هدف از این واحد پشتیبانی واحد ۱۰۳ جهت حذف ترکیبات سبک از میعانات گازی می‌باشد. خوراک ورودی، هیدروکربن‌ها از واحد ۱۰۰، میعانات از واحد ۱۰۴ و ۱۰۷ و محصولات، میعانات گازی پایدار شده و آب ترش به واحد ۱۰۹ می‌باشند. RVP میعانات گازی در تابستان باید حدود psi10 و در زمستانpsi 12 باشد و گاز جدا شده در این واحد به سمتMP flare هدایت می‌گردد. تفاوت عمده این واحد با واحد ۱۰۳ نبود برج تثبیت (Stabilizer)، نمک‌زدا (Desalter) و کمپرسور می‌باشد که به همین علت تمام گازهای جدا شده در این واحد به سوی مشعل هدایت می‌گردد. خروجی این واحد به ۳ صورت به واحدهای ۱۴۳، Off spec و On spec و واحد ۱۴۲ هدایت می‌گردد و در حالت عادی این واحد خارج از سرویس می‌باشد.
۳-۲-۱۲-واحد ۱۱۱: پروپان خنک کننده
هدف این واحد کمپرس کردن پروپان بخارشده جهت سردسازی می‌باشد. خوراک ورودی، پروپان گازی از واحدهای ۱۰۴ و ۱۰۵ و پروپان جبران‌کننده (make up) از واحد ۱۴۵ و محصول، پروپان مایع با فشار barg 6/20 و دمایC 60 به واحدهای ۱۰۴ و ۱۰۵ می‌باشد.
هر فاز دارای سه واحد می‌باشد که همیشه دو واحد در حال کار و یکی در حال آماده باش (stand by) قرار دارد. روش کار در این واحد به این صورت است که بخارات پروپان استفاده شده در کندانسور برج اتان واحد ۱۰۵ وارد درام مکش مرحله اول (first stage suction drum)، بخارات پروپان از چیلر گاز خیس (wet gas chiller) واحد ۱۰۴ وارد درام مکش مرحله دوم econd) stage suction drum) و بخارات پروپان از جعبه سرمای (cold box) واحد ۱۰۵ وارد مرحله اول و دوم می‌شوند. پروپان مایع و گاز آن در این دو مرحله از هم جدا می‌گردند. مایع به درام ذخیره پمپ می‌شوند و گاز وارد کمپرسور می‌گردد.
کمپرسورهای موجود در این واحد به صورت دو مرحله‌ای گریز از مرکز می‌باشند که بوسیله یک موتور الکتریکی با یک گیربکسَ متغیر هیدرولیکی کار می‌کنند. این کمپرسورها مجهز به سیستمی به نام ضد تلاطم (Anti surge) می‌باشند که از وارد شدن کمپرسورها به مرحله تلاطم و آسیب دیدن کمپرسورها جلوگیری می‌کند که اساس کار آن بدین صورت است که خروجی کمپرسور بوسیله دو شیر کنترل فلو به ورودی‌های آن متصل می‌گردد و برای اینکه دمای آن کنترل شود مقداری پروپان از درام ذخیره (storg drum) به آن تزریق می‌گردد.

۳-۲-۱۳- واحد ۱۱۳: احیا کاستیک
هدف از این واحد احیا و تصفیه کاستیک سودا استفاده شده جهت جداسازی مرکاپتان از گازهای ترش پروپان و بوتان صادره از واحد ۱۰۷ می‌باشد. خوراک ورودی، محلول سودا و دی‌سولفاید از واحدهای ۱۱۴ و۱۱۵ و محصول، کاستیک احیا شده به واحدهای ۱۰۴ و ۱۰۵ و دی‌سولفاید با دانسیته پایین به واحد ۱۴۶ می‌باشد.
کاستیک خروجی از واحدهای ۱۱۴ و۱۱۵ که کاستیک سنگین نامیده می‌شود بعد از مخلوط شدن با یکدیگر خوراک واحد ۱۱۳ را تشکیل می‌دهند. کاستیکی که در این واحد احیا می‌شود کاستیک % ۱۵ وزنی بوده که برای تصفیه و بازیابی آن از اکسیداسیون در مجاورت کاتالیست مایع و هوا استفاده می‌شود که باعث تبدیل شدن مرکاپتان‌های محلول در کاستیک به DSO یا دی سولفاید و آب می‌شود.
RSSR + H2O 2RSH + 1/2O2
آب دی سولفاید مرکاپتانها
البته این واکنش که با تزریق هوا در در اکسیدایزر انجام می‌شود در مجاورت کاتالیستی با نام تجاری LCPS30 می‌باشد. بعد از واکنش بوسیله یک جداساز می‌توانیم دی سولفاید و کاستیک سبک را از یکدیگر جدا کنیم. دی سولفاید با دانسیته پایین‌تر از بالای جداکننده به واحد ۱۴۶ برای ذخیره‌سازی فرستاده می‌شود و جهت استفاده در بعضی از کارگاه‌های شیمیایی به کار می‌رود. کاستیک سبک توسط بوتان شسته شده تا اگر ترکیبات مرکاپتان اضافی همراه آن باشد وارد فاز بوتان شده و کاستیک با غلظت مناسب و بالاتر از % ۱۵ به سمت واحد ۱۱۴ و ۱۱۵ هدایت می‌شود. همچنین هوای اضافی و جدا شده از کاستیک سبک که Spend Air نامیده می‌شود از بالای جداساز دی‌سولفاید جدا شده و به سمت واحد ۱۲۱ هدایت می‌گردد. هر فاز شامل دو واحد مشابه می‌باشد.
۳-۲-۱۴- واحد ۱۱۴: فرآوری پروپان
هدف این واحد حذف مرکاپتان‌ها و آب از پروپان می‌باشد. خوراک ورودی، پروپان ترش از واحد ۱۰۷ و محصولات، پروپان خشک که به سمت واحد ۱۴۷ هدایت می‌شود و محلول کاستیک با مرکاپتان که برای احیا به سمت واحد ۱۱۳ هدایت می‌شود می‌باشد.
در این واحد ترکیبات سولفور بخصوص مرکاپتان‌ها و آب موجود در جریان گاز ترش پروپان صادره از واحد ۱۰۷ حذف می‌شود. براساس طراحی انجام شده از محلول کاستیک سودا با غلظت ۱۵تا % ۲۰ برای تصفیه پروپان ترش استفاده می‌شود و محلول سود پس از جذب مرکاپتان‌ها در واحد ۱۱۳ دوباره تصفیه و بازیابی می‌شود و وارد سیکل می‌گردد. پروپان شیرین شده پس از خشک شدن برای ذخیره‌سازی به واحد ۱۴۷ فرستاده می‌شود.
برای جداسازی مرکاپتان‌ها از پروپان در مرحله اول از فرایند استخراج (extraction) استفاده می‌شود که در برجی به نام Extractor به صورت جریان متقابل با محلول کاستیک در تماس و انتقال جرم قرار می‌گیرد.
کاستیک از بالای سینی ۱۵ و پروپان از پایین برج وارد می‌شوند. بعد از جداسازی مرکاپتان‌ها، پروپان از بالای برج خارج شده و در صورت کاستیک در یک settler شسته می‌شود و بعد از فیلتر شدن وارد خشک‌کننده شده و بعد از خشک‌شدن و آبگیری در خشک‌کننده‌ها دوباره فیلتر شده وجهت ذخیره‌سازی به واحد ۱۴۷ ارسال می‌گردد. در صورتی که پروپان محصول واحد دارای کیفیت مناسب جهت ذخیره‌سازی نباشد از طریق یک پمپ به واحد ۱۰۶ ارسال شده و به خط سراسری گاز می‌پیوندد.
جهت بازیابی خشک‌کننده‌ها از پروپان استفاده می‌شود ؛ بدین صورت که مقداری از پروپان وارد کوره شده و بعد از حرارت دادن تا C280 جهت خشک کردن ذرات مولکولی استفاده می‌شود.
همچنین به علت وجود COS همراه پروپان در این واحد بیش از %۹۰ از این ترکیبات در برج از گاز جدا می‌شود اما جهت جداسازی %۱۰ باقیمانده از COS از یک درام تمام‌کننده (finishing drum) با کاستیک % ۷ استفاده می‌کنیم.
۳-۲-۱۵- واحد ۱۱۵: فرآوری بوتان
هدف این واحد خذف مرکاپتان‌ها، آب و CO₂ از بوتان می‌باشد. خوراک ورودی، بوتان ترش از واحد ۱۰۷و محصولات، بوتان خشک به واحد ۱۴۸ و محلول کاستیک با مرکاپتان که به سمت واحد ۱۱۳ هدایت می‌شود می‌باشد.
براساس طراحی انجام شده از محلول کاستیک (NAOH) با غلظت ۱۵ تا %۲۰ برای تصفیه بوتان ترش استفاده می‌شود و محلول سود پس از جذب مرکاپتان‌ها در واحد ۱۱۳ دوباره تصفیه و بازیابی می‌شود و وارد سیکل می‌گردد و بوتان شیرین‌شده پس از خشک‌شدن جهت ذخیره‌سازی به سمت واحد ۱۴۸ هدایت می‌گردد.
جهت جداسازی مرکاپتان‌ها از بوتان در مرحله اول از فرایند استخراج استفاده می‌شود که در برجی به نام Extractor گاز بوتان و کاستیک به صورت جریان متقابل، انتقال جرم انجام دهند. این فرایند که استخراج مایع از مایع می‌باشد در دمای C40 و فشار bar9 می‌باشد.
کاستیک از بالای سینی ۱۵ و بوتان از پایین وارد برج می‌شود. بعد از جداسازی مرکاپتان‌ها، بوتان از بالای برج خارج شده (پس از انتقال جرم و جذب مرکاپتانها توسط محلول کاستیک) و پس از شستشو در آب در settler برای جداسازی محلول کاستیک carry over شده احتمالی در فرایند استخراج به سمت sand filter جهت فیلتر شدن هدایت می‌گردد. بعد از آبگیری و خشک کردن که در یک بستر پر از ذرات مولکولی انجام می‌شود، گاز فیلتر شده و جهت ذخیره‌سازی به سمت واحد ۱۴۸ هدایت می‌گردد. در صورتی که بوتان محصول واحد دارای کیفیت مناسبی جهت ذخیره‌سازی نباشد از طریق یک پمپ به واحد ۱۰۶ ارسال شده و به خط سراسری گاز می‌پیوندد.
۳-۲-۱۶- واحد ۱۱۶: فرآوری اتان
هدف از این واحد حذف دی اکسید کربن وآب از گاز اتان می‌باشد. خوراک ورودی، گاز اتان ترش از واحد ۱۰۵و محصول، گاز اتان خشک جهت صادرات به پتروشیمی می‌باشد.
در این واحد دی‌اکسیدکربن و آب موجود در اتان خشک که از واحد ۱۰۵ به این واحد می‌آید حذف می‌گردد. دی اکسیدکربن در مرحله اول در یک برج جذب بوسیله یک فرایند جذب شیمیایی با DEA حذف شده وDEA سنگین (rich) بدست آمده در یک برج احیا، احیا شده و به برج جذب بازگردانده می‌شود و در نهایت اتان توسط غربال ملکولی خشک می‌گردد.
این واحد دارای چند بخش اصلی می‌باشد:
۳-۲-۱۶-۱- بخش جذب
قبل از ورود گاز به برج جذب تمام میعانات موجود در گاز جدا شده و سپس گاز وارد برج جذب می‌گردد. برج جذب در فشار bar 4/23 و در دمای حدود C 37 تا C 57 کار می‌کند. در برج جذب توسط جریان متقابل آمین و گاز اتان، CO₂ گرفته شده و در آمین حل می‌شود ودر بالای برج، اتان شیرین حاصل می‌شود.
۳-۲-۱۶-۲- بخش احیا
آمین سنگین (rich amin) بعد از پیش گرم شدن توسط مبدل حرارتی وارد برج احیا می‌گردد. این برج در فشار ۹/۰ تا barg 2/1 کار می‌کند و دمای پایین برج تقریبا C130 می‌باشد. هدف این برج شکستن پیوندهای بین CO₂ و آمین سنگین با بهره گرفتن از حرارت می‌باشد. بنابراین محصول بالای برج گاز اسیدی و بخار آب و محصول پایین برج آمین سبک (lean amin) می‌باشد که بعد از خنک شدن به تانک آمین انتقال می‌یابد.
۳-۲-۱۶-۳-بخش آبگیری
گاز اتان در برج جذب مرطوب می‌گردد و باید این رطوبت از گاز جدا گردد لذا گاز به قسمت نم‌گیری که شامل دو برج غربال ملکولی است فرستاده می‌گردد. با عبور از بسترهای غربال مولکولی رطوبتش گرفته شده و خشک می‌گردد. یک قسمت از گاز جهت صادرات منتقل شده و بخشی از آن (حدود % ۷ دبی جریان) جهت احیا بسترها مورد استفاده قرار می‌گیرد که در ابتدا در کوره گرم شده سپس جهت بخار کردن آب‌های جذب شده در سطح غربال مولکولی وارد خشک کن (dryer)‌ها می‌شود. در نهایت گاز پس از احیا و خشک شدن توسط کولر هوایی (Air cooler)، بوسیله دو کمپرسور دوباره به مسیر اصلی گاز برگشت داده می‌شود.
مجموعه فیلتراسیون آمین سبک:
این مجموعه شامل چند فیلتر از انواع مختلف می‌باشد که برای تصفیه آمین از ناخالصی‌های جامد و مایع به کار گرفته می‌شود و کاملاً شبیه به مجموعه واحد ۱۰۱ می‌باشد.
۳-۲ -۱۷- واحد ۱۲۱: تولید بخار آب
هدف از این واحد تولید بخار فشار بالا، بخار فشار پایین و آب مقطر برای واحدهای مختلف می‌باشد.
خوراک ورودی، میعانات از واحدهای ۱۰۳، ۱۰۸، ۱۱۰ (حدود t/h 5/64)، از واحدهای ۱۰۲، ۱۰۹، ۱۴۴( حدود t/h 141)، از واحدهای ۱۰۰، ۱۰۴، ۱۰۵، ۱۰۶ (حدود t/h 229) و آب عاری از مواد معدنی (Demineralized Water) از واحد ۱۲۶ می‌باشد.
محصولات واحد شامل: بخار HP اشباع شده با فشار bara 45 و دمای C 274 (حدود t/h83)، بخار LP اشباع شده با فشار bara5/5 و دمای C163 (حدودt/h 491)، آب جهت خوراک بویلر LP با فشار bara3/14و دمای C115 (حدودt/h 75) و میعانات سرد با فشار bara5/14و دمای C60 (حدود t/h 807) می‌باشد.
بخارات تولید شده در این واحد پس از آزاد کردن انرژی در واحدهای مختلف به صورت مایع در آمده و دوباره به این واحد انتقال می‌یابند. بخارات مایع شده برگشتی از واحدهای مختلف پروسسی که steam condensate نام دارد بعد از خنک شدن در سیستم‌های سردکننده و تبدیل شدن به شکل تک فازی وارد تانک‌های ذخیره بخارات مایع شده می‌شود که مقدار تلف شده آب در واحدهای مختلف پالایشگاهی از طریق واحد ۱۲۷ تأمین می‌شود.
بخار فشار بالا (HP) توسط پنج بویلر و یک بویلر یدکی که هر کدام قابلیت تولید ۱۶۰ تن در ساعت بخار را دارند، تأمین می‌گردد.
شکل ۳-۳- نمایی از واحد تولید بخار آب
۳-۲-۱۸- واحد۱۲۲: گاز سوخت
هدف کلی این واحد تأمین سوخت گازی (حاوی %۳۳ مولی متان) جهت استفاده در واحدهای مختلف پالایشگاه برای دستگاه‌های مختلف از جمله توربین‌های برق (GTG)، کمپرسورهای صادرات (GTC)، بویلرها و کوره‌ها می‌باشد.
خوراک ورودی، گاز سوخت با فشار بالا (HP fuel gas) از واحد ۱۰۶ و گاز سوخت با فشار پایین (LP fuel gas) از واحدهای زیر می‌باشد:
۱- اتان تصفیه شده و خنک شده از واحد ۱۱۶
۲- گاز سوخت با فشار بالا
۳- هیدروکربن‌های فلش شده از MDEA سنگین در واحد ۱۰۱
خوراک ورودی این واحد در حالت عادی از واحد ۱۰۶ می‌باشد که در حدود bar 33 فشار دارد. اما در حالت راه‌اندازی بدلیل عدم وجود گاز در داخل پالایشگاه خوراک این واحد از شبکه سراسری (IGAT) که از فازهای ۲ و ۳ تأمین می‌شود، بدست می‌آید.

• تسلط فرهنگ فردگرایی در بانک موجب شده تا افراد از انتقال دانشی که دارند مضایقه کنند لذا با ارتقای فرهنگ تسهیم دانش در میان کارکنان، موجب افزایش و خلق و تبادل دانش می­ شود.

 

همان­گونه که نتایج پژوهش نشان داد مدیریت دانش بر روی سرمایه فکری تاثیر معنی دار و مثبتی دارد، لذا پیشنهاد می­ شود مدیران بانک سپه جهت ارتقای سطح سرمایه فکری توجه ویژه­ای به مدیریت دانش داشته باشند، در ضمن جهت افزایش غنای مدیریت دانش باید توجه بیشتری به شاخصه­های تولیددانش وذخیره سازی دانش در موسسه داشته باشند. بنابراین پیشنهاد­های زیر جهت تقویت هر یک از اجزای تولید دانش و ذخیره سازی دانش ارائه می­گردد:

 

• پس از اتمام هر طرح و پروژه­ای اشتباهات گذشته بررسی گردد تا از تکرار آن جلوگیری شود.

 

• پشتیبانی از نظرات متنوع و بررسی نظرات مخالف در موسسه.

 

• تولید ایده­های نو و بهره برداری از موتور فکری سازمان.

 

• تقویت سامانه نظام پیشنهادات در سازمان.

 

• ایجاد بانک دانش (حافظه سازمانی- مخازن دانش) و ثبت بینش و تجربیات به منظور قابل استفاده و در دسترس ساختن آن­ها در هر مکان و هر زمان توسط هرکسی که نیاز داشته باشد.

 

• بهبود ارتباطات میان واحدی سازمان و ارتباطات واحدهای صف وستاد در جهت مدیریت دانش سازمانی.

 

• تشویق کارکنان برای به روز کردن پایه­ های دانش خود از طریق تعامل با افرادی که در آن زمینه خاص، تخصص و مهارت دارند.

 

• سرمایه گذاری در مدیریت دانش به منظور تسریع در بهره گیری از نوآوری­ها و افزایش دانش افراد سازمان.

 

با توجه به نتایج پژوهش که نشان داد فرهنگ سازمانی بر روی سرمایه فکری تاثیر معنی دار ومثبتی دارد. لذا پیشنهاد می­ شود مدیران بانک سپه جهت ارتقای سطح سرمایه فکری در موسسه توجه ویژه­ای به فرهنگ سازمانی داشته باشند و در بعد سرمایه فکری باید به شاخصه سرمایه انسانی توجه بیشتری صورت گیرد. بنابراین پیشنهادهای زیر برای تقویت هر یک از اجزای سرمایه انسانی ارائه می­ شود:

 

• اندازه ­گیری مستمر سطح شایستگی کارکنان واستفاده از برنامه بهبود.

 

• ارتقای همکاری تیمی کارکنان در شعب بانک.

 

• ارائه آموزش­ها و مشاوره­ها برای کمک به بهبود وضع آتی کارکنان.

 

• تشویق کارکنان جهت ارتقای سطح تحصیلات.

 

• ایجاد انگیزه در کارکنان جهت افزایش توانمندی آن­ها در سازمان.

 

• تشویق کارکنان جهت ارائه ایده­های خلاقانه.

 

۵-۴-۲- پیشنهاداتی برای پژوهش­های آتی
پیشنهاداتی به شرح ذیل برای پژوهش­های آتی ارائه می­گردد:

 

• تاثیر فرهنگ سازمانی ،مدیریت دانش و سرمایه فکری روی عملکرد شعب بانک و اینکه کدام­یک اثر بیشتری دارد.

 

• به صورت مقایسه­ ای ،سطح فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش و سرمایه فکری در شعب مختلف و در شهرهای مختلف مورد بررسی قرار گیرد.

 

• کارایی و بهره­وری سرمایه فکری از طریق روش­های کمی مثل DEA تحلیل پوششی داده ­ها در شعب بانک و تاثیر فرهنگ و مدیریت دانش بر کارایی و بهره­وری سرمایه فکری.

 

• بررسی نقش فعالیت­های رقابتی بین بانک سپه بعنوان بانک دولتی و سایر بانک­های خصوصی.

 

• بررسی دیدگاه مشتریان در خصوص غنای فرهنگ سازمانی در بانک یا سطح سرمایه فکری.

 

۵-۵- محدودیت­های پژوهش
در مراحل انجام تحقیق،محدودیت­هایی به شرح ذیل مشاهده گردید:

 

• استفاده از پرسشنامه به علت محدودیت ذاتی آن.

 

• ازمحدودیت­های تحقیق که احتمالا می ­تواند تعمیم­پذیری نتایج حاصل را تحت تاثیر قرار دهد، می­توان به عدم کنترل برخی از عوامل موثر بر نتایج پژوهش ، از جمله تاثیر متغیرهایی چون: عوامل اقتصادی، شرایط سیاسی و غیره اشاره کرد.

 

منابع

 

• اخوان، پ، سنجقی، م. و اجاقی، ح. (۱۳۹۱)، «بررسی روابط بین مدیریت نوآور، فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش»، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال دهم، شماره ۳۸، ۱۹۹-۱۷۵٫

 

• امراللهی بیوکی، م.، اسلامی، م. و دهقان دهنوی، ح. (۱۳۹۳)، «بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و درک از توانمندی کارکنان شعب بانک تجارت»، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد.

 

• امین بیدختی، ع.، مکون حسینی، ش. و احسانی، ز. (۱۳۹۰)، «بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش در سازمان آموزش و پرورش شهرستان سمنان»، فصلنامه راهبرد، سال بیستم، شماره ۵۹، ۲۱۶-۱۹۱٫

 

• جعفری، م.، گرجی، ح.، صالحی، م. و رستگاری مهر، ب. (۱۳۹۰)، «رابطه عوامل ساختاری و فرهنگ سازمان با استراتژی مدیریت دانش در مراکز درمانی و عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران»، مدیریت سلامت، شماره ۱۴، ۹۵-۸۷٫

 

• حقیقت منفرد، ج. و هوشیار، آ. (۱۳۸۹)، «بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش»، فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت و منابع انسانی در صنعت نفت، سال چهارم، شماره ۱۱، ۸۷-۶۵٫

 

• خاکی، غ. (۱۳۹۱)، «روش تحقیق با رویکرد پایان نامه نویسی»، نشر فوژان، تهران، چاپ اول.

 

• خرم خواه، هـ.، هاشم نیا، ش. و پیمان، ج. (۱۳۹۲)، «بررسی تأثیر فرهنگ سازمانی در مدیریت دانش»، مجله مدیریت فرهنگی، سال هفتم، شماره ۱۹، ۲۴-۱۳٫

 

• دستگیر، م.، عرب صالحی، م.، امین جعفری، ر. و اخلاقی، ح. (۱۳۹۳)، «تأثیر سرمایه فکری بر عملکرد مالی شرکت»، پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی، سال ششم، شماره ۲۱، ۳۶-۱٫

 

• رضایی دولت آبادی، ح.، خزائی پول، ح.، امانی، م. و کاظم، ر. (۱۳۹۲)، «طراحی مدل تأثیرگذاری فرهنگ سازمانی بر تسهیم دانش و ایجاد چابکی در مهار شرایط بحرانی با رویکرد پدافند غیرعامل»، دو فصلنام علمی- پژوهشی مدیریت بحران، شماره سوم، ۶۵-۵۷٫

 

• رضایی کلانتری، م.، صالحی، م. و طاهری، م. (۱۳۹۳)، «رابطه بین فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری و تعیین سهم هریک از مؤلفه ها»، فصلنامه علمی- پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال پنجم، شماره ۱، ۲۰۰-۱۸۹٫

 

• رهنمای رودپشتی، ف.و صالحی، ۱٫ (۱۳۸۹)، «مکاتب و تئوری های مالی و حسابداری»، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، چاپ اول.

۳۷۳/۳

 

 

 

مدت مراقبت از بیمار

 

۰۱۰/۰

 

۰۰۵/۰

 

۰۴۶/۰

 

۰۱۰/۱

 

۰۰۰/۱

 

۰۱۹/۱

 

 

 

جهت آنالیز چندگانه از مدل رگرسیون لوجستیک چندگانه استفاده گردید در این مدل متغیر پاسخ (فشارمراقبتی کمتر مساوی ۴۰=۰ و فشارمراقبتی بیشتر یا مساوی ۴۱=۱ ) در نظر گرفته شد.پس همه متغیرهایی که در آنالیز تک متغیره دارای سطح معنیداری(۲۵/۰p<) بودند، وارد مدل رگرسیون لوجستیک شدند. نتایج با ۰۵/۰= α و سطح ۱/۰ = Removalدر جدول بالا خلاصه شده است. با توجه به یافته های جدول فوق، تأهل مراقبین (۰۰۱/۰=p) و زندگی با بیمار (۰۰۵/۰=p) و توان بیمار (۰۰۲/۰=p) و مدت مراقبت از بیمار (۰۴۶/۰=p) از عوامل پیش بینی کنندهی فشار مراقبتی شدید تلقی گردیده است. بهطوریکه در این مطالعه:
۱- افراد متأهل نسبت به افراد مجرد ۴/۵ برابر شانس تمایل به افزایش فشار مراقبتی بیشتری داشتند (۹۶۴/۱-۸۷۰/۱۴= ۹۵%CI).
۲- در صورت زندگی با بیمار ۰۶/۵ برابر، فشار مراقبتی بیشتری به مراقب وارد میشد ( ۶۳۸/۱- ۶۲۵/۱۵= ۹۵%CI).
۳- با کاهش یک رتبه در توان بیمار ۱/۲ برابر، فشار مراقبتی بیشتری به مراقب وارد می شد (۳/۳- ۳/۱= ۹۵%CI).
۴- با افزایش یک ماه در مدت مراقبت از بیمار ۰۱/۱ برابر فشار مراقبتی در مراقب افزایش می یافت (۰۰۰/۱-۰۱۹/۱ = ۹۵%CI).
فصل پنجم
بسمهتعالی
در این فصل، یافته های پژوهش بر اساس اهداف و سؤالات تحقیق مورد بحث و بررسی قرار گرفت و شامل تجزیه و تحلیل یافتهها، نتیجهگیری نهایی، پیشنهاد برای کاربرد یافته های تحقیق و همچنین پیشنهاد برای مطالعات آینده میباشد.

تجزیه و تحلیل یافتهها :
پژوهش مورد نظر با هدف کلی « تعیین فشار مراقبتی و عوامل مرتبط با آن در مراقبین بیماران همودیالیزی مراجعه کننده به مرکز آموزشی درمانی رازی شهر رشت در سال ۱۳۹۲» انجام شد. برای نشان دادن نتایج پژوهش و دستیابی به اهداف آن، یافتهها در۲۳ جدول و در ۱ نمودار تنظیم شد.
جدول شماره ۲-۱ در ارتباط با توزیع واحدهای مورد پژوهش برحسب مشخصات فردی - اجتماعی بیمار میباشد. نتایج بیان کنندهی آن است که اکثر بیماران همودیالیزی (۱/۴۶ %) توان خیلی کمی در انجام کارها داشتند و ۹/۴۲ درصد آنها نیاز مراقبتی خیلی زیاد را گزارش کرده اند. میانگین سنی بیماران ۶۵/۱۴± ۹۵/۶۰ سال است. ۶/۵۰ درصد بیماران مرد و ۷۴ درصد متأهل بودند. بیشتر بیماران همودیالیزی ( ۹/۴۲ %) دارای تحصیلات زیردیپلم بودند. اکثر واحدهای مورد پژوهش (۲/۶۸ %) به بیماری دیگری بهجز بیماری کلیوی نیز مبتلا بودند. میانگین مدت همودیالیز بیماران ۴۰/۴۵±۲۵/۴۳ ماه بود. بیشتر بیماران بیکار ( ۶/۳۹ % ) وسرپرست خانواده ( ۵/۵۶ %) بودند. اکثر بیماران همودیالیزی (۶/۹۱ % ) تحت پوشش بیمه هستند و اکثر آنها( ۱/۷۲ % ) عضو هیچ سازمان حمایت کنندهای نبودند و بیشترشان (۶/۶۵ % ) عضو انجمن دیالیز بودند.
جدول شماره ۴-۳ در ارتباط با توزیع واحدهای مورد پژوهش برحسب مشخصات فردی – اجتماعی مراقب می باشد. نتایج بیان کنندهی آن است که میانگین سنی مراقبین ۰۰/۴۲±۷/۴۳ سال است. اکثر واحدهای مورد پژوهش زن ( ۷/۷۲% ) و متأهل (۳/۵۱% ) و دارای تحصیلات زیردیپلم (۳/۵۱% ) بودند. ۴/۴۹ درصدمراقبین نسبت فرزندی با بیماران داشتند. میانگین مدت مراقبت از بیماران برابر( ۱۱/۶۱ ±۴۲/۶۲) ماه بود. اکثر مراقبین ( ۸/۹۴ % ) مراقبت از بیمار دیگری را بر عهده نداشتند و بیشتر آنها (۹/۶۶ % ) به بیماری خاصی مبتلا نبودند. از نظر محل سکونت اکثر مراقبین (۷/۷۴ % )در شهر سکونت داشتند و بیشتر آنها ( ۷/۸۵ %) دارای مسکن شخصی و ( ۲/۵۵ % ) خانه دار بودند. اکثر مراقبین (۸/۶۸ % ) منبع درآمد خانواده نبودند. متوسط درآمد ماهانهی خانواده در بیشتر مراقبین ( ۸/۴۶% ) کمتر از ۵۰۰ هزار تومان بود. میانگین تعداد افراد خانواده در واحدهای مورد پژوهش برابر(۰۰/۴±۷۳/۳ ) نفر بود. اکثر مراقبین (۸۷ % ) همراه با بیمار زندگی میکردند.
در ارتباط با هدف شماره ۱ « تعیین شدت فشار مراقبتی بهطور کلی و به تفکیک آیتمها در مراقبین بیماران همودیالیزی، جدول شماره ۷-۵ تدوین گردید. طبق یافته های جدول شماره ۵ از میان ۱۵۴ واحد مورد پژوهش، ۱۱۵ (۷/۷۴ % ) نفر دارای فشار مراقبتی در سطح شدید (۴۱≤) بودند و میانگین نمرات فشارمراقبتی: ۷۵/۵۰ بود، که با مطالعه مولاگلو و همکاران همسو می باشد. مولاگلو و همکاران در پژوهش خود به بررسی تأثیر برنامهی آموزشی مرتبط با مراقبت در منزل بیماران همویالیزی بر فشار مراقبتی مراقبین پرداختند و نتیجه گرفتند میانگین نمره فشار مراقبتی مراقبین ۱/۵۲ بود (۲۳). عباسی و همکاران در پژوهشی با هدف بررسی فشار مراقبتی و عوامل مرتبط با آن در مراقبین بیماران همودیالیزی نشان دادند که ۲/۷۴ درصد از آزمودنیها دارای فشار مراقبتی شدید میباشند (۱۶). برخلاف نتایج فوق در مطالعه ریوکس و همکاران با بررسی فشار مراقبتی مراقبین بیماران همودیالیزی در منزل، فشار مراقبتی مراقبین در سطح پایینی گزارش شد (۲۲). تفاوت در یافته های این مطالعات می تواند به این دلیل باشدکه مطالعهی ریوکس بر روی مراقبین بیماران همودیالیزی در منزل انجام شد و همودیالیز به صورت شبانه و در منزل میتواند علت مهمی برای فشار مراقبتی پایین در این مراقبین باشد چرا که با فعالیتهای روزانهی مراقب و بیمار تداخلی ندارد و در واقع آنها، زمانی را برای انتقال بیمار به مراکز همودیالیز از دست نمیدهند. همچنین استفاده از ابزارهای متفاوت میتواند دلیل دیگر این تفاوت در نتایج باشد. ابزار مورد استفاده در مطالعه ریوکس پرسشنامه فشار مراقبتی المستال^[۶۰] می باشد. به نظر میرسد که در جامعهی پژوهش ما به دلایلی چون ، انجام همودیالیز به دفعات در طول هفته، مشکلات مالی بیماران، اثرات بیماری و عوارض آن بر مراقب ، میزان فشار مراقبتی اکثر مراقبین در سطح شدید می باشد.
طبق یافته های جدول ۶ و ۷، سوالات شماره ۲۲ (۰۰۰۱/۰p=) ، ۱۵ (۰۰۰۱/۰p=)، ۱۴(۰۰۰۱/۰p=)، ۸ (۰۰۰۱/۰p=)، ۷ (۰۰۰۱/۰p=)، ۳ (۰۰۰۱/۰p=)، ۲ (۰۰۱/۰p=)، سوالاتی هستند که هم معنی دار می باشند هم تعداد زیادی از واحدهای مورد پژوهش را تحت فشار قرار داده اند و در واقع دارای ریسک فراوان می باشند. در واقع بیش از پنجاه درصد از واحدهای مورد پژوهش در پاسخ به هر یک از این سوالات گزینه بارها و همیشه را انتخاب کرده اند که نشان دهنده این است که این موارد آنها را تحت فشار زیادی قرار داده است. این یافته را اینگونه می توان توضیح داد که بر اساس مقالهی چیمه و همکاران که با هدف بررسی عوامل موثر بر فشار مراقبتی و سلامت روانی مراقبین بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی انجام دادند، فشار مراقبتی در مراقبین به دو گروه عینی و ذهنی تقسیم میشود. فشار عینی به اثرات منفی بیماری بر مراقب اصلی گفته میشود؛ از جمله موارد عینی مانند اختلال در روابط خانوادگی، محدودیت در فعالیتهای اجتماعی، کار و تفریح، مشکلات مالی و مشکلات جسمی. فشار ذهنی به واکنشهای هیجانی مراقبین نسبت به فرد بیمار و مراقبت از وی گفته میشود؛ از جمله مواردی مثل فشار روانی، احساس از دست دادن، فقدان و افسوس (۲۹). بر اساس این تقسیم بندی، سؤال ۲ « آیا احساس میکنید که بهعلت وقتی که برای بیمارتان صرف میکنید، برای خودتان وقتی ندارید؟ » فشار مراقبتی عینی، سؤال ۳ « آیا مراقبت همزمان از بیمارتان و همچنین رسیدگی به خانواده خود و شغلتان شما را بیش از اندازه تحت فشار قرار داده است؟ » فشار مراقبتی عینی، سؤال ۷ « آیا فکر کردن به آینده بیمارتان و سرانجام بیماری او شما را میترساند؟ » فشار مراقبتی ذهنی، سؤال ۸ « آیا احساس میکنید که بیمارتان به شما وابسته است؟ » فشارمراقبتی ذهنی، سؤال ۱۴« آیا بیمارتان احساس میکند تنها کسی که میتواند از او مراقبت کند، شما هستید؟ » فشارمراقبتی ذهنی، سؤال ۱۵ « آیا شما احساس میکنید که برای مراقبت همزمان از بیمارتان و همچنین هزینه های خودتان پول کافی ندارید؟ » فشار مراقبتی عینی، سؤال ۲۲ « در مجموع، به چه میزان خودتان را به علت مراقبت از فرد بیمار تحت فشار میبینید؟ » فشار مراقبتی عینی و ذهنی را بهطور کلی بررسی میکنند. همانطور که مشخص است سه سؤال ۲، ۳ و ۱۵ فشار مراقبتی عینی و سه سؤال ۷، ۸ و ۱۴ فشار مراقبتی ذهنی و سؤال ۲۲ فشار ذهنی و عینی مراقب را بررسی میکند. طبق نتایج بهدست آمده در این پژوهش مراقبین به یک اندازه از فشارهای عینی و ذهنی وارد شده رنج میبرند. مراقبین بیماران دیالیزی به همان اندازه از مشکلات مالی، جسمی و محدودیت در فعالیتهای اجتماعی رنج میبرند که از فشارهای ذهنی مانند احساس وابستگی، ترس از دست دادن بیمار و واکنشهای هیجانی. این یافته با نتایج مطالعهی چیمه و همکاران همسو نیست (۲۹). این محققان در پژوهش خود با ارزیابی عوامل مؤثر بر فشار مراقبتی و سلامت روانی مراقبین بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی نشان دادند فشار مراقبتی عینی شامل محدودیت فعالیتهای اجتماعی، کار، تفریح، مشکلات مالی و جسمی و اختلال در روابط خانوادگی، تأثیر بیشتری بر سلامت روانی مراقبین داشته است. این تفاوت در نتایج میتواند به سبب استفاده از ابزارهای متفاوت (ﻓﺮم ﻛﻮﺗﺎه آزﻣﻮن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺗﺠﺎرب ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎی ﺑﻴﻤﺎران رواﻧﻲ(FEIS^[61]) و یا جامعه مورد پژوهش متفاوت باشد (۲۹). همچنین طبق یافته های این جداول سوالات (۱،۴،۵،۱۰، ۱۱،۱۶،۱۷،۱۸، ۱۹،۲۰، ۲۱) درصد فشار مراقبتی کمتر از ۵۰ درصد دارند و از لحاظ آماری معنی دار هستند، بدین گونه که از لحاظ احساسی واحدهای مورد پژوهش را کمتر تحت فشار قرار داده اند .طبق تقسیم بندی فشار مراقبتی عینی و ذهنی، سوال ۱ “ آیا احساس می کنید که بیمارتان بیشتر از نیازهایش از شما تقاضا دارد؟” فشار مراقبتی ذهنی، سوال ۴” آیا از رفتارهای بیمارتان احساس سرافکندگی می کنید؟” فشار مراقبتی ذهنی، سوال ۵” آیا درکنار بیمارتان بودن شما را عصبانی می کند؟” فشار مراقبتی ذهنی، سوال ۱۰ “ آیا مراقبت از بیمارتان سلامتی شما را به مخاطره انداخته است؟” فشار مراقبتی عینی، سوال ۱۱” آیا شما احساس می کنید که به علت مراقبت از بیمارتان، آن حریم شخصی که می خواهید را ندارید؟” فشار مراقبتی عینی، سوال ۱۶” آیا شما احساس می کنید که در آینده ای نزدیک نمی توانید بیش از این از بیمارتان مراقبت کنید؟” فشار مراقبتی ذهنی، سوال ۱۷ “ آیا احساس می کنید که کنترل زندگی تان را از زمانی که از بیمارتان مراقبت می کنید از دست داده اید؟” فشار مراقبتی عینی، سوال ۱۸” آیا از دست بیمارتان به سطوح آمده اید به اندازه ای که آرزو دارید می توانستید مراقبت از او را به فرد دیگری واگذار کنید ” فشار مراقبتی ذهنی، سوال ۱۹” آیا نسبت به اینکه چه کاری باید برای بیمارتان انجام دهید، مطمئن نیستید؟” فشار مراقبتی ذهنی، سوال ۲۰” آیا شما احساس می کنید که باید کارهای بیشتری برای بیمارتان انجام دهید؟” فشار مراقبتی ذهنی، سوال ۲۱” آیا شما احساس می کنید که می توانستید ازبیمارتان به شکل بهتری مراقبت کنید؟” فشار مراقبتی ذهنی را بررسی می کنند.
برای هدف ویژهی شماره ۲ « تعیین عوامل مرتبط پیشگویی کنندهی فشارمراقبتی مبتنی بر عوامل
فرد ـ اجتماعی مراقبین بیماران همودیالیزی جداول ۸ تا ۲۰ تدوین گردیده است.
جدول شماره ۸ نشان میدهد بین سن مراقب و فشار مراقبتی، ارتباط آماری معنیدار و مثبتی وجود دارد و با افزایش سن مراقب، فشار مراقبتی هم افزایش مییابد. به نظر میرسد در این پژ‍وهش ، چون با افزایش سن، مراقبین دچار مشکلات و درگیریهای بیشتری در زندگی میشوند و بهدلیل تعدد نقشها و گاه کاهش سطح سلامتی و توان ، فشارمراقبتی بیشتری را بر اثر مراقبت متحمل میشوند. ارتباط معنیدار سن مراقب با فشار مراقبتی با تحقیق عباسی و همکاران با هدف بررسی فشار مراقبتی و عوامل مرتبط در مراقبین بیماران همودیالیزی همخوانی دارد (۱۶). در مقابل آوسار و همکاران در پژوهشی با هدف بررسی وضعیت روحی روانی و فشار مراقبتی مراقبین بیماران دیالیز صفاقی در مقایسه با پیوند کلیه (۸۳) و همینطور، محمدی شاهبلاغی در پژوهشی با هدف بررسی خودکارآمدی و فشار مراقبتی مراقبین عضو خانواده سالمندان، چنین رابطهای گزارش نکردند (۳۲). دلیل نتایج متفاوت میتواند مربوط به این امر باشد که مراقبین مورد بررسی در این مطالعات مربوط به بیماریهای متفاوتی بودند و نیز بیمارانشان دارای نیازهای مراقبتی متفاوت بودند.
یافته دیگری که در این جدول وجود دارد ارتباط آماری معنیدار و مثبت بین مدت مراقبت از بیمار و فشار مراقبتی است، بهطوریکه با افزایش مدت مراقبت از بیمار، فشار مراقبتی هم افزایش مییابد. این یافته با نتایج مطالعهی کوهستانی و همکاران، همسو است. وی در بررسی تعیین شیوع فرسودگی و عوامل مرتبط با آن بر روی مراقبت کنندگان خانگی از بیماران مبتلا به سکته مغزی نتیجه گرفت با افزایش مدت مراقبت از بیمار، فشار مراقبتی مراقب افزایش مییابد (۲۰). کیم^[۶۲] و همکاران نیز در مطالعهی خود با بررسی همبستگی بین فشار مراقبتی مراقبین بیماران اسکلروز جانبی آمیوتروفیک^[۶۳] پیشرفته با کیفیت زندگی آنها گزارش کردند مراقبینی که زمان بیشتری مراقبت میکنند، فشار مراقبتی بالاتری دارند (۸۵). این امر میتواند از آنجا ناشی شود که هر چه مدت مراقبت از بیمار طولانیتر میگردد، مراقب هم از لحاظ روانی و هم از نظر جسمی خستهتر و آسیب پذیرتر میشود و میتوان چنین گفت مراقب در مراحل اولیهی مراقبت هنوز امید به بهبود بیمار دارد؛ ولی با طولانی شدن دورهی بیماری بهتدریج امید به بهبود بیمارش را از دست میدهد و در یک کار تکراری و با چشمپوشی از نیازهای روانی و جسمی خود فقط از بیمارش مراقبت میکند و این امر موجب افزایش فشار مراقبتی با افزایش زمان مراقبت خواهد شد.
همچنین این جدول نشان میدهد بین فشار مراقبتی و تعداد افراد خانواده ارتباط آماری معنیداری وجود ندارد.
جدول شماره ۹ بیانگر آن است که بین فشار مراقبتی و جنس مراقب ارتباط آماری معنیداری وجود ندارد. بدین معنی که بین زنان و مردان در زمینهی فشار مراقبتی، تفاوتی را نشان نداد. این یافته با پژوهش عباسی و همکاران و همچنین پژوهش دادا ^[۶۴]و همکاران با بررسی عوامل مرتبط با فشار مراقبتی در مراقبین کودکان و نوجوانان روانی در نیجریه همخوانی دارد (۱۶, ۸۶)؛ ولی در پژوهشهای کوهستانی و همکاران و مولاگلو و همکاران، زنان فشار مراقبتی بیشتری را نسبت به مردان گزارش کردند (۲۰, ۲۳). با وجود اینکه به نظر می رسد بدلیل اینکه زنان بیشتر از مرادان دچار استرس و فشار روانی می شوند، فشار مراقبتی بیشتری را متحمل شوند ولی احتمال دارد این تفاوت در نتایج ناشی از تاثیر عوامل دیگر فردی ، اجتماعی بوده باشد که موجب کاهش فشار و عدم معنی دار شدن این متغیر شده است.
جدول شماره ۱۰ نشان میدهد بین فشار مراقبتی و تأهل مراقب، ارتباط آماری معنیداری وجود دارد، بهطوریکه افراد متأهل، فشار مراقبتی بیشتری را بیان کردند. که این یافته با نتیجه رابطه سن مراقب و میزان فشار مراقبتی نیز مطابق است، از آنجایی که با بالا رفتن سن مراقب، احتمالا” او متأهل نیز میشود و در سن بالا و با زندگی متأهلی و وجود فرزندان، ایجاد مسایل جدید در زندگی، مواجه با چالشهای زندگی میتواند دلیلی برای افزایش فشار مراقبتی باشد. در این راستا، محمدی در بررسی خودکارآمدی و فشار مراقبتی در مراقبین عضو خانواده سالمندان نیز نتایج مشابهی بهدست آورد، بهطوریکه مراقبین متأهل، فشار مراقبتی بیشتری را گزارش کردند (۳۲). این یافته با نتایج پژوهش مولاگلو و همکاران متفاوت است. وی در مطالعهی خود نشان داد مراقبین مجرد، فشار مراقبتی بیشتری دارند(۲۳).
جدول شماره ۱۱ نشان میدهد بین فشار مراقبتی و مراقبت مراقب از بیمار دیگر ارتباط آماری معنیداری وجود ندارد. در این مطالعه مراقبینی که علاوه بر بیمار دیالیزی خود از یک یا چند فرد دیگر مبتلا به سایر بیماری ها مراقبت می کردند، فشار مراقبتی بیش تری نداشتند. شاید تعداد کم واحدهای مورد پژوهشی که مراقبت از بیمار دیگری را هم به عهده داشتند در این یافته تاثیرگذار بوده باشد.
جدول شماره ۱۲ بیانگر آن است که بین فشار مراقبتی و ابتلای مراقب به بیماری، ارتباط آماری معنیداری وجود دارد، به بیان دیگر، مراقبینی که به بیماری هایی مانند آرتریت روماتوئید، دیسک کمر، دیابت، فشارخون بالا و بیماری قلبی مبتلا هستند، فشار مراقبتی بیشتری دارند. در این رابطه، هیگنیسون و گااو^[۶۵] در مطالعهی توصیفی تحلیلی خود که با بررسی تأثیر خصوصیات بیماران بر فشار مراقبتی و مثبت گرایی در مراقبین بیماران با سرطان پیشرفته مشاهده کردند مراقبین همراه با مشکلات جسمی، فشار مراقبتی بالاتری دارند (۸۷). باچنر ^[۶۶] در پژوهش خود که جهت روانسنجی نسخهی عربی مقیاس فشار مراقبتی زاریت در مراقبین بیماران سرطانی انجام داد، گزارش داد مراقبینی که سلامتی بهتری دارند، فشار مراقبتی کمتری را بیان میکنند (۸۸). همینطورمراقبی که خودش هم به بیماری مبتلا باشد، به دلیل بیمار بودنش و مشکلات جسمی و روانی همراه با این بیماری، فشار مراقبتی مضاعفی را متحمل خواهد شد، چرا که او خودش نیز نیاز به مراقبت دارد؛ ولی مجبور است تا با مشکل خودش سازگاری کند و در صدد رفع نیازهای بیمارش برآید و همین امر موجب افزایش فشار مراقبتی وارد شده بر وی میگردد.
جدول شماره ۱۳ نشان میدهد که بین فشار مراقبتی و محل سکونت مراقب ارتباط آماری معنیداری وجود ندارد.
جدول شماره ۱۴ نشانگر آن است که بین فشار مراقبتی و نوع مسکن مراقب ارتباط آماری معنیداری وجود دارد. به بیان دیگر، مراقبینی که دارای منزل شخصی میباشند، فشار مراقبتی بیشتری دارند. شاید این یافته به این دلیل باشد افرادی که در این گروه قرار دارند، ممکن است تحتتأثیر عوامل دیگر ی مانند سن، زندگی با بیمار و تأهل قرار گرفته باشند، که این عوامل تأثیر منفی بر فشار مراقبتی دارد و در نتیجه میزان فشار مراقبتی افزایش می یابد.
جدول شماره ۱۵ نشان میدهد که بین فشار مراقبتی و منبع درآمد بودن مراقب ارتباط آماری معنیداری وجود ندارد. این در حالی است که یافته های گارلو^[۶۷] در پژوهشی با هدف بررسی فشار مراقبتی در مراقبین بیماران بدحال(سرطان، نارسایی قلب و بیماریهای مزمن انسدادی ریه) حاکی از آن است مراقبینی که وظایف روزانه ی بیشتری داشتند و دربارهی این وظایف نگران بودند، فشار مراقبتی بیشتری را گزارش کردند (۸۹). شاید در پژوهش ما، تعداد کم واحدهای مورد پژوهش که وظیفهی منبع درآمد بودن را برعهده داشتند و همچنین اینکه اکثر واحدهای مورد پژوهش زن و خانه دار بودند که تحت حمایت مالی همسر قرار داشتند، در این یافته تأثیرگذار بوده باشد.
جدول شماره ۱۶ نشان میدهد که بین فشار مراقبتی و زندگی با بیمار ارتباط آماری معنیداری وجود دارد. به بیان دیگر، مراقبینی که با بیمار زندگی میکردند، فشار مراقبتی بیشتری را متحمل شدهاند. در این رابطه بهنظر میرسد مراقبینی که با بیمار در یک خانه زندگی میکنند، مدت زمان بسیار بیشتری را در کنار بیمار سپری میکنند و همین امر موجب میشود تا ساعات ارائه مراقبت در شبانهروز نسبت به مراقبینی که با بیمار در یک خانه زندگی نمیکنند، بیشتر باشد و موجب وارد شدن فشار مراقبتی بیشتری به مراقب گردد؛ ولی مراقبینی که با بیمار در یک خانه زندگی نمیکنند و ساعاتی از روز را در کنار بیمار میباشند، زمانی را برای رسیدگی به زندگی خود در اختیار دارند و همچنین دوری از بیمار برای ساعاتی در روز موجب احساس استرس کمتر ناشی از انحراف فکر فرد می شود و اجازه ذخیره انرژی را فراهم می سازد.و همین امر موجب میشود فشار کمتری به ایشان وارد شود.
جدول شماره ۱۷ نشان میدهد بین فشار مراقبتی و میزان تحصیلات مراقب ارتباط آماری معنیداری وجود دارد. به بیان دیگر، افراد دیپلم به بالا نسبت به افراد بیسواد و زیردیپلم تحت فشار مراقبتی کمتری هستند. بهنظر میرسد تحصیلات عالی موجب وسعت دید و تفکر میشود. همچنین افرادی که تحصیلات عالی دارند، روش های بیشتری برای حل مسئله داشته و در روابط بین فردی و حل مشکلات روزمره موفقیت بیشتری دارند و افراد با تحصیلات بالاتر بهعلت هوش متوسط به بالا و هوش هیجانی بیشتر معمولا” توانایی درک متقابل و همدلی بیشتری دارند و در نهایت تحصیلات بر مدیریت استرسهای وارد شده بر هر فرد تأثیر مثبت دارد و میتواند موجب کاهش فشار مراقبتی شود. در این رابطه، مولاگلو و همکاران در پژوهش خود نشان دادند مراقبینی که تحصیلات بالاتری دارند، فشار مراقبتی بیشتری را گزارش میکنند (۲۳). آوسار و همکاران نیز در مطالعهی خود با بررسی وضعیت روحی - روانی و فشار مراقبتی در مراقبین بیماران دیالیز صفاقی در مقایسه با پیوند کلیه، ارتباط معنیداری بین تحصیلات و فشار مراقبتی گزارش نکردند (۸۳). یافته های متفاوت ممکن است در ارتباط با جنبه های دیگر تحصیلات بالاتر مانند شاغل بودن، داشتن مسئولیتهای اجتماعی بیشتر باشد در حالی که در پژوهش ما اکثر نمونه ها خانه دار بودند.
جدول شماره ۱۸ نشان میدهد بین فشار مراقبتی و وضعیت شغل مراقب ارتباط آماری معنیداری وجود ندارد. در این راستا، پژوهش دادا و همکاران نیز رابطهای بین شغل مراقب و فشار مراقبتی گزارش نکردند (۸۶). ولی سوندارس^[۶۸] در پژوهش خود با بررسی عوامل مرتبط با فشار مراقبتی در مراقبین بیماران نارسایی قلبی گزارش کرد مراقبین بیکار نسبت به مراقبین شاغل فشار مراقبتی بیشتری دارند (۹۰). بهنظر میرسد در این تحقیق، مهمترین عاملی که با عدم تأیید ارتباط بین شغل مراقب و فشار مراقبتی همراه بوده، این است که درصد بالایی ازواحدهای مورد پژوهش بدون شغل میباشند؛ بنابراین امکان تفکیک مناسب از نظرمیزان فشار مراقبتی با شغل وجود نداشت.
جدول شماره ۱۹ نشان میدهد که بین فشار مراقبتی و وضعیت درآمد ارتباط آماری معنیداری وجود دارد. افراد با درآمد کمتر از ۵۰۰ هزار تومان نسبت به افراد با درآمد بیشتر از ۷۰۰ هزار از فشار مراقبتی بیشتری برخوردار بودند. در این رابطه، بلاسکو و همکاران در مطالعهی خود نشان دادند که وضعیت اقتصادی ضعیفتر با فشار مراقبتی بیشتری همراه است (۲۵). همچنین در مطالعهی گارلو و همکاران تحت عنوان بررسی فشار مراقبتی در مراقبین بیماران بدحال نشان داده شد مراقبینی که مشکلات مالی دارند، فشار مراقبتی بیشتری دارند (۸۹). سوندارس نیز در مطالعهی خود گزارش کرد مشکلات مالی مراقبین با افزایش فشار مراقبتی آنان همراه است (۹۰). بیماریهای مزمن، بار مالی بسیار زیادی بر خانواده تحمیل میکنند، با توجه به اینکه در مراقبت از وابستگان درجه یک وضعیت مالی بیمار و مراقب به هم مرتبط است، هزینه تهیهی داروها، رفت و آمد مداوم به بیمارستان به ویژه از نقاط روستایی دور، هزینه های مراجعه به پزشک همگی از عواملی هستند که خانواده این بیماران را تحت فشار بیشتری قرار میدهند و سبب میشود مراقبین، فشار مراقبتی بیشتری را متحمل شوند.
جدول شماره ۲۰ نشان میدهد بین فشار مراقبتی و نسبت با بیمار ارتباط آماری معنیداری وجود دارد. به این صورت که افرادی که نسبت همسری با بیمار داشتند در مقایسه با سایر نسبتهای فامیلی، فشار مراقبتی بیشتری را متحمل شدند. این یافته با نتایج کوهستانی و همکاران همسو است. وی در بررسی فشار مراقبتی مراقبین بیماران مبتلا به سکتهی مغزی نتیجه گرفت مراقبینی که نسبت همسری با بیمار دارند، فشار مراقبتی بیشتری را تجربه میکنند (۲۰). در همین راستا، یافته های پژوهش گارلو نشان داد همسران مراقب، فشار مراقبتی بیشتری را در مقایسه با افرادی که نسبتهای دیگری مثل فرزندی و والدینی دارند، گزارش کردند (۸۹). احتمالا همسران بهدلیل رابطه عاطفی تنگاتنگی که با بیمار دارند، بیشتر از بقیهی اعضای خانواده تحت فشار قرار خواهند گرفت. از طرفی بهدلیل اینکه همزمان با بیمار شدن یکی از والدین، مسئولیت بیشتری بر عهدهی والد سالم قرار میگیرد و او علاوه بر ادارهی زندگی وظیفهی تربیت فرزندان، رسیدگی به امور درسی بچه ها، رفت و آمدهای اجتماعی را نیز به عهده دارد و همچنین مسئولیت مراقبت از همسرش نیز با وی میباشد، این عوامل موجب وارد شدن فشار مضاعف بر وی خواهد شد.
برای هدف ویژهی شماره ۳ « تعیین عوامل مرتبط پیشگویی کنندهی فشار مراقبتی مبتنی بر عوامل فردی - اجتماعی بیماران همودیالیزی جداول ۲۱ و ۲۲ تدوین شد.
جدول شماره ۲۱ نشانگر آن است که بین فشار مراقبتی و سن بیمار ارتباط آماری معنیداری وجود ندارد. این یافته با مطالعهی دادا و همکاران همخوانی دارد. در مطالعهی مذکور، رابطه معنیداری بین سن بیمار و میزان فشار مراقبتی مراقبش یافت نشد(۸۶) . این در حالی است که کوهستانی در مطالعهی خود نشان داد هر چه سن بیمار کمتر باشد، فشار مراقبتی مراقب بیشتر است (۲۰). شاید معنیدار نبودن این یافته در پژوهش حاضر در ارتباط با دامنه سنی وسیع بیماران بوده که امکان دسترسی به ارتباط دقیق آماری را مانع شده است.
همچنین این جدول نشان میدهد بین فشار مراقبتی و میزان توان بیمار ارتباط آماری معنیدار و منفی وجود دارد، بهطوریکه با افزایش توان بیمار، میزان فشار مراقبتی کاهش مییابد. هم راستا با مطالعهی حاضر، پژوهش کوهستانی و همکاران در این زمینه نشانگر این است که ارتباطی معکوس بین فشار مراقبتی مراقبین و میزان توانایی بیمار در امر مراقبت از خود و انجام فعالیتهای زندگی روزمره وجود دارد (۲۰). به این صورت که هر چه سطح توانایی و مراقبت از خود بیمار پایینتر باشد، میزان فرسودگی و خستگی روانی مراقبین خانوادگی افزایش مییابد و هرچه میزان توان بیمار در انجام امور شخصی و روزمره بیشتر باشد، فشار کمتری به مراقب وارد خواهد شد و او زمان کمتری را برای مراقبت از بیمارش اختصاص میدهد؛ ولی با کاهش توان بیمار، مراقب مجبور است که این کاهش توان بیمار را با گذاشتن وقت و انرژی بیشتری توسط خودش جبران نماید که این امر باعث وارد شدن فشار بیشتری بر وی خواهد شد.
همچنین جدول شماره ۲۱ نشانگر آن است بین فشار مراقبتی و نیاز مراقبتی بیمار ارتباط آماری معنیدار و مثبتی وجود دارد، بهطوریکه با افزایش نیاز مراقبتی بیمار، میزان فشار مراقبتی در مراقب افزایش مییابد. به بیان دیگر، بیمارانی که در انجام فعالیتها نیاز بیشتری به مراقبشان دارند، سبب میشوند فشار مراقبتی بیشتری به مراقب وارد شود. این نتیجه نیز مطابق با نتیجهی رابطه میزان توان بیمار و فشار مراقبتی است. از آنجایی که با افزایش توان بیمار، میزان نیاز مراقبتی او کاهش خواهد یافت و قادر خواهد بود که بیشتر کارها را خودش انجام دهد، با افزایش توان و کاهش نیاز مراقبتی میزان فشار مراقبتی مراقب کاهش خواهد یافت. عباسی و همکاران نیز یافتهی مشابه با این نتایج به دست آوردند. وی در بررسی خود نتیجه گرفت عامل نیاز مراقبتی بیمار پیشبینی کنندهی میزان فشار مراقبتی مراقب است (۱۶).
یافتهی دیگر در این جدول، نبود رابطه معنیدار بین فشار مراقبتی با مدت درمان با همودیالیز است. این یافته، مشابه مطالعهی چیمه و همکاران بود، در این مطالعه نیز طول مدت بیماری با فشار مراقبتی رابطه معنیداری نداشت (۲۹). در همین زمینه، دادا و همکاران نیز در مطالعهی خود، بین مدت زمان بیماری و فشار مراقبتی رابطهای گزارش نکردند (۸۶). از نظر محقق دلیل این امر می تواند در ارتباط با تاثیر دیگر عواملی موثر بر فشار مراقبتی باشد، مانند درآمد ،تاهل، تحصیلات.
جدول شماره ۲۲ نشان میدهد بین فشار مراقبتی و جنس بیمار ارتباط آماری معنیداری وجود ندارد. یافته های مطالعات کوهستانی و همکاران و دادا و همکاران نیز مشابه یافتهی تحقیق حاضر بودند (۲۰, ۸۶).

۴-۳-۴-۶- وضعیت عملکرد ۱۱۶
فصل پنجم ۱۱۹
۵-۱- مقدمه ۱۱۹
۵-۲- نتایج بدست آمده از آمار استنباطی ۱۱۹
۵-۲-۱- بررسی نتایج بدست آمده از آزمون همبستگی اسپیرمن ۱۱۹
۵-۲-۲- بررسی نتایج بدست آمده از آزمون فریدمن ۱۱۹
۵-۲-۳- بررسی نتایج بدست آمده از آزمون کولموکروف - اسمیرنف ۱۲۰
۵-۲-۴- بررسی نتایج بدست آمده از آزمون میانگین یک جامعه آماری ۱۲۰
۵-۳- ارائه پیشنهادها برمبنای یافته های تحقیق ۱۲۰
۵-۴- ارائه پیشنهادات برای تحقیقات آتی ۱۲۱

۵-۵-محدودیتهای تحقیق ۱۲۱
منابع و مآخذ ۱۲۳
منابع فارسی: ۱۲۳
منابع لاتین: ۱۲۵
ضمائم و پیوست ها ۱۳۱
فهرست جداول
جدول ۳-۱) شکل کلی و امتیازبندی پرسشنامه تحقیق………………………………………………………. ۹۲
جدول ۳-۲) جدول شماره سوالات مربوط به هر متغیر و ابعاد آنها…………………………………….. ۹۳
جدول ۳-۳) آلفای کرونباخ مربوط به هر متغیر……………………………………………………………….. ۹۵
جدول ۳-۴) علائم آماری …………………………………………………………………………………………….. ۹۶
جدول۱-۴) توزیع فراوانی مربوط به سن پاسخگویان……………………………………………………….. ۱۰۰
جدول۲-۴) توزیع فراوانی مربوط به میزان تحصیلات پاسخ دهندگان……………………………….. ۱۰۱
جدول ۳-۴) توزیع فراوانی مربوط به سابقه خدمت پاسخ دهندگان…………………………………. ۱۰۳
جدول ۴-۴) توزیع فراوانی مربوط به سِمت(پست) سازمانی پاسخ دهندگان………………………. ۱۰۴
جدول ۵-۴) توزیع فراوانی مربوط به وضعیت تاهل پاسخ دهندگان………………………………….. ۱۰۵
جدول ۶-۴) نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن برای فرضیه اصلی………………………………………. ۱۰۷
جدول ۷-۴) نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن برای فرضیه فرعی اول…………………………………. ۱۰۸
جدول ۸-۴) نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن برای فرضیه فرعی دوم…………………………………..۱۰۹
جدول ۹-۴) نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن برای فرضیه فرعی سوم…………………………………۱۱۰
جدول ۱۰-۴) نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن برای فرضیه فرعی سوم……………………………….۱۱۱
جدول ۱۱-۴) اولویت بندی ابعاد هوش فرهنگی برحسب میانگین رتبه با استفاده ازآزمون فریدمن……… ۱۱۲
جدول ۱۲-۴) معنی داری آزمون فریدمن ابعاد هوش فرهنگی…………………………………………. ۱۱۲
جدول ۱۳-۴) جدول بررسی وضعیت نرمال بودن متغیرهای تحقیق…………………………………. ۱۱۳
جدول ۱۴-۴) وضعیت میانگین و انحراف معیار متغیرها………………………………………………… ۱۱۶
جدول ۱۵-۴) نتایج آزمون میانگین یک جامعه آماری متغیرها………………………………………… ۱۱۷
فهرست نمودارها
نمودار۲-۱) ابعاد عملکرد بر اساس نظر Walker و Stott …………………………………………………. 15
نمودار ۲-۲) ابعاد عملکرد از نظر هرسی و بلا نچارد ……………………………………………………….. ۱۵
نمودار ۲-۳) نمونه ای ازتوزیع نرمال……………………………………………………………………………….. ۳۴
نمودار۱-۴) توزیع درصد فراوانی مربوط به سن پاسخ دهندگان…………………………………. ۱۰۱
نمودار۲-۴) توزیع درصد فراوانی مربوط به میزان تحصیلات پاسخ دهندگان …………………. ۱۰۲
نمودار۳-۴) توزیع درصد فراوانی مربوط به سابقه خدمت پاسخ دهندگان…………………………… ۱۰۳
نمودار۴-۴ : توزیع درصد فراوانی مربوط به سِمت(پست) سازمانی پاسخ دهندگان……………… ۱۰۵
نمودار۵-۴ : توزیع درصد فراوانی مربوط به وضعیت تاهل پاسخ دهندگان…………………………. ۱۰۶
فهرست اشکال
شکل ۲-۱) ابعاد هوش فرهنگی از نظر Ang و Earley………………………………………………….. 52
شکل ۲-۲) ابعاد هوش فرهنگی از نظر Thomas و Inkson……………………………………………… 54
شکل ۲-۳) سیر تکامل هوش فرهنگی………………………………………………………………………………… ۷۳
شکل ۲-۴) چاچوب مفهومی ……………………………………………………………………………………………. ۸۶
چکیده
با در نظر گرفتن اینکه جهان هر چه بیشتر به هم پیوسته می شو و سازمانها هر چه بیشتر چند ملیتی شده و از نظر فرهنگی متنوع تر می شوند ، حیاتی و ضروری است که افراد دانش و مهارتهایی داشته باشند تا به صورت موثر با چالش ها و مقتضیات یک جامعه جهانی روبرو شوند. نتیجه محیط های متنوع از نظر فرهنگی این است که افراد با ارزشها ، فرضیات و خواسته ها و انتظاراتی مواجه هستند که اصولاً متفاوت از ارزشها و فرضیات خودشان است. این اعتقاد وجود دارد که هوش فرهنگی توضیح می دهد که چرا بعضی افراد در هدایت محیط های متفاوت از نظر فرهنگی نسبت به افراد دیگر ، ماهرتر هستند.
به عنوان یک حوزه جدید و روبه رشد تحقیق ، هوش فرهنگی به عنوان یک عامل مهم برای عملکرد و تعامل موثر در داخل و در میان محیط های مختلف از نظر فرهنگی ظهور پیدا کرده است.

که کنم این جـان بلا گردان تو
( نیّرتبریزی، ۷۲)

 

 

 

شاعر می گوید زمانی که حضرت قاسم نزد امام حسین می آید تا برای رفتن به قربانگاه و رسیدن به معشوق اجازه بگیرد درخواست و طلب اذن آن عاشق دل سوخته که هنوز در ابتدای راه عشق بود و خام، نزد پیر عشق پذیرفته نشد و به او اذن ورود به راه پر بلا را نداد، اما پس از مدتی درنگ، امام اجازه جهاد را صادر کرد:

 

 

در حیا فرزانه فرزندِ حسن
با زبانِ لابه نزدِ شاه شد

 

 

 

در شجاعت حیدرِ لشکر شکن
خواستار عزمِ قربانگاه شد
(همان، ۷۸)

 

 

 

لابه های آن قتیلِ تیر عشق

 

 

 

می نشد پذرفته نزد پیر عشق
(همان، ۷۹ )

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

۳-۵٫ حجاب های راه سلوک
در مسیر سیر وسلوک ، تعلقات و تعینات ظاهری و امور مادی راه را بر سالک سد می کنند و باعث حجاب و جدایی بین عارف وتجلیات حق می­ شود. حجاب عبارت است از موانع وسختی های راه رسیدن به حق و اموری که سالک را از رسیدن به حق باز می دارند و طی طریق را دشوار می کنند.
سالک باید هر چه غیر حق است را از میان بردارد نجم الدّین رازی غرور و فریب شیطان و مکر نفس را از حجاب های مهم این راه می داند و دلیل وجود این حجاب ها را محک صالحان می داند(رازی، ۱۳۷۷: ۳۱۸).
هنگامی سالک شایستگی لازم برای رسیدن به حق را پیدا می کند که «آینه دل از کدورت وجود ماسوای حضرت صقالت پذیرد و صفا به کمال رسد مشروقه ی آفتاب جمال حضرت گردد، جام جهان نمای ذات متعالی الصفات شود. ولیکن نه هر کرا دولت صقالت و صفا دست داد سعادت تجلی مساعدت نماید… اما بدین سعادت هم دلهای صافی مستعد شود»(همان : ۳۱۸).
عمان و نیّر به عنوان شاعران عارف، بحث نظری حجاب را مطرح کرده اند و ضمن شرح و توضیح حجابهای راه به این اشاره می­ کنند که در راه رسیدن امام به لقای الهی حجابهای متعددی بوده و ایشان با کمال آرامش همۀ موانع و حایل ها را پشت سر گذاشته است و فرزندان و جان امام حسین از حجابهای مهم راه سلوک است .
مثلاً در شرح ماجرای حضرت علی اکبر این مبحث عرفانی را پیش کشیده است و بر مصداق «بهر چه از دوست وامانی چه کفر آن حرف و چه ایمان» بر مذاق اهل عرفان می­گوید تعلقات و دلبستگیها از هر نوع که باشد پاگیر است و در هر قدم راه را بر عارف می بندد و حایلی برای دست یافتن به حقیقت می شود:

 

 

بازم اندر هر قدم، در ذکر شاه
پیش مَطلب، سَدّ بابی می شود

 

 

 

از تعلّق گردی آید سَدّ راه
چهر مقصد را، حجابی می شود
(عمان،۳۱۳)