اهمیت و ضرورت این پژوهش برای پژوهشگر در راستای مشخص کردن اثربخشی مشاوره گروهی با الگوی شادمانی فوردایس بر کاهش دادن تعارض کار- خانواده معلمان زن که دارای نقش همسری در خانواده و نقش شغلی هستند، می‌باشد.

۴-۱ ‌هدف‌های‌ پژوهش:

۱-۴-۱ هدف اصلی:

تعیین اثربخشی مشاوره گروه درمانی با الگوی شادمانی فوردایس^[۴] بر کاهش تعارض کار- خانواده^[۵].

۲-۴-۱ اهداف تخصصی:

تعیین اثربخشی مشاوره گروه درمانی با الگوی شادمانی فوردایس بر کاهش تعارض کار- خانواده.

تعیین اثربخشی مشاوره گروه درمانی با الگوی شادمانی فوردایس بر کاهش تعارض خانواده – کار.

۵-۱ فرضیه تحقیق

۱-۵-۱ فرضیه اصلی تحقیق:

گروه درمانی با الگوی شادمانی فوردایس بر کاهش تعارض کار – خانواده مؤثر است.

۲-۵-۱ فرضیه های فرعی تحقیق:

گروه درمانی با الگوی شادمانی فوردایس بر کاهش تعارض کار – خانواده مؤثر است.

گروه درمانی با الگوی شادمانی فوردایس بر کاهش تعارض خانواده- کار مؤثر است.

۶-۱ تعریف نظری مفاهیم و واژگان اختصاصی طرح:

مدل شناختی رفتاری شادمانی فوردایس: فوردایس (۱۹۸۳) برنامه ای برای افزایش شادمانی افراد ایجاد ‌کرده‌است که شامل ۱۴ عنصر است. این برنامه هشت عنصر شناختی و شش عنصر رفتاری دارد. وی معتقد است با آموزش این اجزاء به افراد توانسته است بر شادمانی آنان بیفزاید.

هشت جزء شناختی برنامه فوردایس برنامه فوردایس عبارتند از(فوردایس، ۱۹۸۳):

۱- کاهش سطح توقعات و آرزوها ۲- ایجاد تفکر مثبت و خوش بینانه ۳- برنامه ریزی امور ۴- تمرکز بر زمان حال ۵- کاهش احساسات منفی ۶- توقف ناراحتی(گریز از نگرانی) ۷- پرورش شخصیت سالم ۸- اولویت دادن و ارزش قائل شدن برای شادمانی.

شش جزء رفتاری برنامه فوردایس عبارتند از(فوردایس، ۱۹۸۳):۱- افزایش فعالیت ۲- افزایش ارتباط اجتماعی ۳- تقویت روابط نزدیک (ایجاد صمیمیت بیشتر) ۴- پرورش شخصیت اجتماعی ۵- خلاقیت و درگیرشدن در کارهای پرمعنا^[۶] ۶- خود بودن

تعارض کار – خانواده:

نوعی از تعارض بین نقش هاست که در آن فشارهای حاصل از نقش ها و خواسته های کار و خانواده، از برخی جهات با هم ناهمساز هستند، ‌به این معنا که مشارکت در نقش های شغلی یا خانوادگی به دلیل مشارکت در نقش های دیگر دشوارتر می شود(منسی^[۷]، ۲۰۰۵، به نقل از ارازی، ۱۳۸۷).

تعریف عملیاتی مفاهیم:

آموزش فوردایس: آموزش فوردایس شامل هشت جزء شناختی و شش جزء رفتاری می‌باشد. در این روش از بین ۱۴ عنصر روش فوردایس ۱۲ عنصر انتخاب شده و طی ۸ جلسه آموزش داده می شود، ۲ عنصر که در این پژوهش مورد استفاده قرار نمی گیرد شامل: پرورش شخصیت اجتماعی و شخصیت سالم است، که به نظر می‌رسد در یک مطالعه کوتاه مدت پرورش شخصیت اجتماعی و سالم امکان پذیر نباشد. فوردایس(۱۹۸۳) خاطر نشان می‌سازد عدم آموزش دو عنصر پرورش شخصیت سالم و اجتماعی در زمانی که دوره آموزش به بیش از ۲ ماه طول بکشد ضرورت دارد، و دوره آموزشی دوماه و کمتر خللی در تأثیر آموزش ندارد.

تعارض کار- خانواده^[۸]: منظور از تعارض کار- خانواده نمره ای است که آزمودنی از مقیاس تعارض کار- خانواده کسب می‌کند.

معلم: در این پژوهش معلم کسانی تلقی می‌شوند که با ابلاغ رسمی از طرف آموزش و پرورش شهر تهران، در سال تحصیلی ۹۰-۸۹ در پست سازمانی معلم مشغول به کار می‌باشند.

فصل دوم

مبانی نظری پژوهش

۱-۲ مقدمه:

ارسطو فیلسوف بزرگ یونانی می‌گوید: «عالیترین ‌خوبی‌های قابل دستیابی چیست؟… چه مردم عامی و چه خواص خواهند گفت: شادی». در گفتار یکی از مشهورترین کمدین های لیورپول به نام «کن داد« نیز همین نظر را می بینیم: «شادی، شادی، بزرگترین موهبتی که دارم». شاید بزرگترین توصیه ‌در مورد اهمیت حقیقی شادی در روابط انسان ها، همان باشد که در دومین جمله بیانیه استقلال آمریکا از شادی به عنوان یکی از «حقوق جدایی ناپذیر» انسان یاد شده است: ما این حقایق را بدیهی می‌دانیم که تمامی انسان‌ها مخلوقاتی برابرند، خالق آن ها به ایشان حقوق جدایی ناپذیر معینی را تفویض نموده است که زندگی، آزادی و شادی از آن جمله اند»(روانشناسی شادی، ترجمه بیگی و فیروز بخت، ۱۳۸۴).

۲-۲ تعریف شادکامی

واژه شادکامی چندین مفهوم متفاوت را به ذهن متبادر می‌کند(برای مثال: شادی، خشنودی، لذت و خوشایندی و …). از این رو تعدادی از روان شناسان به اصطلاح خوشبختی ذهنی اشاره می‌کنند که دربرگیرنده انواع ارزشیابی هاست که فرد از خود و زندگی اش به عمل می آورد(داینر^[۹]، ۲۰۰۶).

گاهی گفته می شود که که مفهوم شادی مبهم^[۱۰] و اسرارآمیز^[۱۱] است، اما واضح است که اکثر مردم به خوبی می دانند که شادی چیست؟ در زمینه یابی هااز مردم سوال شده استکه معنی و منظور آن ها از شادی چیست؟ در پاسخ گفته اند که غالباً شادی عبارت است از راضی بودن از زندگی خود. این دو جزء یعنی عواطف مثبت^[۱۲] و رضایت^[۱۳]. اغلب یک جزء سوم نیز وجود دارد که عبارت است از فقدان افسردگی، اضطراب یا دیگر عواطف منفی^[۱۴]. در پژوهش های مربوط به هیجانات و حالات خلقی مثبت معلوم شده است که این حالات و هیجانات شامل احساسات لذت بخش، رهایی و اعتماد به نفس هستند. دلیل وجود هیجانات مثبت این است که برخی از انواع معاشرت پذیری که پیوند های اجتماعی را شکل می‌دهند، منجر می‌شوند. تجارب مثبت فعالیت های ارزشمند از لحاظ زیست شناختی را تقویت می‌کنند. حالات مثبت تأثیر قابل توجهی بر بهداشت، سلامت روان، کار و خلاقیت دارند(آرگایل^[۱۵]، ترجمه گوهری و همکاران، ۱۳۸۳).

مک گیل^[۱۶]( به نقل از آیزنک، ۱۹۹۰) معتقد است شادی حالتی پایدار است که فرد میان امیال ارضاشده و کل امیال خود مطلوب ترین نسبت را می‌یابد، به شرط آن که امیال ارضاء شده به طور غیرمنتظره اتفاق افتاده باشد، یعنی ما از مصاحبت با خودی که انتظار دیدن وی را نداشته ایم شاد می‌شویم. شادی و شادکامی همانند خوشبختی امری نسبی است. اکثر مردم چیزهایی را که با آن برخورد می‌کنند به صورت بد یا خوب مورد ارزشیابی قرار می‌دهند.

شادکامی احساسی است که همه خواهان آن هستند اما تعداد کمی از ما به آن دست می یابیم. نشانه مشخصه چنین احساسی قدردانی، احساس درونی، احساس رضایت و علاقه به خود و دیگران است( کارلسون^[۱۷]، ترجمه شریفی، ۱۳۸۰).

وینهاون^[۱۸] (۲۰۰۴) معتقد است واژه شادمانی به پدیده ای تجربی اشاره می‌کند. به زعم وی شادمانی کلی به صورت زیر تعریف می شود: میزانی که یک فرد ‌در مورد کیفیت کلی مطلوبیت زندگی قضاوت می‌کند. به عقیده وی در این تعریف چند واژه کلیدی وجود دارد که لازم است توضیح داده می شود.

۱- میزان(درجه)^[۱۹] :