تدوین استراتژی به منظور بهبود وضعیت برند و رسیدن به طنین برند در یکی از بخش های بزرگ و مهم در حوزهی خدمات و کشور که در آینده تاثیر بسزایی را در کسب درآمد و توسعه کشور خواهد داشت را امکان پذیر می کند.
از آنجایی که دانشگاه های دولتی در کشور مجوز تبلیغات به طور مستقیم در رسانه ها جهت اطلاع رسانی را نداشتهاند، دانشجویان کنونی و فارغ التحصیلان دانشگاه میتوانند در ایجاد و توسعه طنین برند دانشگاه نقش مهمی را ایفا کنند. مطالعات قبلی نشان میدهد که افزایش قدرت و رابطه برند و مشتری سودهای زیادی را برای هم برای مصرفکنندگان و هم شرکتها دارد. بسیار مهم است که به صورت تجربی به بررسی این موضوع بپردازیم که محرک های ارزش ویژه برند مثل آگاهی برند^[۶] و تداعی^[۷] برند چگونه میتوانند بر گرایشات مصرف کنندگان رفتاری و ایجاد یک رابطه قوی بین مصرف کننده و برند و که نهایتا منجر به طنین برند شود، بپردازیم. بنابراین ما در این تحقیق، محقق قصد دارد با تاکید بر مدل گوردن(۲۰۱۰) نسبت به موضوع ارزش ویژه برند و طنین برند مطالعهای را در خصوص طنین برند دانشگاه های کشور از دید دانشجویان انجام دهد

اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
امروزه باتوجه به افزایش رقابت بین دانشگاه ها این موسسات را مجبور به صرف هزینه های زیادی برای فعالیت های برندسازی خود در بین دانشگاه های جهانی جهت جذب دانشجویان در سطح بین الملل و جذب منابع مالی کرده است (Tas, 2012). همچنین اهمیت ایجاد رابطه بین مصرف کننده و برند که در آخر منجر به طنین برند می شود به قدری مهم است که شرکت های بزرگ هر ساله میلیون ها دلار برای ارتقاء رابطه شان با مشتریانشان صرف می کنند(Gordon, 2010) . از طرفی دیگر دانشمندان تاکید می کنند که شرکت ها باید فعالیتهای خود را در جهت افزایش آگاهی بخشی به مصرف کنندگان و افزایش اطلاعات آنها درباره در زمینه بازار و برند که می توانند تصمیمات مشتری را هدایت کنند(Faircloth, Capella, & Alford, 2001; Keller, 2006). اما با این وجود دانشمندان تاکنون مدارک قابل توجهی را در زمینه رابطه بین آگاهی از برند و تداعی برند و رفتار مصرف کننده ارائه نکرده اند(Gordon, 2010) . شواهد تجربی نشان می دهند که آگاهی از برند و تداعی های برند بر رفتار مصرف کننده موثر بوده و می تواند وظایف بازاریابی را در جهت توسعه آگاهی و بهبود تصور مشتری از یک برند را مورد تائید قرار دهند. همچنین مطالعات قبلی نشان می دهد که پاسخ هاس شناختی و موثر مشتری می تواند تاثیر مهمی را بر ارزش ویژه برند داشته باشد(Gordon, 2010). در محیط نهایتا مشخص شده است که رابطه دقیقی بین گرایشات رفتاری مصرف کنندگان و افزایش عملکرد مالی یک شرکت وجود دارد و تعداد زیادی از محققان بیان می کنند که ادراک مشتری از یک برند بر پیامدهای مالی شرکت مثل: قیمت و سهم بازار شرکت تاثیر خواهد داشت (Aaker, 1996; Baldinger & Robinson, 1996; Keller, 1993). همچنین یافته بیانگر این موضوع است که چگونه شرکت ها می توانند با انجام استراتژی های مدیریت فعالیت های برند می توانند بر گرایشات رفتاری مشتری موثر باشند(Gordon, 2010). از طرفی در مطالعاتی که گوردن در سال ۲۰۱۰ انجام داد تنها به بررسی طنین برند به طور کلی پرداخته است و از بررسی تمام ابعاد فرعی طنین برند شامل: ۱- وفاداری ۲- وابستگی روانی^[۸] ۳- حس تعلق اجتماعی^[۹] ۴- مشارکت فعال^[۱۰] و تاثیر سایر عوامل بر این ابعاد فرعی چشم پوششی کرده است. موارد بالا به خوبی اهمیت بررسی رابطه بین محرک های ارزش ویژه برند و گرایشات رفتاری مصرف کنندگان و توسعه طنین برند را برای موسسات نشان می دهد.
با توجه به وجود اهمیت در تعیین رابطه بین محرک های ارزش ویژه برند و گرایشات رفتاری مشتری، لذا این مطالعه با هدف تقویت و پوشش ضعف های مطالعات قبلی در مفهوم سازی در این زمینه صورت می گیرد. مطالعات قبلی در زمینه ارزش ویژه برند مبتنی بر مشتری(Bauer, et al., 2008; Gladden & Funk, 2002; Ross, James, & Vargas, 2006 ) تنها به بررسی عوامل ارزش ویژه مانند آگاهی و تداعی برند پرداخته اند و تاکنون به ندرت سایر عوامل که می توانند نقش مهمی را برگرایشات رفتاری مشتری داشته باشد در نظر نگرفته اند. در محیط آموزشی جهانی دانشگاه ها باید به دانشجویان توجه بسیاری داشته و همواره نحوه ادراکات مختلف دانشجویان از برند دانشگاه ها و نحوهی انتخاب دانشگاه ها را مورد بررسی قرار دهند (Tas, 2012). بسیاری از دانشگاه ها برای ارتقاء رتبه برند خود در سطح بین المللی تلاشهای فراوانی را در زمینه مدیریت استراتژیک برند انجام می دهند (Brunzel, 2007). علارقم اهمیتی که برند دانشگاهی می تواند بر انتخاب دانشجویان داشته یاشد مطالعات تجربی محدودی در زمینه ارزش ویژه برند و محرک های ارزش ویژه برند در برند دانشگاهی صورت گرفته است (Mourad et al, 2011). از طرف دیگر باتوجه به بررسی های محقق مشخص شده است که فرایند ایجاد طنین برند با ابعاد آن هم در بین پژوهش های داخلی و خارجی بررسی های بسیار کمی صورت گرفته است
علاوه براین درسال های اخیر شاهد افزایش تقاضا رفتن به خارج از کشور جهت ادامه تحصیل در دوره تحصیل تکمیلی در بین دانشجویان هستیم این افراد که عموما حائز رتبه های برتر در آزمون ورودی دوره کارشناسی هستند که بعد از گذراند دوره کارشناسی در دانشگاه های برتر هستند. قصد مهاجرت می کنند و گاهاً بعد از گذراندن دوره های تحصیلات تکمیلی به کشور باز نمی گردند که این موضوع می تواند برای آینده کشور مناسب نبوده و از سرعت رشد علمی کشور کاهش دهد و نبود آگاهی و تداعی برند دانشگاه های داخلی نقش مهمی را در این تصمیم گیری برای ادامه تحصیل در خارج از کشور می تواند ایفا کند. بنابراین ارتقاء طنین برند دانشگاه های کشور می تواند نقش مهمی را در این کاهش تقاضا داشته باشد. همانطور که بیان شد، زیربنای اصلی و چهارچوب مفهومی این پژوهش، سه مدل ارزش ویژه برند مبتنی بر مشتری، شناخت برن دو فرایند استراتژیک مدیریت برن داست. مدل ارزش ویژه برند متبنی بر مشتری به دو سوأل چگونه م یتوان یک برند قدرتمند » و «؟ چه چیز برند را قدرتمند م یسازد » اساسی پاسخ می دهد که عبارتند از مدل شناخت برند، منحصراً بر سوأل اول تمرکز دارد و جنب ههای مختلف آنرا نمایان می سازد. همچنین .«؟ ساخت مدل فرایند استراتژیک مدیریت برند، بر سوأل دوم متمرکز بوده و نحوه ایجاد و گسترش یک برند توسط شرکت را آشکار می سازد. بر اساس نظر پرفسور کلر، مدیریت استراتژیک برند (در راستای ایجاد یک برند قدرتمند) شامل تدوین و اجرای برنام هها و فعالیت های بازاریابی در رابطه با ایجاد، انداز هگیری و مدیریت ارزش ویژه برند است. در واقع می توان مدیریت استراتژیک برند را یک فرایند چهار مرحله ای دانست که به شرح زیر است:

1. 1. شناسائی و تدوین هویت و موضع برند: فرایند مدیریت استراتژیک برند با درک اینکه برند نماینده چه چیزی باید باشد، ارائ هدهنده چه ویژگی هایی باشد، ارضا کننده چه نیازی باشد، موضع آن نسبت به رقبا چگونه قرار گیرد و به طور کلی هویت برند چگونه باشد، شروع می شود.

1. 1. برنامه ریزی و اجرای برنام ههای بازاریابی برند: در واقع بعد از تدوین هویت برند، کلیه فعالیت های بازاریابی برند (به طور کلی عناصر معنابخش برند)، باید در راستای تحقق هویت برند و ایجاد ارزش ویژه برند، برنامه ریزی و هماهنگ گردند. این فعالیت ها و عناصر معنابخش برند در برگیرنده فعالیت هایی همچون انتخاب عناصر برند (نام برند، سایت الکترونیکی، نشان، سمبل ها، ویژگی های، بسته بندی، شعار و …)، مرتبط ساختن برند با فعالیت های یکپارچه بازاریابی و برنامه های حمایتی بازاریابی (آمیخته بازاریابی) و ارائه ویژگی های ثانویه در راستای ایجاد برند (مثل مرتبط بودن برند با عواملی چون شرکت تولیدکننده، کشور یا ناحیه جغرافیائی و کانال های توزیع) می باشد.

1. 1. انداز هگیری و تفسیر عملکرد برند: اما آنچه که سبب ارزش آفرینی برند می شود، ذهنیت های شکل گرفته در مخاطبان به واسطه احساسات، تجارب و طرز تفکرات ایجاد شده از عناصر معنابخش برند است؛ این ذهنیت ها خارج از کنترل مستقیم مدیریت هستند. به این خاطر اندازه گیری و تفسیر عملکرد برند ضرورت می یابد. در حقیقت در این مرحله، باید از صحت و درستی برند در اذهان اطمینان حاصر شده و منابع پوشش داده نشده ارزش ویژه برند شناسائی گردند و راه ح لهایی به منظور بهبود و افزایش ارزش ویژه برند تبیین گردد (ممیزی برند).

1. 1. رشد و حفظ ارزش ویژه برند: اما با درک وضعیت برند، مدیریت می تواند راهکارهایی در راستای

گسترش و رشد برند ارائه دهد. در این راستا، سازمان باید استراتژی ایجاد برند خود را درک کرده و کلیه فعالیت های خود را با آن سازگار سازد و ارزش ویژه برند را مدیریت کرده و در بخش های مختلف بازار گسترش دهد. (الهیاری، ۱۳۸۸)
فرایند بالا، از منظر سازمان ها است. در حالی که ارزش واقعی برند در ذهن مشتری قرار دارد. به این خاطر مدل ارزش ویژه برند مبتنی بر مشتری نحوه جهت گیری هر یک از چهار مرحله بالا را در جهت ایجاد ارزشی واقعی و طنین برند هدایت می کند. این مدل بیان م یدارد که یک برند، برای قدرتمند شدن باید شش دارائی ذهنی (بلوک های ایجاد برند^[۱۱]) به ترتیب در ذهن مخاطبان خود ایجاد کند ( چگونگی ایجاد برند قدرتمند). به این منظور باید کلیه فعالی تهای بازاریابی، و عناصر معنابخش برند (به طور کلی فرایند مدیریت استراتژیک برند) بسته به شرایط در راستای ایجاد آنها هم راستا گردند در ابتدای فرایند مدیریت استراتژیک برند، هدف و مسیر اصلی برند و به طور کلی هویت برند^[۱۲] تعیین گردد .اما در این مرحله، کلیه فعالیت های ایجاد برند باید به گونه ای عمل کنند که سبب ایجاد برجستگی برای هویت تعیین شده گردد. به عبارت دیگر عناصر معنابخش برند باید هویت اتخاذ شده را به مخاطبان خود بفهمانند و برند را در ذهن مشتریان، به طبقه کلی نیاز یا محصول مرتبط سازد (چگونگی ایجاد برند قدرتمند). اما این برجستگی، در ذهن مشتریان به صورت آگاهی از برند تداعی می یابد. در واقع در اینجا، مخاطبان قادر به تشخیص برند در شرایط مختلف بوده و ویژگی ها، نیازها و هویتی که برند در صدد ارائه آن است را تشخیص م یدهند و در صورت مواجه با نیاز، آن برند را به یاد م یآورند ( چگونگی قدرتمند شدن برند). در بخش بعد، فرایند مدیریت استراتژیک برند، باید به گونه ای باشد که برای برند ایجاد معنا کند . در این مرحله، کلیه فعالیت های مدیریت استراتژیک برند باید به گونه ای عمل کنند که سبب ایجاد تصویر ی از عملکرد برند (مزیت های کارکردی) در رابطه با محصولات یا خدمات شده و تصویری از برند (مزیت های غیرکارکردی) در ذهن مخاطبان شود ( چگونگی ایجاد برند قدرتمند). اما این تصویرات، در ذهن مخاطبان به صورت تصویر برند شکل می گیرد. در واقع آنچه که با دیدن یا شنیدن برند، یا تفکر از آن، در ذهن مخاطبان خطور می کند، بیان کننده تصویر برند است. این ذهنیت ها می تواند هم در مورد ویژگی های ملموس باشد و هم ویژگی های ناملموس( چگونگی قدرتمند شدن برند).
در بخش بعد، فرایند مدیریت استراتژیک برند، باید به گونه ای باشد که پاسخ، واکنش، تفکر و احساسات مطلوبی را از مخاطبان دریافت کند. در این مرحله، کلیه فعالیت های مدیریت استراتژیک برند باید به گونه ای عمل کنند که سبب ایجاد قضاوت (بعد منطقی ذهن) و احساسات (بعد احساسی ذهن) مطلوب در ذهن مخاطبان گردد ( چگونگی ایجاد برند قدرتمند). تداعی این قضاوت های و احساسات در ذهن مشتریان، سبب بروز نوع رفتار و پاسخ های آنها نسبت به برند و فعالیت های بازاریابی آن می گردد ( چگونگی قدرتمند شدن برند). در نهایت فرایند مدیریت استراتژیک برند باید به گونه ای باشد که سبب ایجاد رابطه ای مناسب و عمیق با مخاطبان خود گردد و وفاداری به برند شکل گیرد. در این مرحله، کلیه فعالیت های مدیریت استراتژیک برند باید به گونه ای عمل کنند که سبب ایجاد طنین (رابطه عمیق) برند گردد ( چگونگی ایجاد برند قدرتمند). اما بازتاب این طنین در ذهن مشتریان، سبب بروز نوع و کیفیت رابطه مشتری – برند شده و وفاداری به برند و درگیری با آنرا به همراه خواهد داشت. ( چگونگی قدرتمند شدن برند) همانطور که ملاحظه شد، ایجاد یک برند از دو جنبه اساسی قابل مشاهده است. این پژوهش بر روی رابطه بین دو جنبه درون سازمانی و بیرون سازمانی متمرکز است. البته تمرکز اصلی این تحقیق، در سطوح اولیه و بنیادی این رابطه قرار دارد. در واقع در این پژوهش در صدد بودیم تا به بررسی وضعیت تصورات دانشجویان از عناصر معنابخش برند در رابطه وضعیت ذهنیت دانشجویان تحصیلات تکمیلی از برند دانشگاههای مورد نظر را مورد سنجش قرار گرفته و رابطه و شکاف میان این دو بعد شناسائی گردد

: ارزش ویژه برند مبتنی بر مشتری و فرایند استراتژیک مدیریت برند(کلر، ۲۰۰۸)
علی رغم تأکید فراوان بر اهمیت مشتریان در بخش خدمات اندازه گیری ارزش ویژه برند و در نظر گرفتن جنبه های شناختی آن تقریباً موضعی جدید در مفهوم بازاریابی خدمات در مقایسه با بازاریابی محصول است،که باید بیشتر مورد توجه قرارگیرد.ارزیابی ارزش برند به مدیران عالی در بخش خدمات این امکان را میدهد که قدرت برند هایشان را در مجموعه رقابتی مقایسه کنند و از نتایج آن برای کسب ارزش برندو توسعه طنین برند دانشگاهها در طی زمان و به منظور فرموله کردن استراتژی های بازاریابی استفاده کنند. با توجه به اینکه، مهمترین دارایی ها در بخش خدمات ، ناملموساند و شامل وفاداری مشتری، برندها، نمادها و شعارهای شرکت، تصویر برند، شخصیت برند، تداعی و آگاهی از برند است. این داراییها همراه با سایر ابعاد ملموس، ارزش برند را در بر دارد و منبع اولیه ایجاد مزیت رقابتی محسوب میگردند. ایجاد تصویری پایدار و قدرتمند هنگام داشتن ارزش برند بالا منابع پنهانی است که میتواند متمایزکننده یک ارائه دهنده خدمت از رقبایش گردد. (رحیم نیا، ۱۳۹۱) از اینرو با توجه به اهمیت برندسازی در بخش خدماتی بخصوص در زمینه دانشگاهی که علارغم نقش مهمی که درتوسعه کشور و کسب درآمد دارد اما متاسفانه خیلی جزئی در پژوهش های داخلی مورد بررس قرار گرفنته است، از طرفی
امروزه افزایش رقابت بین دانشگاه ها این موسسات را مجبور به صرف هزینه های زیادی برای فعالیت های برندسازی خود در بین دانشگاه های جهانی جهت جذب دانشجویان در سطح بین الملل و جذب منابع مالی کردهاست (Tas, 2012). همچنین اهمیت ایجاد رابطه بین مصرف کننده و برند که در آخر منجر به طنین برند می شود به قدری مهم است که شرکت های بزرگ هر ساله میلیون ها دلار برای ارتقاء رابطهشان با مشتریانشان صرف می کنند(Gordon, 2010) . از طرفی دیگر دانشمندان تاکید می کنند که شرکت ها باید فعالیتهای خود را در جهت افزایش آگاهی بخشی به مصرفکنندگان و افزایش اطلاعات آنها درباره در زمینه بازار و برند که میتوانند تصمیمات مشتری را هدایت کنند(Faircloth, Capella, & Alford, 2001; Keller, 2006). اما با این وجود دانشمندان تاکنون مدارک قابل توجهی را در زمینه رابطه بین آگاهی از برند و تداعیهای برند و رفتار مصرف کننده ارائه نکرده اند(Gordon, 2010) . شواهد تجربی نشان میدهند که آگاهی از برند و تداعیهای برند بر رفتار مصرف کننده موثر بوده و میتواند وظایف بازاریابی را در جهت توسعه آگاهی و بهبود تصور مشتری از یک برند را مورد تائید قرار دهند. همچنین مطالعات قبلی نشان میدهد که واکنش های شناختی و موثر مشتری میتواند تاثیر مهمی را بر ارزش ویژه برند داشته باشد(Gordon, 2010). در محیط نهایتا مشخص شده است که رابطه دقیقی بین گرایشات رفتاری مصرفکنندگان و افزایش عملکرد مالی یک شرکت وجود دارد و تعداد زیادی از محققان بیان میکنند که ادراک مشتری از یک برند بر پیامدهای مالی شرکت مثل: قیمت و سهم بازار شرکت تاثیر خواهد داشت (Aaker, 1996; Baldinger & Robinson, 1996; Keller, 1993). همچنین یافته پژوهشی بیانگر این موضوع است که چگونه شرکتها می توانند با انجام استراتژی های مدیریت فعالیت های برند میتوانند بر گرایشات رفتاری مشتری موثر باشند(Gordon, 2010). از طرفی در مطالعاتی که گوردن در سال ۲۰۱۰ انجام داد تنها به بررسی طنین برند به طور کلی پرداخته است و از بررسی تمام ابعاد فرعی طنین برند که شامل: ۱- وفاداری رفتاری ۲- وابستگی روانی ۳- حس تعلق اجتماعی ۴- مشارکت فعال است و تاثیر سایر عوامل بر این ابعاد فرعی چشم پوششی کرده است. موارد بالا به خوبی اهمیت بررسی رابطه بین محرک های ارزش ویژه برند و گرایشات رفتاری مصرف کنندگان و توسعه طنین برند را برای موسسات نشان می دهد.
با توجه به وجود اهمیت در تعیین رابطه بین محرک های ارزش ویژه برند و گرایشات رفتاری مشتری، لذا این مطالعه با هدف تقویت و پوشش ضعف های مطالعات قبلی در مفهوم سازی در این زمینه صورت می گیرد. مطالعات قبلی در زمینه ارزش ویژه برند مبتنی بر مشتری(Bauer, et al, 2008; Gladden & Funk, 2002; Ross, James, & Vargas, 2006 ) تنها به بررسی عوامل ارزش ویژه مانند آگاهی و تداعیهای برند پرداخته اند و تاکنون به ندرت سایر عوامل که میتوانند نقش مهمی را برگرایشات رفتاری مشتری داشته باشد در نظر نگرفته اند. در محیط آموزشی جهانی دانشگاه ها باید به دانشجویان توجه بسیاری داشته و همواره نحوه ادراکات مختلف دانشجویان از برند دانشگاه ها و نحوهی انتخاب دانشگاه ها را مورد بررسی قرار دهند (Tas, 2012). بسیاری از دانشگاه ها برای ارتقاء رتبه برند خود در سطح بین المللی تلاشهای فراوانی را در زمینه مدیریت استراتژیک برند انجام می دهند (Brunzel, 2007). علیرغم اهمیتی که برند دانشگاهی می تواند بر انتخاب دانشجویان داشته یاشد مطالعات تجربی محدودی در زمینه ارزش ویژه برند و محرک های ارزش ویژه برند در برند دانشگاهی صورت گرفته است (Mourad et al, 2011). از طرف دیگر باتوجه به بررسی های محقق مشخص شده است که ( در زمان تحقیق) در بین خارجی موضوع طنین برند با تمام ابعاد آن به طور کامل مورد بررسی قرار نگرفته است و در بین پژوهش های داخلی تنها یک مقاله با موضوع"طنین برند: کاربرد هرم کلر در بانک صادرات ایران"در اواخر ۱۳۹۱توسط شهریار عزیزی صورت گرفته است.
اهداف

1. 1. بررسی وضعیت طنین برند دانشگاههای تهران

1. 1. تحلیل روابط بین محرکهای ارزش ویژه برند و طنین برند

1. 1. اولویت بندی ابعاد طنین برند در بین دانشگاههای مورد مطالعه

سؤالات تحقیق

1. 1. عوامل موثر بر طنین برند دانشگاههای تهران(تهران، تربیت مدرس، شریف و امیرکبیر) کدامند؟

۱-۱: تاثیر آگاهی برند بر تداعی برند چگونه است؟
۱-۲: تاثیر تداعی برند بر برتری برند چگونه است؟
۱-۳: تاثیر برتری برند بر طنین برند چگونه است؟

1. 1. تاثیر عوامل موثر بر طنین برند دانشگاههای تهران از دید دانشجویان تحصیلات تکمیلی چگونه است؟

۲-۱: تاثیر تداعی برند بر طنین برند چگونه است؟
۲-۲: تاثیر تداعی برند بر واکنش احساسی موثر به برند چگونه است؟
۲-۳: تاثیر واکنش احساسی موثر به برند بر طنین برند چگونه است؟
۲-۴-:: تاثیر برتری برند بر واکنش احساسی موثر به برند تاثیر مثبت دارد
باتوجه به اینکه تحقیق حاضر علاوه بر عوامل تعیین شده در ادبیات تحقیق که منجر به مدل مفهومی تحقیق شدهاست در نظر دارد سایر عوامل یا شاخصهای متاثر از شرایط بومی بر جامعه تحقیق را مورد بررسی قرار دهد، لذا سئوال ذیل نیز مطرح میگردد.

1. 1. سایر عوامل موثر بر طنین برند دانشگاههای تهران (باتوجه به شرایط بومی) کدامند؟

فرضیات تحقیق
فرضیه اصلی۱ : آگاهی برند بر تداعی برند تاثیر مثبت معنادار دارد
فرضیه اصلی۲ : تداعی برند بر برتری برند تاثیر دارد
فرضیه اصلی۳ : تداعی برند بر واکنش احساسی موثر به برند تاثیر دارد
فرضیه اصلی۴ : تداعی برند بر طنین برند تاثیر دارد

ب- تفاوت حمله سایبری با جنگ سایبری
جنگ سایبری، با هدف ازهم گسیختن سیستم‌های اطلاعاتی و مخابراتی، سیستم‌های کنترل و فرماندهی، ارتباطات و جاسوسی نیروی نظامی دشمن در هنگام یک مخاصمه مسلحانه و در فضای سایبر صورت می‌گیرد. درواقع جنگ سایبری اشاره به علمیات نظامی براساس اصول اطلاعاتی و شبکه‌های الکترونیکی دارد.^[۹۲] ریچارد کلارک می‌گوید : جنگ سایبری شکل جدیدی از مبارزه است که ما هنوز نمی‌توانیم آن را درک کنیم درعین حال می‌توانیم فضای مجازی را پنجمین عرصه نبرد بدانیم.^[۹۳] فناوری نوین اطلاعات و ارتباطات، مفاهیم و مبانی متعددی از زندگی دوران صنعتی را دستخوش تغییر و تحول قرار داده است که از جمله آن می‌توان به بحث جنگ اشاره کرد. آن چه که ما به عنوان جنگ سایبری می‌شناسیم درواقع هدایت عملیات نظامی براساس قوانین حاکم براطلاعات است. هدف از این نوع جنگ درواقع تخریب سامانه‌های اطلاعاتی و ارتباطی است و تلاش این جنگ دستیابی به مسائلی است که دشمن از آن به شدت محافظت می‌کند.
بنابراین جنگ سایبری متفاوت از حمله سایبری است. جنگ سایبری در اغلب موارد شرایط حمله سایبری را دارا می‌باشد ولی همه حملات سایبری جنگ سایبری محسوب نمی‌شوند.

درواقع جنگ سایبری می‌تواند دربردارنده حمله سایبری باشد اما حمله سایبری اختلال در صحت یا درستی داده‌ها است که معمولاً از طریق کدهای مخرب، تغییر در برنامه ­های رایانه­ای و کنترل داده‌ها که منجربه خروجی اشتباه می‌شود صورت می‌گیرد.^[۹۴]
باید تأکید نمود که فقط آن دسته ازحملات سایبری که پیامدهایی برابر با پیامدهای حملات مسلحانه دارند یا در بستر مناقشه‌ای مسلحانه رخ می‌دهند درسطح جنگ سایبری قرار می‌گیرند. به بیانی دیگر، اگر در یک حمله سایبری، آسیب ها به حدی شدید بوده باشند که قابل مقایسه با آسیب‌های معمول در جنگ ها باشند، در این صورت، حمله سایبری در حکم جنگ سایبری خواهد بود.
طبعاً هر حمله سایبری یا هر نفوذ سایبری را نمی‌توان مساوی با جنگ سایبری تشخیص داد، به دلیل اینکه روزانه حجم بسیار زیادی از حملات سایبری اتفاق می‌افتد که این‌ها می‌توانند سطوح دیگری از تهدیدات را در برگیرند، برای جنگ سایبری، پنج شاخص تعریف شده که با بهره گرفتن از آن‌ها مشخص کرد که آیا کشور درگیر حمله سایبری شده‌ یا حمله‌ای معمولی و کوچک در کار است.^[۹۵]
۱- منشأ تهدید: در طبقه‌بندی که برای تهدید انجام گرفته منشأ تهدید می‌تواند یک فرد و یا یک یا چند کشور باشد و این اولین شاخصی است که می‌توان عنوان جنگ سایبری بر روی آن گذاشت.
۲- سطح تولید خطر: سطح تولید خطری که این نوع حملات ایجاد می‌نمایند، می‌تواندسطح امنیت ملی و سطح بالاتر از امنیت ملی یعنی امنیت بین‌المللی را در برگیرد. طبعاً اگر اندازه خطری که برای کشورها تولید می‌کند در سطح امنیت ملی و امنیت بین‌المللی باشد و آن‌ها را به خطر بیندازد، می‌تواند به‌عنوان یک نوع توسل به زور قلمداد گردد.

۳- حوزه‌های مورد تهاجم: معمولاً کشورها حوزه‌هایشان را به لحاظ ارزش آن حوزه برای امنیت ملی کشورشان به انواع حیاتی، حساس و مهم و قابل حفاظت دسته‌بندی می‌کنند، معمولاً این دسته از حملات سایبری به حوزه‌های دارای اهمیت زیاد، یعنی حوزه‌های حیاتی و حساس، مربوط می‌گردد. طبعاً اگر یک تعرض سایبری به حوزه‌ای با اهمیتِ کم اتفاق بیفتد آن را حمله سایبری از نوع توسل به زور نمی‌دانند.

۴- ابزار تهاجم: چهارمین شاخص، نوع ابزار تهاجم است. باید بین یک ویروس یا تروجان معمولی با سایر ابزارهای متداول حمله و سلاح سایبری و ویروس معمولی یا سایر ابزار جنگی تمایز قائل شد.
ویروس‌ها معمولاً کم‌حجم و ساده هستند و حملات ویروسی در حوزه‌های مختلف اتفاق می‌افتد، ولی سلاح‌های سایبری معمولاً دارای پیچیدگی زیادی هستند، از چندلایه تشکیل می‌شوند، قدرت پنهان شوندگی، آشکار شوندگی دارند، قابلیت رمز شوندگی چندلایه دارند، دارای ظرفیت‌های قدرتمند هستند و قابلیت شناخت محیط را دارند، یعنی محیط مورد عمل خودشان را می‌شناسند، مثلاً «استاکس نت» محیط هسته‌ای را می‌شناخت‌. بنابراین هوشمندی، یک ویژگی بارز این دسته از سلاح‌هاست.

۵- شدت حمله:شدت یک حمله را با سطح پیامد و آثار آن می‌توان تعیین کرد.
بند سوم: تاریخچه و سوابق حمله سایبری
در این قسمت تاریخچه و برخی از حملات سایبری انجام شده را مرور می‌نماییم.
الف- تاریخچه
از زمان ابداع رایانه و اینترنت تا امروزه که استفاده از اینترنت شکل عمومی پیدا کرده، تصور از پیش تعیین شده‌ای درباره این امکان ارتباطاتی و اتفاقاتی که در آن خواهد ‌افتاد وجود نداشته و به همین دلیل بسیاری از اتفاقات ابتدا رخ داده و سپس دولت‌ها به دنبال تبیین و در مواردی برخورد یا جلوگیری از آن برآمده‌اند.
جرایم رایانه‌ای اولین نوع این‌گونه سوء استفاده‌ها بوده است. اما با توجه به تهدیدات جدیدی همچون حملات سایبری، لازم دانسته شد که در این بخش از تحقیق، مرور کوتاهی بر تاریخچه این حملات داشته باشیم چراکه هر اندازه بر قدرت و نفوذ شبکه‌های ارتباطی و ابزارهای پیام رسان افزوده می‌شود دامنه آسیب پذیری آن نیز بالا می رود.
به گفته متخصصان فناوری، هر کشف و ابتکار جدید در فناوری ارتباطات و اطلاعات، فرصتی تازه  برای هکرها و مجرمان سایبری ایجاد می‌کند که به اطلاعات بیشتری دسترسی داشته باشند  و به فکر راه‌کارهای تازه برای سرقت اطلاعات شرکت‌های بزرگ، حساب‌های مردم معمولی و یا حمله به زیرساخت‌های حیاتی یک کشور باشند؛ راه‌کارهایی که گاه سبب می‌شود حتی بزرگ‌ترین شرکت‌های فناوری نیز از مقابله با این‌گونه جرایم و حملات سایبری ناکام بمانند. مشکلاتی که از ابتدای قرن ۲۱ تاکنون اتفاق افتاده، همه نشان از ناامن بودن فضای سایبر داشته و در عمل سیستم‌های امنیتی و نظامی کشورها را به چالش کشیده است. به خصوص حملاتی همچون حمله سایبری به استونی، حمله سایبری به ایران مخصوصاً قضیه “استاکس نت” و همچنین مشکلاتی که در سال گذشته(۲۰۱۴)، برای شرکت‌های بزرگی همچون سونی پیکچرز و شرکت امنیتی WhiteHatو همچنین برخی سیاست‌مداران و بازیگران هالیوود پیش آمد.
ب- نمونه‌هایی از حملات انجام شده
لازم به ذکر است که از آنجایی که بیشتر حملات در گروه جرایم سایبری قرار گرفته‌اند لذا در اینجا تنها به حوادثی اشاره می‌گردد که در چارچوب یک حمله سایبری به زیرساخت‌های یک کشور انجام گرفته است.
- در سال ۲۰۰۶ در جریان جنگ حزب‌الله و اسراییل، دولت صهیونیستی اعلام کرد که مورد حملات سایبری سازمان یافته از طرف کشورهای خاورمیانه و روسیه قرار گرفته است.
- در سال ۲۰۰۷ این بار کشور «استونی» بود که خبر از حمله‌ی سایبری به خود داد. در این سال کشور استونی در معرض سیلی از حملات سایبری قرار گرفت که کل زیرساخت‌های اینترنتی آن کشور را تحت تأثیر خود قرار داد و البته هدف اصلی، وب سایت­های دولتی، سازمانی، بانک‌ها و روزنامه­ها بودند. با توجه به زمان حملات که در زمان مجادله این کشور و روسیه، بر سر برداشتن یادبود شوروی از پایتخت استونی بود، مقامات استونی روس‌ها را عامل اصلی این حملات می‌دانند.
- در سال ۲۰۰۷، تارنمای انتخابات کشور «قزاقستان» در جریان یک حمله‌ی سایبری از کار افتاد.
- در سال ۲۰۰۸، سایت‌های کشورهای روسیه، گرجستان و آذربایجان در جریان درگیری‌ها در اوستیای جنوبی مورد حمله‌ی هکرها قرار گرفتند. البته همانند قضیه استونی، در این قضیه نیز روسیه از مظان اتهام خارج نبود.
- در سال ۲۰۰۹، حملات گسترده‌ای به بخش‌های دولتی، رسانه‌ای و تارنماهای مالی دو کشور ایالات متحده و کره جنوبی صورت پذیرفت.
- در ماه می‌۲۰۱۰، در پاسخ به حمله‌ی سایبری هند، تارنماهای سازمان موشکی هند، بنیاد ملی علوم هند، دفتر چندین حزب و … توسط هکرهای پاکستانی مورد حمله‌ قرار گرفتند.
- در سپتامبر ۲۰۱۰، تأسیسات اتمی ایران توسط ویروس استاکس نت مورد هجوم قرار گرفت. این ویروس یکی از پیشرفته‌ترین ویروس‌های رایانه‌ای بود و برگ جدیدی را در مبارزه‌های سایبری گشود.
- در سال ۲۰۱۰ دوباره دولت انگلیس اعلام کرد که در هر ماه، هدف بیش از ۱۰۰۰ حمله‌ی سایبری قرار می‌گیرد.
-نمونه‌ای از حملات سایبری که اخیراَ اتفاق افتاد مربوط به چین می‌باشد که با رخنه در بانک اطلاعات گوگل^[۹۶] در سال ۲۰۱۰ با ادعای اینکه نقض مالیکت معنوی و نظارت غیرقانونی بر فعالان حقوق بشر صورت گرفته این عمل را انجام داد.
- درسال ۲۰۱۱ هکرها به بیش از ۲۴۰۰۰ فایل مربوط به پنتاگون دسترسی پیدا کردند که این خود باعث نگرانی زیاد وزارت دفاع آمریکا گردیده است.
- در ژوییه‌ی ۲۰۱۱ تارنمای شرکت ارتباطاتی (SK) کره جنوبی هک شد و اطلاعات شماره تلفن، پست‌های الکترونیک و آدرس منزل ۳۵ میلیون نفر سرقت شد.
- در اکتبر ۲۰۱۱، دولت آمریکا پذیرفت که کنترل هواپیمای جاسوسی خود را در یک حمله‌ی سایبری از سوی ایران از دست داده است.
- در سال ۲۰۱۲ بیان شد که هند اطلاعات کمیسیون دوجانبه‌ی اقتصادی بین چین و آمریکا را هک کرده است.
- در سال ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ شرکت نفت، پتروشیمی، شهرداری، وزارت علوم و برخی از سازمان‌های دیگر ایران مورد حمله سایبری قرار گرفتند.
-همچنین، حمله سایبری به شرکت سونی در سال ۲۰۱۴ نیز نمونه‌ای دیگر از حمله سایبری می‌باشد.
مبحث دوم: انواع عملیات سایبری
باید حملات ساده‌ای را که به‌وسیله‌ نرم‌افزارهای ارزان ‌قیمت قابل دانلود از اینترنت انجام می‌شوند، از حملات پیشرفته‌ای که نقاط ضعف جدیدی را روی سیستم‌ها آشکار می‌کنند متمایز کرد. انتشار ویروس‌های جدید و “حملات روز صفر” (حملاتی که برای بار اول استفاده می‌شوند) در زمره‌ حملات پیشرفته محسوب می‌شوند. این حملات به مهارتی بیش از هک کردن ساده نیاز دارند. البته در یک تقسیم بندی کلی، حملات سایبری شامل گونه‌های ذیل می‌باشند: بهره‌برداری سایبری، تروریسم سایبری، جاسوسی سایبری و حملات سایبری با اهداف تخریبی.
بند اول: بهره‌برداری سایبری: CNE^[97]
بهره‌برداری از شبکه‌های رایانه‌ای، یک تکنیک برای نفوذ به شبکه‌های رایانه‌ای هدف، به منظور استخراج و جمع‌ آوری داده‌های اطلاعاتی از طریق شبکه‌های رایانه‌ای می‌باشد. این‌گونه عملیات، حمله کننده را قادر می‌سازد تا هر گونه اطلاعات حساس و محرمانه که به طور معمول پنهان نگه داشته شده، از رایانه‌های شخصی و شبکه‌های رایانه‌ای یک سازمان یا کشور خارجی جمع‌ آوری نماید. این‌گونه عملیات بیشتر علیه مؤسسات نظامی و دولتی انجام می‌پذیرد.
بند دوم: تروریسم سایبری
به طور معمول تروریست ها از اینترنت برای اهداف خود استفاده می‌کنند. در واقع سایبر تروریسم به روش‌هایی گفته می‌شود که با هدف از کارانداختن عملیات زیرساخت‌های حیاتی یک کشور صورت می‌گیرد.^[۹۸]
گروه‌های تروریستی از ابزار سایبری به شکلی فعالانه استفاده می‌کنند، با این وجود تروریسم سایبری به معنای استفاده از ابزار مجازی برای ایجاد تخریب، تاکنون نادر بوده است. با اینکه هیچ چیز نمی‌تواند مانع از تلاش گروه‌های تروریستی برای استخدام متخصصان رایانه، یا خرید بدافزارها از گروه‌های جنایی در اینترنت گردد، “حملات سایبری بی‌فایده‌تر از حملات فیزیکی به نظر می‌رسند: این حملات قربانیان بالقوه‌ خود را آکنده از وحشت نمی‌سازند، فوتوژنیک نیستند، و از نظر بسیاری از مردم رویدادهایی به شدت احساسی قلمداد نمی‌شوند.^[۹۹] اما این بدین معنا نیست که گروه‌های تروریستی از اینترنت برای ترویج تروریسم استفاده نمی‌کنند. همان‌طور که قبلاً دیدیم، اینترنت به ابزاری مهم تبدیل شده است که آنان را قادر می‌سازد به صورت شبکه‌های نامتمرکز فعالیت کنند، برای خودعلامت مشخصه‌ای به‌وجود بیاورند، هوادار جذب کنند، منابع مالی جمع‌ آوری نمایند، جزوه‌های آموزشی ارسال کنند و عملیات‌ها را بگردانند. به لطف ابزار سایبری، برخی از گروه‌های تروریستی با یک تشکیلات هرمی و با سازماندهی جغرافیایی، توانسته‌اند خود را به یک شبکه‌ افقی جهانی تبدیل کنند که داوطلبان محلی می‌توانند خود را در آن عضو کنند. در واقع محل کلیدی برای تندرو کردن افراد می‌تواند یک کشور نبوده بلکه تجربه‌ یک جامعه‌ مجازی باشد.
به عنوان مثال، سوء استفاده از فضای سایبر توسط گروه تروریستی داعش در سه جنبه قابل بررسی می‌باشد.
۱٫استفاده ازفضای سایبر برای ادامه حیات : با بهره گرفتن از فضای سایبر، گروه‌های تروریستی همچون داعش، تبلیغات زیادی داشته و جذب نیرو را از طریق این فضا انجام می‌دهند و بنابراین طول عمر این گروه افزایش می‌باشد.
۲٫تبلیغات هراس انگیز: یکی دیگر از سوء استفاده‌های فضای سایبر توسط این‌گونه گروه‌های غیرقانونی،‌ ایجاد خوف و ترس در دل مردم با تبلیغات واهی و نشان دادن صحنه‌های خشن و دلهره انگیز می‌باشد.

3. آمادگی جهت انجام حملات سایبری : شاید یکی از بدترین تهدیدات در این خصوص، آمادگی و حضور این نوع گروه‌ها جهت انجام حملات سایبری می‌باشد چراکه این نوع افکار تروریستی بالاترین انگیزه را برای انجام حملات سایبری دارند.

اساساً ۲ نوع مس ۴ آمونیاکی وجود دارد(ACQ) (AWPA P5)

• • نوعB (ACQ-B) (آمونیاکی)

• • نوعD (ACQ-D) (پایه آمینی)

ACQ برای بسیاری از کاربرد های مشابه، به جای ACZA , CCA استفاده شده است، اما این ماده برای استفاده در آب‌های شور پیشنهاد نشده است. ACQ-B با فرمول بندی آمونیاکی بهتر قادر به اشباع گونه های سخت اشباع از قبیل دوگلاس فر می‌باشد.ACQ-D سطح ظاهری یکنواخت تر و هموار­تری را ایجاد می‌کند. محصولات چوبی تیمار شده با ACQ –B,D در استاندارد­های کالایAWPA آورده شده‌اند.

عملکرد این ماده در برابر قارچ‌ها بستگی به تعداد کربن و گروه آلکیل آن دارد. وقتی یک آلکیل دارد، وجود ۱۲ تا ۱۴ کربن می‌تواند کارایی را در برابر قارچ‌ها افزایش دهد و وقتی دو گروه آلکیل دارد ۸ تا ۱۰ کربن می‌تواند کارایی مناسبی در برابر قارچ‌ها داشته باشد. نوع B وD دو آلکیل دارد پس با داشتن ۸ تا ۱۰ کربن عملکرد مناسبی در برابر قارچ‌ها خواهند داشت و نوع C دارای یک آلکیل و وجود ۱۲ تا ۱۴ کربن عملکرد در برابر قارچ‌ها را بهبود می‌بخشد(وارشا، ۲۰۰۴).
می‌توان از این فرمول بندی‌ها در غوطه‌وری، اسپری کردن و فشار و خلاء در اتوکلاو، همچنین در تماس با آب و خاک استفاده نمود. تنوع ترکیباتACQ سبب شده تا در برابر گونه های چوبی متفاوت و کاربردهای متفاوت بتوان ترکیبات متفاوت را به کار برد. وقتی از ترکیب آمونیاکی استفاده می‌گردد، می‌توان گونه های سخت اشباع مثل درون چوب کاج جنوبی و یا دوگلاس فر را اشباع نمود؛ ترکیب آمونیاکی دارای عمق نفوذ بیشتر است. درحالی‌که ترکیب آمینی دارای توزیع یکنواخت‌تر می‌باشد. در فرمول بندی جدیدACQ از تکه­های کوچک مس محلول در اتانول آمین استفاده می‌گردد. البته باید توجه داشت که وجود تکه­های مس در ماده حفاظتی می‌تواند سبب بروز مشکلاتی در اشباع گردد. از چوب تیمار شده در تماس مستقیم با آلومینیوم استفاده نشود. در صورت رشد کپک در سطح چوب تیمار شده بهترین را برای بر طرف کردن آن استفاده از پودر صابون و برس می‌باشد.
میزان خورندگی فلزات در ACQ بالاتر از CCA است که این امر دلیل میزان بیشتر مس در ACQ نسبت به CCA است. پیش از رنگ کاری چوب تیمار شده؛ باید سطح آن خشک گردد. AWPA میزان جذب ۴ کیلوگرم بر متر مکعب یا ۰٫۲۵ پوند بر فوت مکعب را در بالای زمین، جذب ۶٫۴ کیلوگرم بر متر مکعب و یا ۰٫۴۰ پوند بر متر مکعب را برای کار­برد در تماس با زمین، میزان جذب ۰٫۶ پوند بر فوت مکعب را برای فونداسیون ساختمان‌ها و تیر مخابرات و میزان جذب ۰٫۱۵ پوند بر فوت مکعب ماده حفاظتی همراه با مواد ضد آب را برای محیط‌های آبی، را تعیین نموده است. این تیمار را می‌تواند در بالای زمین، در تماس با زمین و همچنین در تماس با آب تازه مورد استفاده قرار داد(لیبو، ۲۰۰۴؛ مدیسون، ۲۰۰۴).
۳-۱-۴- کوات مس مایکرونایز شده^[۶۵]
MCQ ماده حفاظتی ساخته شده بر پایه ACQمی‌باشد. قطعات جامد مس(اغلب کربنات مس)سریع‌تر از ترکیبات مس به صورت آمینی و آمونیاکی در آب به صورت ذرات معلق تبدیل می‌گردند. البته باید توجه داشت که اندازه ذرات نیز مهم است. به طوری که اندازه بهینه ذرات ۱۹۰ نانو متر باید باشد. اندازه کوچک ذرات سبب افزایش نفوذ و افزایش عمق نفوذ، کاهش شستشوی ماده حفاظتی و کاهش ایجاد مشکلات برای انسان و حیوانات است. خوردگی این ماده همانند چوب‌های تیمار شده با CCA است.چوب‌های تیمار شده با MCQ از نظر خورندگی فلزات بسیار شبیه به چوب‌های تیمار نشده می‌باشند و به همین دلیل در استفاده از این ماده نیاز به اتصالات با جنس استیل نمی‌باشد.
همچنین این تیمار رنگ طبیعی چوب را حفظ می‌کند و توانایی بالاتری برای نگه داری رنگ‌ها و پوشش‌ها داشته و نیز میزان مس کمتری برای کمک به کاهش آبشویی دارد. قابل استفاده در تماس با زمین و نیز در مصالح ساختمانی است. مناسب برای تیمار نرده های چوبی، عرشه، ریل راه آهن، ایوان و در کل محیط‌هایی با ریسک بالای تخریب. چوب‌های تیمار شده با MCQ مشکلات زیست محیطی و حمل و نقل را ندارند. چوب تیمار شده با MCQ بی بو، بدون لکه رنگی و برای انسان، حیوان و گیاهان بی خطر است. محصولات تیمار شده با این ماده به طور تجاری از سال ۲۰۰۶ استفاده گردید(پرستون و همکاران،۲۰۰۹).
۴-۱-۵- مس قلیایی DCOI (ACD)^[66]
این ماده حفاظتی یکی از مواد محلول در آب است که به تازگی معرفی شده وبا وزن مولکولی۲۸۲٫۲۳، حاوی مس قلیایی اتانول آمین می‌باشد. که در آن از ۴ و ۵-دیکلرو-۲-ان-اکتیل-۴-ایزوتیازولین-۳-یک (DCOI) استفاده شده. فرمول شیمیایی این ماده(C11H17Cl2NOS) بوده و از نام‌های تجاری آن می‌توان به، کاتون^[۶۷]، دورآسید^[۶۸]، کاتون ۲۸۷^[۶۹] اشاره نمود.
شکل ۳-۱-۴- مس قلیایی DCOI (ACD)
این مایع زلال زرد رنگ، عمدتاً با یک حشره کش به صورت ترکیبی برای مقابله با قارچ‌های مقاوم به مس مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ترکیب عموماً به نسبت ۲۰ تا ۲۵ واحد مس به یک واحد DCOI، استفاده می‌گردد.ACD به عنوان یک ماده حفاظتی که هم برای مصارف بالای سطح زمین و هم در تماس با سطح زمین کاربرد دارد و درAWPA استاندارد گذاری شده است. DCOI یک ماده حفاظتی مناسب در برابر حفاران دریایی می‌باشد. تیمار با این ماده رنگ چوب را به رنگ قهوه­ای روشن تبدیل می‌کند. چوب تیمار شده با این ماده دارای بوی قابل توجه­ای است، که شدت آن بستگی به محلول تیمار دارد و با توجه به محلول تیمارامکان حساسیت پوستی وجود دارد(لیبو، ۲۰۰۷).
DCOI اغلب به صورت ترکیبی همراه با یک حشره­کش مورد استفاده قرار می‌گیرد. ایزوتیازولین عموماً به عنوان ماده ضد کپک با DCOI به صورت ترکیبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مقاوم به آبشویی و قابل حل در حلال‌های آلی و مناسب برای مقابله با حملات قارچی از خصوصیات این ماده می‌باشد. هم برای مصارف بالای سطح زمین و هم در سطح زمین کاربرد دارد. بسیار شبیه تیمارMCQ وACQ می‌باشد. چوب تیمار شده با این ماده برای انسان و محیط زیست خطری ایجاد نمی‌کند.
۳-۱-۶- مس دو ظرفیتی (دی متیل دی تیو کاربامات)(CDDC)^[70]
مس دوگانه (دی متیل دی تیو کربامید) (CDDC) محصولی است که در نتیجه واکنش در چوب به عنوان نتیجه تیمار دوگانه با دو محلول جداگانه ایجاد شده است. اولین محلول تیمار حاوی حداکثر ۵% مس اتانول آمین ۲ ظرفیتی( ۲- آمینو اتانول) و دومین محلول تیمار دارای حداقل ۲٫۵ % سدیم دی متیل دی تیو کربامید می‌باشد(AWPA P5).از مواد حفاظتی بر پایه آب به فرمول C6H12N2S4Cu با جرم ویژه ۱٫۷۵ و وزن مولکولی ۳۰۳٫۹۸ و دمای ذوب ۲۶۰ درجه سانتی‌گراد به صورت پودر قرمز تیره مایل به قهوه ای می‌باشد. میزان مصرف اکسید مس در این ماده حفاظتی ۱۷-۲۹% و میزان مصرف سدیم دی متیل دی تیو کربامت(SDDC) 71-83% می‌باشند(لیبو، ۲۰۰۴).
شکل ۳-۱-۵- مس دوگانه (دی متیل دی تیو کربامید) (CDDC)
یکی از نام‌های تجاری این ماده کودیاک^[۷۱] می‌باشد در اثر واکنش مس اتانول آمین و سدیم دی متیل دی تیوکربامتSDDC و نسبت یک واحد مس و دو واحد در تیوکربامات سبب تولید این محصول نامحلول در آب می‌گردد(فریمن، ۱۹۹۴).
چوب‌های تیمار شده با این ماده مقاومت مناسبی در برابر حشرات و قارچ‌ها دارند. تحقیقات نشان می‌دهد که در صورتیکه نسبت Cu:SDDC به ۱:۱ تغییر یابد میزان آبشویی مس افزایش می‌یابد که این مسئله نشان می‌دهد، افزایش میزان مس نمی‌تواند سبب تثبیت بهتر این ماده در چوب گردد، البته قسمتی از مس می‌تواند با مبادله یونی با دیواره سلولی واکنش دهد و در آن تثبیت گردد (کوپر، ۱۹۹۳). استفاده از میزان SDDC بیشتر سبب کاهشPH محلول تا نزدیکی خنثی می‌گردد(آرسنائولت و همکاران، ۱۹۹۳). میزان جذب این ماده در مصارف بالای سطح زمین باید حداقل ۱٫۶ کیلوگرم بر مترمکعب و در تماس با سطح زمین ۳٫۲ کیلوگرم بر متر مکعب باشد. چوب‌های تیمار شده با این ماده را نباید در آب دریا استفاده نمود. می‌تواند سبب سوزش چشم و پوست گردد که در این صورت باید دست‌ها و صورت را با آب و صابون شستشو داد. همچنین تنفس این ماده می‌تواند سبب تحریک مجاری تنفسی گردد. CDDC دارای ماندگاری بالا و مقاوم در برابر عوامل اکسیداسیون می‌باشد. البته این تیمار هنوز به صورت تجاری استفاده نمی‌گردد. این ماده به عنوان یک ماده قابل استفاده در محیط‌های داخلی در AWPA استاندارد گذاری شده است.بهتر است از اتصالاتی با جنس گالوانیزه و یا استیل در برابر این ماده استفاده گردد. چوب تیمار شده با این ماده به رنگ قهوه ای بوده و معمولاً بدون بو یا با بوی بسیار کم می‌باشد. همچنین اغلب چوب کاج با نفوذ بالا با این ماده حفاظتی تیمارمی‌گردد. یکی از مشکلات اصلی این تیمار، دو مرحله ای بودن فرایند آن است.
۳-۱-۷- تبوکونازول^[۷۲]
از سال ۱۹۹۱ به صورت تجاری مورد استفاده قرار گرفت. تبوکونازول(TEB) یک بیوسید تری آزول آلی است که در برابر قارچ‌های پوسیدگی چوب موثر است اما تأثیر آن در برابر سوسک‌ها هنوز محاسبه نشده است. در حلال‌های آلی محلول است ولی در آب محلول نمی‌باشد، در چوب پایدار است و در مقابل آبشویی مقاوم است. به طور رایج TEB کاربرد تجاری ندارد. حلال‌های استفاده شده در فرمول بندی این ماده حفاظتی نیز در AWPA P9 نوع C یا نوعF مشخص شده است. پودر بی رنگ کریستالی تا قهوه ای روشن به فرمول مولکولی C16H22ClN3O با نام آیوپاک این ماده به صورت زیر است:
(RS)- 1- (4-ChloroPHenyl)- 4,4-dimethyl- 3- (1,2,4-triazol-1-ylmethyl)pentan- 3-ol
می‌باشد. یکی از زیستکش‌های آلی بر پایه تریزل بوده که مناسب برای تیمار چوب در برابر قارچ‌های بیماری زا می‌باشد. از نام‌های دیگر این محصول می‌توان به فنترازول^[۷۳]، تربو کنازول^[۷۴]، تربوترازول^[۷۵] و اتیل تری یانول^[۷۶]را نام برد. این ماده حفاظتی دارای جرم مولکولی۳۰۷٫۸۱۸۳۸ و در ۲۰ درجه سانتی‌گراد دارای دانسیته ۱٫۲۹ گرم بر سانتی متر مکب و وزن مخصوص ۱٫۲۴۹ می‌باد(EPA، ۱۹۹۹).
شکل ۳-۱-۶- تبوکونازول
تبوکونازول در لیست سازمان غذا و دارو در آمریکا به عنوان یکی از مواد بی خطر برای انسان می‌باشد. اما از دیدگاه EPA این ماده امکان بروز سرطان برای انسان را فراهم می‌کند و بر اساس ادعای سازمان سلامت جهانی^[۷۷] این ماده در طبقه سه از لحاظ سمیت قرار دارد که این امر به معنای سمیت بسیار کم می‌باشد. اما به طور کل دارای سمیت بسیار کمی برای انسان‌هاست. از این ماده به عنوان قارچ­کش در مواد حفاظتی محلول در حلال‌های الی در مقابل بازیدیومیست­ها استفاده می‌گردد(FAO، ۲۰۰۰).
TEB در آب به صورت تکه های جدا از هم حل شده و در استن قابل حل می‌باشد. به طور کل حلالیت در آب ۳۲ میلیگرم در لیتر، در دی کلرو متان کمتر از ۲۰۰ گرم در لیتر در ان – هگزان ۲ تا ۵ گرم در لیتر، در ۲ پروپانول ۱۰۰ تا ۲۰۰ گرم درلیتر و در تلوئن ۱۰۰ تا ۲۰۰ گرم در لیتر می‌باشد. دارای دمای ذوب ۱۰۲٫۴-۱۰۴٫۷ درجه سانتی‌گراد می‌باشد. بر پوسیدگی قارچی اثر داشته اما در برابر حشرات بی اثر می‌باشند. (AWPA P5,P8) در حلال‌های آلی قابل حل هستند. اما دارای حلالیت کمی درآب بوده و در چوب تثبیت شده و مقاوم به آبشویی می‌باشند. این مواد از برای تیمار تحت فشار درآمریکا، اروپا و کانادا استفاده می‌گردند. اغلب برای مقابله با کپک‌ها و بیماری لکه­آبی و تیماری مناسب برای کنترل لکه­های سیاه رنگ ایجاد شده توسط قارچ‌ها و تیمار بذر گیاهان کاربرد دارند.
LD 50 برای تبوکونازول، از راه خوردن برای موش صحرایی ۱۷۰۰ میلی گرم درکیلوگرم و برای موش خانگی از راه خوردن۳۰۰۰ میلی گرم در کیلوگرم و از راه تماسی برای موش صحرایی بیش از ۵۰۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم و از راه تنفس برای موش صحرایی ۰٫۳۷ میلی گرم بر لیتر در ۴ ساعت می‌تواند خطرناک باشد(ویلیامز، ۲۰۰۵).
۳-۱-۸- پروپیکونازول^[۷۸]
پروپیکونازول یک بیوسید تری آزول آلی است که در برابر قارچ‌های پوسیدگی چوب موثر است اما در برابر سوسک‌ها موثرنمی‌باشد( AWPA P8). این ماده در بعضی از حلال‌های آلی محلول می‌باشد، اما در آب حلالیت پائینی دارد و در چوب پایدار و در مقابل آبشویی مقاوم است. بدون خورندگی برای فلزات و همچنین حلال‌های استفاده شده در فرمول‌بندی این ماده حفاظتی در نوع F یا C AWPA P9 مشخص شده است(EPA، ۱۹۹۳).
یکی از زیستکش‌های آلی بر پایه تریزل بوده که مناسب برای تیمار چوب و بذرگیاهان در برابر قارچ‌های بیماری زا، باکتری‌ها و ویروس‌ها می‌باشد. این ماده در سال ۱۹۷۹ توسط جانسن فارماتئوتیکا^[۷۹]در بلژیک کشف گشت (تومسون، ۱۹۹۷).
شکل ۳-۱-۷- پروپیکونازول
نام آیوپاک این ماده به صورت زیر است:
[۲- (۲,۴-dichloroPHenyl)-4-propyl-1,3-dioxolan-2-yl]methyl-1,2,4-triazole
فرمولاسیون مولکولی آن C15H17Cl2N3O2، وزن مولی ۳۴۲٫۲۲۰۳۸ با دمای جوش ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد و حلالیت ۱۰۰ ppm در دمای ۲۰ درجه سانتی‌گراد در آب می‌باشد و ۱۰۰ % قابل حل در متانول، استون، اتر، کلورفرم و بنزن در دمای ۲۰ درجه سانتی‌گراد و ۶% قابل حل در هگزان (EPA، ۱۹۹۶). از جمله نام‌های تجاری این ماده می‌توان به بنر^[۸۰]، بنیت^[۸۱]، دسمل^[۸۲]، اربیتو … اشاره کرد اما معروف‌ترین نام تجاری این ماده سیبا^[۸۳] می‌باشد. پروپی کنازول بر اثر متیل زدایی از کربن ۱۴ در طول فرایند بیوسنتز ارگوسترول و انباشتگی متیل استرول روی کربن ۱۴ می‌باشد. بیوسنتز این ارگوسترول می‌تواند سبب تخریب دیواره سلولی قارچ‌ها گردد. فقدان تولید نرمال استرول­ها سبب کند شدن یا توقف رشد قارچ‌ها می‌گردد. گیاهان توانایی متابولیزم پروپیکنازول را با هیدرولیز گروه ان- پروپیلدر حلقه دی اکسالان و تبدیل آن به بتا- هیدروکسی ایزومر ها که به شکل مخلوطی شیرین هستند، می‌شوند (ورتان، ۱۹۹۳؛ توموسون، ۱۹۹۷). تحریک کننده چشم نمی‌باشد و از سوزاندن و نگهداری محصول در محیطی که احتمال آتش سوزی وجود دارد جدا خودداری گردد.
LD 50 برای پروپیکونازول؛ از راه خوردن برای موش صحرایی بیش از ۲۰۰۰ میلی گرم درکیلوگرم و برای اردک‌ها بیش از ۲۵۱۰ میلی گرم در کیلوگرم و برای ماهی‌ها بیش از ۱۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم و از راه تنفس برای موش صحرایی ۰٫۳۷ میلی گرم بر لیتر در ۴ ساعت می‌تواند خطرناک باشد (ویلیامز، ۲۰۰۵).
۳-۱-۹- ایمیداکلوپراید^[۸۴]
ایمیداکلوپراید در سال ۱۹۸۶ توسط یک ژاپنی به نام  نیون توکوشو نو یاکو سیزو^[۸۵] کشف و در سال۱۹۹۲ یک شرکت آلمانی به نام بای^[۸۶] حق امتیاز این ماده را دریافت نمود و در سال ۱۹۹۴ در EPA استاندارد گذاری شده است. یکی از حشره­کش‌های محلول در آب با پایه نیکوتین حاصل از تنباکو که به صورت نئوروتوکسین^[۸۷] فعالیت کرده که در دسته نئونیکوتینوئ^[۸۸] در شیمی قرار می‌گیرد. نام آیوپک این ماده به صورت زیر است:
۱- (۶-chloro-3-pyridylmethyl)-N-nitroimidazolidin-2-ylideneamine
و نام شیمیایی آن عبارت است از:
۱-[ (۶-chloro-3-pyridinyl)methyl]-N-nitro-2-imidazolidinimine
به فرمول مولکولی C9H10ClN5O2 و جرم مولی ۲۵۵٫۶۶۱ و به صورت کریستال بی رنگ، دمای جوش۱۳۶٫۴-۱۴۳٫۸ درجه سانتی‌گرادو حلالیت ۰٫۵۱ گرم در لیتر در صفر درجه سانتی‌گراد در آب می‌باشد. از نام‌های تجاری این ماده می‌توان به، ادمایر^[۸۹]،کندیفور^[۹۰]، گا اچو^[۹۱]، پرمیر^[۹۲]، پرمیس^[۹۳]، پرووادا^[۹۴] و مارتن^[۹۵] اشاره نمود.
شکل ۳-۱-۸- ساختار مولکولی ایمیداکلوپراید
در کلاسه بندی سمیت EPA این ماده در کلاسه ۲ و ۳ قرار دارد و بایستی روی محصولات آن علامت خطر زده شود. یک حشره کش سیستماتیک حاوی کلرو – نیکوتینیل است که برای تیمار خاک، برگ و دانه مورد استفاده قرار می‌گیرد. عموماً در کشاورزی برای حبوبات، برنج، ذرت، سیب زمینی و سبزیجات استفاده دارد. در کل این ماده دارای سمیت متوسطی است و توانایی ایجاد جهش زنی را دارد(FAO، ۲۰۰۸).
می‌توان این ماده را برای تیمار تزریقی خاک و درختان استفاده نمود به طوری که ۶ تا ۸ اینچ برای درختان و ۳ تا ۴ اینچ برای بوته ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این ماده نباید در کندو­های عسل استفاده نمود. از مواد مناسب برای محافظت در برابر موریانه، کک و سوسک حمام می‌باشد. برای پرندگان سمی و برای ماهی‌ها از سمیت کمتری برخوردار است. سمیت متوسطی پس از خورده شدن و سمیت کم در تماس برای پستانداران دارد (USDA، ۲۰۰۵).

در این قسمت الگوریتم پیشنهادی PDTA(Prediction Based Dynamic Tracking Algorithm) شرح داده می‌شود که به منظور بالا بردن طول عمر شبکه و رهگیری مفید اهداف متحرک طراحی گردیده است. از مزایای این الگوریتم می‌توان به رهگیری چندین هدف به صورت همزمان، مقاوم بودن آن در برابر خطاهای احتمالی حسگرها و شناسایی مجدد هدف گمشده به وسیله رویه تصحیح خطا اشاره کرد. در الگوریتم PDTA به دلیل اینکه هر کدام از حسگرها با توجه به اطلاعات خود و مستقل از حسگرهای دیگر مسیر حرکت هدف را تشخیص می­ دهند به این دلیل الگوریتم PDTA با توجه به طبقه‌بندی‌های ارائه‌شده در فصل دوم در دسته الگوریتم‌های توزیع‌شده‌ای قرار می‌گیرد که در آنها خوشه‌بندی اصلی­ترین راهکار برای رهگیری هدف است. دیاگرام کلی الگوریتم PDTA در شکل۵-۱۰ نشان داده شده است. همان طور که در شکل۵-۱۰ مشاهده می­گردد الگوریتم PDTA دارای دو بخش کلی رویه خوشه‌بندی و رویه رهگیری هدف می­باشد.

شکل۵-۱۰: دیاگرام کلی الگوریتم PDTA
الگوریتم PDTA از یک طرح خوشه‌بندی پویا به منظور خوشه‌بندی حسگرهای زنده استفاده می‌کند تا به دلیل مدیریت بهتر منابع، مصرف انرژی کاهش یابد و در نتیجه مدت زمانی که شبکه قادر به رهگیری اهداف متحرک است، افزایش می­یابد. دیاگرام الگوریتم خوشه‌بندی در شکل۵-۱۱ نشان داده شده است.

شکل۵-۱۱: دیاگرام رویه خوشه‌بندی
رویه رهگیری هدف در الگوریتم PDTA به دو بخش رویه رهگیری هدف توسط حسگرهای عضو خوشه و حسگرهای سرخوشه تقسیم می‌گردد که رویه رهگیری هدف توسط حسگرهای سرخوشه به سه بخش انتخاب حسگرهای شایسته، پیش‌بینی موقعیت آینده هدف و تصحیح خطای گم شدن هدف نیز تقسیم گردیده است. این روند در شکل۵-۱۲ نشان داده شده است.

شکل۵-۱۲: دیاگرام رویه رهگیری هدف
۵-۳-۱- رویه خوشه‌بندی
در الگوریتم PDTA شبکه به صورت یک گراف G=(V,E) مدل گردیده است که در این گراف دو حسگر توسط یک یال به یکدیگر متصل می‌گردند اگر و تنها اگر این دو حسگر توانایی ارتباط با یکدیگر را داشته باشند. در این رویه همان طور که ذکر شد ابتدا تمامی حسگرها در حالت خوابیده بسر می‌برند. به منظور رهگیری اهداف متحرک از رویه خوشه‌بندی پویایی استفاده گردیده است که حسگرها توسط الگوریتم PDTA بهتر مدیریت می­گردند و بدین ترتیب انرژی کمتری مصرف خواهد گردید. در این رویه خوشه‌بندی هر کدام از خوشه‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
برد خوشه^[۷۴]: میزان فضایی که توسط حسگرهای درون خوشه پوشش داده می‌شود.
شعاع خوشه^[۷۵]: حداکثر فاصله بر اساس تعداد یال، بین حسگرهای عضو خوشه تا حسگر سرخوشه. به منظور ساده­سازی شعاع خوشه را با k به آن اشاره می‌شود.
درجه حسگر^[۷۶]: تعداد حسگرهایی که همسایه یک حسگر می‌باشند. منظور از همسایه حسگرهایی می‌باشند که در فاصله یک یالی تا آن حسگر قرار دارند.
در رویه خوشه‌بندی پیشنهادی هر حسگر در شبکه به صورت مستقل از حسگرهای دیگر تصمیم‌گیری را انجام می­ دهند و بنابراین رویه خوشه‌بندی پیشنهادی جزء الگوریتم‌های توزیع‌شده در نظر گرفته می­ شود. در رویه­های خوشه‌بندی هر کدام از حسگرها دارای حالت عضو خوشه(CM) و یا حالت سرخوشه(CH) می‌باشند. در رویه خوشه‌بندی پیشنهادی در ابتدا فرض می‌گردد که حالت همه حسگرها حالت عضو سرخوشه است و هر حسگر با احتمال P می ­تواند به عنوان حسگر سرخوشه انتخاب گردد. مقدار P برابر با نسبت تعداد سرخوشه‌ها به تعداد کل حسگرها در نظر گرفته می‌شود که این مقدار با اندازه شبکه رابطه مستقیم دارد. هر حسگر مستقل از حسگرهای دیگر باید تصمیم بگیرد که آیا می‌تواند حالت خود را به سرخوشه تغییر دهد و یا خیر. بدین منظور هر کدام از حسگرها یک عدد تصادفی r بین ۰ تا ۱ تولید می‌کنند و در صورتی که مقدار تولیدشده از مقدار P کمتر باشد حالت خود را به عنوان سرخوشه تغییر می‌دهد ولی در صورتی که مقدار تصادفی تولیدشده از مقدار P بیشتر باشد حالت خود را تغییر نداده و در همان حالت عضو خوشه باقی می‌ماند. در مرحله بعد هر حسگری که سرخوشه گردیده است، زمان­سنجی را راه ­اندازی می‌کند و بعد از راه ­اندازی زمان­سنج پیام ADV را به تمام حسگرهایی که در فاصله k یالی^[۷۷] خود قرار دارند به صورت سیل‌آسا ارسال می‌کند. بدین منظور حسگر سرخوشه به حسگرهای همسایه خود پیام ADV را ارسال می­ کند. هنگامی‌که حسگری پیام ADV را دریافت کرد در جدول سرخوشه خود، شماره شناسایی حسگر سرخوشه را جستجو می­ کند. در صورت عدم وجود شماره شناسایی حسگر سرخوشه اطلاعات HC، شماره شناسایی حسگر و شماره شناسایی حسگر ارسال‌کننده پیام ADV را در جدول سرخوشه خود ذخیره می­ کند. در غیر این صورت فیلد HC در جدول سرخوشه با فیلد HC پیام ADV مقایسه می­گردد. در صورت بیشتر بودن فیلد HC جدول سرخوشه، اطلاعات جدید HC، شماره شناسایی حسگر سرخوشه و شماره شناسایی حسگر ارسال‌کننده پیام جایگزین اطلاعات قبلی در جدول سرخوشه می­گردد. بنابراین کوتاه‌ترین مسیر تا حسگر سرخوشه به عنوان مسیر ارتباطی حسگر تا سرخوشه انتخاب می­گردد. این روند در شکل۵-۱۳ نشان داده شده است.

شکل۵-۱۳: روند اجرای ارسال پیام ADV در رویه خوشه­بندی
بعد از اینکه تمام حسگرهایی که در فاصله k یالی تا حسگرهای سرخوشه قرار دارند پیام ADV را دریافت کردند، در صورتی که حسگری وجود داشته باشد که پیام ADV سرخوشه‌ای را دریافت نکرده باشد حالت خود را به حالت سرخوشه تغییر می‌دهد و روند مرحله قبل تکرار می­گردد. بعد از اتمام مرحله قبل تمامی حسگرها دارای حالت سرخوشه و یا حالت عضو خوشه می‌باشند. حسگرهایی که دارای حالت عضو خوشه می‌باشند، خود را به عضویت یک خوشه در می‌آورند. بدین منظور حسگرهای حالت عضو سرخوشه با توجه به اطلاعات بدست آمده توسط جدول سرخوشه، حسگر سرخوشه­ای که به آن حسگر نزدیک‌تر است را به عنوان حسگر سرخوشه خود انتخاب می‌کند و پیام JREQ را به صورت unicast به حسگر سرخوشه انتخاب‌شده ارسال می‌کند. بدین منظور، بعد از انتخاب مناسب­ترین حسگر سرخوشه، پیام JREQ توسط حسگر ارسال‌کننده پیام JREQ به حسگرهای همسایه ارسال می­گردد. زمانی که پیام JREQ توسط حسگری دریافت گردید، آن حسگر پیام JREQ دریافت شده را به حسگر همسایه خود ارسال می‌کند و این روند ادامه می­یابد تا پیام JREQ به سرخوشه مربوطه تحویل داده شود. شماره شناسایی حسگر همسایه برابر با فیلد SID رکوردی از جدول سرخوشه می­باشد که فیلد CHID آن با شماره شناسایی مناسب­ترین حسگر سرخوشه برابر می­باشد. هر سرخوشه به منظور ذخیره اطلاعات حسگرهای سرخوشه خوشه‌های مجاورش بعد از دریافت پیام JREQ توسط “حسگرهای مرزی بین خوشه‌ها"، شناسه “حسگرهای مرزی بین خوشه” را در جدول AC-Table ذخیره می‌کنند. همچنین به منظور ذخیره اطلاعات حسگرهای عضو اطلاعات حسگرهای ایجادکننده پیام JREQ را در جدول CM-table خود ذخیره می‌کند. دیاگرام حالت و شبه کد رویه خوشه‌بندی را به ترتیب در شکل‌هایشکل۵-۱۴و شکل۵-۱۵ نشان داده شده است.

شکل۵-۱۴: ماشین حالت نشان‌دهنده سازوکار خوشه‌بندی الگوریتم پیشنهادی
در جدول ۵-۱رویدادهای دریافتی و صادره و حالت بعدی به تفکیک حالات نشان داده شده است.
جدول ۵-۱: رویدادهای بین حالات و حالات بعدی در هر یک از حالات

ذخیره کاهش ارزش سرمایه گذاریها
سرقفلی ثبت نشده
خالص داراییهای نامشهودسرمایه ای شده
سود و زیان انباشته غیر مترقبه
سایر ذخایر:
ذخیره مطالبات مشکوک الوصول
ذخیره تضمین محصولات
ذخیره درآمد معوق
افزایش در معادلهای سرمایه
افزایش در ذخیره مالیات بر درآمد
افزایش ذخیره LIFO
هزینه استهلاک سرقفلی
افزایش درذخیره کاهش ارزش سرمایه گذاری ها
افزایش درخالص دارایی های نامشهود سرمایه ای
سود وزیان غیر مترقبه
افزایش در سایر ذخایر
اضافه می شود به NOPAT:
۱۵-۲ استاندارد سازی EVA
علی‌رغم مزایای EVA به‌عنوان معیار ارزیابی عملکرد، در به‌کارگیری آن یک ضعف وجود دارد و آن اینکه ارزش افزوده اقتصادی (EVA) شرکت‌هایی با اندازه‌های متفاوت را نمی‌توان با هم مقایسه کرد. این ضعف را می‌توان از طریق استانداردسازی EVA برطرف نمود. به‌طوری که EVA استاندارد شده می‌تواند نشان‌دهنده سطحی عمومی از سرمایه به‌کار گرفته شده باشد.
برای هر سال مالی، EVA استاندارد شده برابر حاصل‌ضرب تفاوت بین نرخ بازده و نرخ هزینه سرمایه همان سال (r-c) در سرمایه استاندارد شده اول دوره سال مذکور می‌باشد. اگر تجزیه و تحلیل برای اولین سال صورت می‌گیرد، میزان سرمایه استاندارد شده اول دوره را می‌بایست برابر ۱۰۰ درنظر گرفت.

۱۶-۲ اهمیت و کاربرد EVA
کاربرد ارزش افزوده اقتصادی در ارزیابی طرح‌ها بسیار شبیه به محاسبه نرخ بازدهی داخلی^[۱۸]۱ طرح است، با این تفاوت که به جای درصد نرخ بازدهی، ارزش افزوده اقتصادی با واحد پولی (تومان) معین می‌شود. در شکل متفاوت با ارزش افزوده اقتصادی، نسبت سود عملیاتی خالص بعد از مالیات به هزینه سرمایه‌گذاری را در انتهای طول مدت طرح، اندازه می‌گیرند.
دلیل افزایش کاربرد ارزش افزوده اقتصادی در دو دهه اخیر به‌وسیله شرکت‌های بزرگ و کوچک و حتی شرکت‌های غیرانتفاعی، در اندازه‌گیری عملکرد مالی، آسانی محاسبه آن و همینطور ارتباط مستقیم آن با ثروت صاحبان شرکت است. طرفداران استفاده از این روش در ارزیابی طرح‌ها معتقدند که EVA با تغییر قیمت سهام ارتباط داشته و شرکت‌های بزرگ که این روش را به کار برده‌اند در افزایش قیمت سهام خود بسیار موفق بوده‌اند.
مدیرانی که ارزش افزوده اقتصادی را به‌کار می‌گیرند به تخصص و مدیریت دارایی‌ها بیشتر توجه می‌کنند و فقط سود حسابداری را در نظر نمی‌گیرند. شرکت‌هایی که در صنایع سرمایه بر فعالیت داشته‌اند کاربرد ارزش افزوده اقتصادی را بیشتر مفید دانسته‌اند . ( مهدی زاده ، روزنامه آسیا)
یک شرکت می‌تواند به‌عنوان مجموعه‌ای از قراردادهای متنوع درنظر گرفته شود که با ذی‌نفعان زیادی سروکار دارد. این ذی‌نفعان شامل کارمندان، مشتریان، عرضه‌کنندگان، اعتباردهندگان، اجتماع و سهامداران می‌باشند.
ذی‌نفعان به شرکت منابع اقتصادی و خدمات ارائه می‌دهند و درعوض انتظار دارند که پاداش (بازده) به‌دست آورند. سهامداران شرکت ریسکی را می‌پذیرند که این ریسک در ارتباط با عملکرد شرکت و قابلیت اجرای قراردادها با سایر ذی‌نفعان می‌باشد. شرکت بعد از پرداخت به سایر ذی‌نفعان می‌تواند مبلغ باقی‌مانده را بین سهامداران تقسیم کند. براساس تابع ریسک و بازده، سهامداران از طریق تحصیل حقوق دارایی‌ها برای سود باقی‌مانده، بازده بالقوه نامحدودی به‌دست می‌آورند.
سهامداران به‌عنوان حاملان ریسک شرکت‌ها، درجهت افزایش کارایی عملکردشان باید در شرکت‌های مختلف سرمایه‌گذاری کنند. بنابراین از طریق تنوع بخشیدن به پرتفوی خود، بخش اعظم ریسک خود را کاهش می‌دهند. در یک بازار رقابتی، قیمت ریسک بوسیله سهامدارانی که بهتر قادرند ریسک را تحمل کنند، تعیین می‌شود.
برای مثال سرمایه‌گذارانی که دارای پرتفوی خوب هستند. پس قیمت بازار ریسک فقط ریسکی را منعکس می‌کند که در پرتفوی نمی‌توان آن را حذف کرد (به آن ریسک سیستماتیک می‌گویند و از شرایط کلی اقتصاد ناشی می‌شود).
این حقیقت که سرمایه‌گذاران باید ریسک‌شان را از طریق متنوع‌سازی سرمایه‌گذاری‌شان کاهش دهند، مشکل تامین مالی شرکت را به‌وجود آورد. هنگامی که سهامداران متنوع‌سازی می‌کنند و در شرکت‌های متعددی سرمایه‌گذاری می‌کنند، نمی‌توانند درمورد تمام سرمایه‌گذاریشان اطلاعات کافی (اطلاعات درونی) به‌دست آورند. از طرفی مقرون به صرفه نیست که هر سهامدار منابعش را برای به‌دست آوردن اطلاعات کافی درمورد عملیات یک شرکت صرف کند، زیرا در این صورت هر سهامدار متحمل هزینه زیادی خواهد شد در حالی‌که سود اندکی به‌دست خواهد آورد. از طرف دیگر بازار از ارائه اطلاعات کافی به سهامداران کوتاهی خواهد کرد^[۱۹].
تفکیک مالکیت سرمایه از کنترل سرمایه بوسیله مدیران حرفه‌ای، تضاد منابع را به‌وجود آورد. مدیرانی که شرکت را هدایت می‌کنند، الزاماً انگیزه‌ای برای افزایش ثروت مالکان (سهامداران)^[۲۰] ندارند.
لذا، تنها عاملی که دو مشکل فوق را حل می‌کند معیاری به‌نام EVA می‌باشد. مدیریت شرکت‌ها براساس EVA, ثروت سهامداران را حداکثر خواهد کرد. برای رسیدن به این هدف (حداکثر کردن ثروت سهامداران) سهامداران باید براساس افزایشی که در EVA ایجاد شده است به مدیران پاداش دهند. EVA مدیران را نه تنها نسبت به نتایج حاصله، بلکه نسبت به منابعی که برای رسیدن به آن نتایج به‌کار گرفته شده، پاسخ‌گو می‌کند. برای مثال بدون یک سیستم مبتنی بر EVA، مدیران شرکت منابع بیشتری برای فروش بیشتر و تحصیل پاداش بیشتر (براساس فروش) می‌خواهند در حالی‌که ممکن است در رابطه با فروش اضافی، سود نهایی (نرخ بازده) شرکت کمتر از هزینه نهایی (نرخ هزینه سرمایه) آن باشد. بسیاری از شرکت‌ها سود نهایی (نرخ بازده) محصولات‌شان را بدون درنظر گرفتن هزینه فرصت سرمایه، برآورد می‌کنند.
تجزیه و تحلیل مبتنی بر EVA همیشه جوابی ارائه می‌دهد که با حداکثر کردن سود سهامداران هم‌سو و سازگار می‌باشد. برای اینکه مدیران انگیزه داشته باشند تا درجهت افزایش سود سهامداران عمل کنند، پاداش آنها می‌بایست مبتنی بر افزایش در ارزش افزوده‌ای (EVA) باشد که آنها ایجاد کرده‌اند.
اهداف مدیریتی مبتنی بر افزایش سود یا سهم بازار، افزایش بازده دارایی‌ها یا حقوق صاحبان سهام یا سایر معیارهای تجاری، می‌تواند انگیزه‌هایی ایجاد نماید که با حداکثر کردن ثروت سهامداران ناسازگار باشد. حداکثر کردن EVA همواره انگیزه‌هایی درجهت حداکثر کردن ثروت سهامداران ایجاد می‌کند( خبرگزاری سنا ، ۷/۱۱/۱۳۸۵ )^۱.
به طور خلاصه می توان به کاربردهای EVA در دو گروه زیر اشاره نمود .
الف – کاربردهای داخلی

• • ابزار مدیریتی سنجش عملکرد ( چو، ۱۹۹۷ )^[۲۱]۲

• • معیار جامع سنجش بهره وری ( دراکر ،۱۹۹۵)^[۲۲]۳

• • ابزار تبیین رابطه مالکیت با مدیریت شرکت ( روجرسون ولفکوتیس، ۱۹۹۹ )^[۲۳]۴

• • ابزار تطابق هزینه ها با درآمد ( لفکوتیس، ۱۹۹۹ )^[۲۴]۵

ب – کاربردهای خارجی

• • ابزاری برای تصمیم گیری در سرمایه گذاری ( تولی ولفکوتیس، ۱۹۹۹ )^[۲۵]۶

• • معیار پیش بینی قیمت سهام ( تیتل جام، ۱۹۹۷ )^[۲۶]۷

• • ابزار سنجش خلق ارزش ( استرن – استوارت، ۲۰۰۱ )^[۲۷]۸

• • چارچوبی برای مدیریت مالی ( موریس، ۲۰۰۱ )^[۲۸]۹

• چارچوب موثر بر فرهنگ سازمانی و ارتقا کیفیت کاری شاغلین(همان منبع)^۱۰