درونی جوانان نسبت به اشتغال در حرفه ی کشاورزی می باشد. سنجش هنجار اخلاقی در این پژوهش از طریق مطرح کردن ۶ گویه در قالب طیف لیکرت (خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم، خیلی کم) صورت گرفت. به عنوان مثال« اگر من کار کشاورزی انجام دهم احساس خوبی دارم»، « انتخاب شغل کشاورزی از اصول وجدانی در درون من است»، « اگر شغل کشاورزی داشته باشم احساس خوبی دارم» و گویه هایی از این قبیل اشاره دارد.
۶-۷-۳ هنجار توصیفی نسبت به اشتغال در حرفه ی کشاورزی
هنجار توصیفی جزئی از باورهای هنجاری اما سازه ای مجزا از هنجار ذهنی است که اشاره دارد به ذهنیت فرد نسبت به اینکه چقدر دیگران (افراد مهم در زندگی) آن رفتار خاص را انجام می دهند(فوروارد، ۲۰۰۶). در این پژوهش هنجار توصیفی اشاره به این دارد که چقدر افراد مهم در زندگی جوانان شغل کشاورزی را انتخاب می کنند. سنجش هنجار توصیفی در این پژوهش از طریق مطرح کردن ۶ گویه در قالب طیف لیکرت (خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم، خیلی کم) صورت گرفت. به عنوان مثال« بسیاری از نزدیکان من دارای شغل کشاورزی هستند»، « اکثر خانواده ی من کشاورزی را شغل مناسبی می دانند»، « اکثر جوانان این اطراف شغل کشاورزی دارند» و گویه هایی از این قبیل.
۷-۷-۴خودکارآمدی در رابطه با اشتغال در حرفه ی کشاورزی
از نظر بندورا، خودکارآمدی به اعتقاد و باور فرد به توانایی هایش در سازماندهی فعالیت ها و انجام موفق رفتار مورد نظر برای نیل به نتیجه مشخص در شرایط معین اطلاق می شود. هر چه این باور و اعتقاد بیشتر باشد افراد راحت تر به کارهای سخت نزدیک تر می شوند(تورگسن و گرونهوج،۲۰۱۰). سنجش خودکارآمدی در این پژوهش از طریق مطرح کردن ۵ گویه در قالب طیف لیکرت (خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم، خیلی کم) صورت گرفت. به عنوان مثال« من قادرم در شغل کشاورزی موفق شوم»، « من اطمینان دارم که می توانم در شغل کشاورزی کسب درآمد کنم»، « آینده من در شغل کشاورزی به دلیل عدم مهارت خوب نیست» و گویه هایی از این قبیل.
۸-۷-۴ نتیجه انتظارات در رابطه با اشتغال در حرفه ی کشاورزی
نتیجه انتظارات یا انتظارات پیامد به باورهای فرد درباره ی شرایط آتی زندگی خود و پیش بینی این که چه رویدادهای مثبت و منفی ای در آینده رخ خواهد داد بر می گردد(لنت، ۲۰۰۴). انتظارات پیامد به انواع مختلفی مانند پیامدهای مادی(مثل پول)، اجتماعی(مثل گسترش روابط بین فردی) و خودارزیابانه(مثل تائید خود) قابل تقسیم هستند. فرض بر این است که اشخاص بیشتر به رفتارها و اعمالی دست می زنند که انتظار دارند نتایج و پیامدهای ارزشمندی برایشان به دنبال داشته باشند. سنجش نتیجه انتظارات در این پژوهش از طریق مطرح کردن ۶ گویه در قالب طیف لیکرت (خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم، خیلی کم) صورت گرفت. به عنوان مثال« از انجام فعالیت های کشاورزی لذت می برم»، « حاضرم برای انجام کارهای کشاورزی خودم را به زحمت بیندازم»، « کشاورزی شغلی یکنواخت و خسته کننده نیست» و گویه هایی از این قبیل.
۹-۷-۴ علاقه نسبت به اشتغال در حرفه ی کشاورزی
لنت و همکاران علایق حرفه ای را به عنوان الگوهایی از دوست داشتن، دوست نداشتن، و تفاوت در مورد فعالیت ها و مشاغل حرفه ای مرتبط می دانند(میلس، ۲۰۰۹). علایق به عنوان حدی که یک فرد یک فعالیت خاص را دوست دارد تعریف شده که به طور مشترک توسط خودکارآمدی و نتیجه انتظارات پیش بینی شده است(شیو و همکاران،۲۰۱۰). در این پژوهش علاقه نسبت به اشتغال در حرفه ی کشاورزی با سنجش از طریق مطرح کردن ۵ گویه در قالب طیف لیکرت (خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم، خیلی کم) صورت گرفت. به عنوان مثال« من علاقه ی زیادی به شغل کشاورزی نسبت به شغل های دیگر دارم»، « کار در زمینه های مختلف کشاورزی دارای لذت فراوانی است»، « من از کوچکی به کشاورزی علاقه داشته و به پدرم کمک می کردم» و گویه هایی از این قبیل.
۸-۳ ابزار اندازه گیری پژوهش
جهت جمع آوری داده های مورد نیاز از ابزار پرسشنامه و مشاهده استفاده گردید. اطلاعات مندرج در این پرسشنامه از طریق شناسایی و استخراج متغیرهای مورد نیاز با بهره گرفتن از تئوری رفتار برنامه ریزی شده و نظریه شغلی شناختی اجتماعی، در رابطه با شناسایی سازه های مؤثر بر تمایل جوانان روستایی نسبت به اشتغال در حرفه ی کشاورزی تهیه گردید.
در پرسشنامه طراحی شده، از آن جا که بسیاری از گویه ها از مقیاس نسبی(رتبه ای) بهره مند بودند، مبادرت به استفاده از طیف لیکرت شد و به ترتیب برای گزینه های خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم، خیلی کم، ضرایب ۵، ۴، ۳، ۲، ۱ در نظر گرفته شد و بدین ترتیب اطلاعات کیفی و ناپارامتریک با مقادیر کمی و عددی، تعبیر شدند و در محاسبه ها، ملاک عمل قرار گرفتند. پرسشنامه پژوهش حاضر برای جمع آوری نظرات جوانان روستایی پیرامون موضوع تحقیق، در قالب زیر طراحی گردید.
الف- مشخصات فردی و حرفه ای: این بخش از پرسشنامه جهت دریافت اطلاعات پیرامون ویژگی های فردی و حرفه ای اعم از : سن، جنسیت، وضعیت تاهل، میزان تحصیلات، وضعیت فعلی، شغل پدر، تعداد اعضای خانوار شاغل در بخش کشاورزی، فاصله تا مرکز شهر، مساحت زمین زراعی خانواده، میزان اراضی آبی، میزان اراضی دیم، میزان اراضی باغی، سابقه کشاورزی، سابقه کشاورزی والدین، شرکت در آموزش های ترویجی، میزان علاقه به سکونت در روستا
ب- بدنه اصلی پژوهش : شامل بررسی وضعیت متغیرهای تمایل، نگرش، هنجار ذهنی، کنترل رفتاری درک شده، هنجار اخلاقی، هویت خود، هنجار توصیفی، خودکارآمدی، نتیجه انتظارات، درک رفتار دیگران،علاقه، حمایت ها و موانع است.
جهت سنجش این متغیرها، گویه هایی در قالب جملاتی ساده و متناسب با مفاهیم طراحی گردید.
۹-۳ اعتبار(روایی) ابزار اندازه گیری پژوهش
در این تحقیق جهت بررسی روایی صوری پرسشنامه ی محقق ساخت و صحت و سقم گویه های آن، از نظرات و پیشنهادهای برخی از اعضای هیئت علمی گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان، استفاده گردید که پس از اعمال اصلاحات پیشنهادی آن ها، چنین اطمینان حاصل گردید که گویه ها و سؤالات مطرح شده، توانایی و قابلیت اندازه گیری محتوا و خصوصیات مورد نظر در تحقیق حاضر را دارا باشند.
۱۰-۳ قابلیت اعتماد(پایایی) پژوهش
به منظور تایید پایایی پرسشنامه طراحی شده قبل از ورود به مرحله ی جمع آوری اطلاعات در مقیاس وسیع، از یک مطالعه پیشاهنگ ۳۰ پرسشنامه ای که در بین جوانان روستایی شهرستان باوی و خارج از نمونه اصلی مطالعه توزیع گردید، استفاده شد و نتایج ضریب آلفای کرونباخ به دست آمده برای آن، همان طور که در جداول ۱-۳ و ۲-۳ قابل مشاهده می باشد، حاکی از قابل قبول بودن اعتبار پرسشنامه برای انجام تحقیق بوده است.
جدول۱-۳. تعداد گویه ها و ضریب آلفا در آزمون آلفا کرونباخ برای متغیرهای تحقیق(TPB)