که در آن:
a : حجم نمونه پیپت شده
V : حجم محلول حاصل از انحلال خاکستر
m : وزن نمونه گیاه که خاکستر شده است
D.m: درصد ماده خشک گیاهی
X : حجم E.D.T.A مصرفی برای تیتراسیون

از تفاضل مقادیر بدست آمده برای مجموع کلسیم و منیزیم و کلسیم، مقدار منیزیم نیز محاسبه شد (2-18)، ]امامی، 1375[.
Mg%=(Mg%+Ca%)-Ca% (2-18)
2-8-8- آهن
2 ميلي ليتر از عصاره­های برگ و ریشه، نمونه های شاهد و استاندارد در بالن­های 25 میلی­لیتری ریخته شد و به آن 1/0 میلی­لیتر محلول احیا کننده متول، 2/0 میلی­لیتر محلول ارتوفنانیترولین، 7/2 میلی­لیتر محلول سیترات به آن اضافه شد و پس از یک ساعت شدت رنگ ایجاد شده در نمونه شاهد، استانداردها و نمونه­ها با بهره گرفتن از دستگاه اسپکتروفتومتر (Canada BT600 Plus,)، در طول موج 450 نانومتر اندازه ­گیری شد. در نهایت غلظت آهن در نمونه­ها طبق رابطه زیر (2-19)، بر حسب قسمت در میلیون محاسبه شد ]امامی، 1375[.
Fe ppm=a100v/mDm(2-19)
که در آن:
a: غلظت آهن در نمونه بر حسب میلی­گرم در لیتر
V: حجم محلول حاصل از انحلال خاکستر
m: وزن نمونه گیاه که خاکستر شده
D.m: درصد ماده خشک گیاه
شکل 2-8-منحنی و معادله استاندارد آهن
2-8-9- روی
20 ميلي ليتر از عصاره­های برگ و ریشه در بالن­های 100 میلی­لیتری ریخته شد و با آب مقطر به حجم رسانده شد سپس به آن 2 میلی­لیتر تامپون کلروآمونیوم (75/67 گرم کلرور آمونیوم در 750 میلی­لیتر آمونیاک غلیظ حل شد و با آب مقطر به حجم یک لیتر رسانده شد) و 10-8 قطره از معرف اریکروم بلک تی (EBT) اضافه شد تا رنگ محلول آلبالویی شود، آنگاه عمل تیتراسیون با EDTA 01/0 نرمال با بهره گرفتن از بورت تا ظهور رنگ سبز ادامه یافت. در نهایت میزان روی موجود در نمونه­ها طبق رابطه زیر (2-20)، بر قسمت در میلیون محاسبه شد ]امامی، 1375[.
Zn (mg/L)=(50.165.4V)/10(2-20)
که در آن:
v: حجم قرائت شده از مرحله تيتراسيون
2-8-10- مس
25 میلی لیتر از محلول که حاوی حداقل 10 میکروگرم مس باشد در بالن ژوژه 50 ریخته شد و سپس یک قطره معرف فنل فتالئین به محلول داخل بالن اضافه گردید و با بهره گرفتن از آمونیاک 3 نرمال خنثی شد. محلول حاصل به رنگ صورتی کم رنگ درآمد. در ادامه 3 میلی لیتر بافر به داخل بالن اضافه و خوب بهم زده شد و کاملا بی رنگ گردید و سپس 3 میلی لیتر زینکون به داخل بالن ژوژه اضافه و پس از بهم زدن با آب مقطر به حجم رسانیده شد در نهایت شدت رنگ ایجاد شده در نمونه شاهد، استانداردها و عصاره­ها پس از 20 دقیقه با بهره گرفتن از دستگاه اسپکتروفتومتر (Canada BT600 Plus,)، در طول موج 620 نانومتر اندازه ­گیری شد. در نهایت غلظت مس در نمونه­ها طبق رابطه زیر (2-21)، بر حسب قسمت در میلیون محاسبه شد ]امامی، 1375[.
CU (PPm) = (a2V)/m (100/D.m) (2-21)
که در آن:
a: عدد بدست آمده از منحنی یا غلظت مس کمپلکس بر حسب ppm
m: وزن نمونه خاکستر شده
V: حجم محلول حاصل از انحلال خاکستر
D.m: درصد ماده خشک گیاهی
شکل 2-9-منحنی و معادله استاندارد مس
2-8-11- کلر
به منظور اندازه گیری کلر، 1/0 گرم از بافت‌هاي (ریشه و برگ) خشک‌شده در آون، با بهره گرفتن از ترازوي ديجيتال با دقت 001/0 گرم وزن و سپس به ارلن ماير 50 ميلي‌ليتري منتقل شدند. به نمونه‌ها 25 ميلي‌ليتر آب مقطر جوش اضافه‌شد و سپس به مدت یک ساعت روی شیکر با 120 دور در دقيقه قرار‌ گرفتند و عصاره‌ها در چند مرحله کاملاً صاف‌شدند و با آب مقطر به حجم رسانده شدند. 10 ميلي‌ليتر از عصاره ها برداشته شدند و 4 قطره دی‌کرومات پتاسيم به آن­ها اضافه شد و با محلول نيترات نقره 05/0 نرمال تا ظهور رنگ قرمز‌آجري تيتر ‌شدند. مقدار نيترات نقره مصرفي براي نمونه‌ها يادداشت و درصد کلر با بهره گرفتن از رابطه زير (2-22)، محاسبه شد ]امامی، 1375[.
(2-22) کلر %=حجم کل 100 5/35 نرمالیته نیترات نقره میلی لیتر نیترات نقره مصرفی/100 حجم عصاره وزن نمونه
2-9- تجزیه و تحلیل داده ­ها
داده های برداشت شده از اندازه گیری­های مختلف با بهره گرفتن از نرم افزار SAS (نسخه 1/9)، و به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی تجزیه شدند. همچنین مقایسه میانگین­ها با آزمون چند دامنه­ای دانکن و نرم افزار MSTATC (ورژن 10. 2)، صورت گرفت.
فصل سوم
نتایج و بحث
3-نتایج و بحث
3-1-ارزیابی برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر صفات مورفولوژیک
نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد، برهمکنش شوری و ژنوتیپ بر قطر، ارتفاع، تعداد برگ، تعداد انشعابات و تراکم برگ روی شاخه اصلی (جدول 3-1)، درصد برگ­های سبز ، نکروره شده و ریزش یافته، وزن تر و خشک شاخه اصلی (جدول 3-2)، وزن تر و خشک ریشه، وزن تر و خشک اندام هوایی، نسبت وزن تر و خشک ریشه به وزن تر و خشک اندام هوایی، نسبت وزن تر به وزن خشک اندام هوایی (جدول 3-3)، وزن تر و خشک برگ­های بالایی و پایینی شاخه اصلی، سطح برگ و نسبت سطح برگ در برگ­های بالایی و پایینی شاخه اصلی (جدول 3-4)، در سطح 1%، معنی­دار بود.
بر اساس نتایج به دست آمده (جدول 3-1)، میزان قطر نهایی و مقدار افزایش آن در طی دوره اعمال تنش شوری، با افزایش غلظت شوری در آب آبیاری، در تمامی ژنوتیپ­ها نسبت به گیاهان شاهد، کاهش یافت. کمترین قطر شاخه و کمترین میزان افزیش قطر در شاخه اصلی در سطح شوری 8/4 گرم در لیتر، مشاهده شد. میزان کاهش در قطر شاخه اصلی در ژنوتیپ­های پیوندی با یکدیگر، اختلاف معنی داری را نشان داد. کمترین میزان افزایش در قطر شاخه اصلی در پایه GF₆₇₇ و رقم سهند و در تیمار 8/4 گرم در لیتر، مشاهده شد.
نتایج نشان داد، میزان ارتفاع نهایی و مقدار افزایش آن در طی دوره اعمال تنش شوری، با افزایش غلظت شوری در تمامی ژنوتیپ­ها نسبت به گیاهان شاهد، کاهش یافت. میزان کاهش ارتفاع در ژنوتیپ­های پیوندی با یکدیگر اختلاف معنی­داری را نشان داد. میزان افزایش ارتفاع در گیاهان شاهد ژنوتیپ 25-1، رقم­های شکوفه و شاهرود 12، در طی دوره اعمال تنش شوری به ترتیب 14/28، 23/31 و 82/44 سانتیمتر بود، در حالیکه میزان افزایش ارتفاع شاخه اصلی در این سه رقم در تیمار شوری 8/4 گرم در لیتر به ترتیب 80/25، 64/28 و 07/34 بود. این نتایج حاکی از آن است که ارتفاع ژنوتیپ 25-1و رقم های شکوفه و شاهرود 12 به ترتیب 34/2، 59/2 و 75/10 سانتیمتر نسبت به گیاهان شاهد، کاهش یافت که این میزان کاهش اختلاف معنی­داری را نسبت به گیاهان شاهد نشان نداد در حالیکه میزان کاهش ارتفاع در رقم­های تونو، نان­پاریل ، A₂₀₀، سهند، مامایی و ژنوتیپ­های 16-1 و 40-13 در تیمار 8/4 گرم در لیتر نسبت به گیاهان شاهد معنی­دار بود (جدول 3-1).
ارتفاع بوته به شدت به محیط رشد وابسته است. از آن جا که پدیده رشد حاصل فعالیت­هاي حیاتی در شرایطی است که گیاه بایستی آب کافی در اختیار داشته باشد، در صورت عدم تامین آب مورد نیاز به دلیل کاهش فشار تورژسانس سلول­هاي در حال رشد و اثر بر طول سلول­ها، کاهش ارتفاع رخ می دهد . تنش اسمزي در مرحله اول تنش شوري موجب کاهش محتواي آب سلول­ها می شود و طویل شدن آن ها را با مشکل روبه رو می کند و حتی پس از ایجاد تعادل اسمزي و تامین فشار اسمزي مجدد سلول ها، گسترش و طویل شدن آن ها به کندي صورت می­گیرد .
نتایج حاصل از بررسی تعداد برگ تولیدی تحت اعمال تنش شوری نشان داد که تعداد برگ تولیدی در گیاهان با افزایش غلظت شوری کاهش یافت ولی میزان کاهش در تعداد برگ تولیدی در بین ژنوتیپ­های مختلف با یکدیگر اختلاف معنی­داری را نشان داد. بیشترین میزان برگ تولیدی در گیاهان شاهد ژنوتیپ 16-1 (143 برگ)، و کمترین مقدار آن به ترتیب در رقم تونو، ژنوتیپ 40-13 و رقم سهند تحت تیمار 8/4 گرم در لیتر (به ترتیب به میزان 67/15، 23 و 67/24 برگ)، مشاهده شد. میزان کاهش تعداد برگ تولیدی در رقم­های شکوفه، نان­پاریل و ژنوتیپ 25-1در تیمار 8/4 گرم در لیتر نسبت به گیاهان شاهد اختلاف معنی­داری را نشان نداد در حالیکه در سایر ژنوتیپ­های بررسی شده میزان کاهش در تعداد برگ تولیدی معنی­دار بود. نتایج حاصل از بررسی تعداد برگ تولیدی در پایه GF₆₇₇ تحت اعمال تنش شوری نشان داد که تعداد برگ تولیدی در گیاهان شاهد، تیمارهای 2/1، 4/2 و 6/3 گرم در لیتر به ترتیب 67/26، 67/29 و 33/16 و 67/12 بود که با یکدیگر اختلاف معنی داری نشان ندادند در حالیکه تعداد برگ تولیدی در تیمار 8/4 گرم در لیتر، 67/6 بود که به طور معنی­داری نسبت به گیاهان شاهد، کاهش یافته بود ( جدول 3-1).
نتایج مقایسه میانگین­ صفات (جدول 3-1)، نشان داد، میزان تراکم برگ در رقم­های مامایی، سهند و پایه GF₆₇₇ در تیمارهای 6/3 و 8/4 گرم در لیتر و در رقم تونو و ژنوتیپ 40-13 در تیمار 8/4 گرم در لیتر به طور معنی­داری نسبت به گیاهان شاهد کاهش یافت. این نتایج حاکی از آن است که میزان کاهش در تعداد برگ تولیدی از یک طرف و افزایش ریزش برگ از طرف دیگر در این ارقام به طور سریعتری نسبت به کاهش ارتفاع تحت شرایط تنش شوری اتفاق افتاده است که منتج به کاهش تراکم برگ شده است. گزارش شده است که شاخص­هاي مورفولوژيکي بادام از جمله رشد طولي و قطر تنه با افزايش شوري، کاهش مي­يابند که علت كاهش رشد و عملكرد مربوط به سمیت یونی و تنش خشکی ناشی از افزایش پتانسیل اسمزی محلول خاك می باشد .