فرش دستباف به عنوان هنری اصیل در ایران دارای پیشینه ای طولانی در بین هنرهای ایرانی می­باشد و در بین جهانیان بیانگر فرهنگ و اصالت مردم هنردوست ایرانی می­باشد. برخورداری از کیفیتی مطلوب در این محصول علاوه بر تأثیر گذاری در پیشرفت بازار فروش آن، می ­تواند امری مهم در ایجاد اعتماد و اطمینان در مصرف کنندگان باشد. بنابراین در راستای استاندارد سازی فرش دستباف، تعیین کردن شاخص هایی برای کیفیت مواد اولیه آن ضروری می­باشد. نخ پرز به عنوان یکی از مهمترین مواد اولیه در فرش دستباف دارای مشخصاتی چون جنس الیاف، نمره نخ تک لا و چند لا، تاب نخ و غیره می­باشد که در خواص نهایی فرش تأثیر گذار می­باشد. می­دانیم که در رجشمارهای گوناگون نخ های پرز با نمره وتعداد لاهای متفاوت به کار می­رود که ممکن است تفاوت در تعداد لا یا نمره نخ بر عکس العمل مکانیکی لایه پرزها در مقابل نیروهای فشاری اثر بگذارد، لذا تعیین نمره و تعداد لای مناسب برای نخ پرز مورد استفاده برای هر رجشمار می ­تواند در بهبود مقاومت پرزها در مقابل نیروهای فشاری کمک کند و بتواند استانداردی را در این زمینه ارائه نماید. همچنین انتخاب نوع گره به کار رفته در فرش( فارسی و ترکی) و جنس نخ تار( پشمی باشد یا پنبه ای) ممکن است بر دوام ساختاری فرش و ثبات ابعادی آن اثر بگذارد.

امید است نتایج حاصل از این پژوهش بتواند ما را در انتخاب نخ های مورد استفاده در پرز فرش با نمره و تعداد لای مناسب در یک رجشمار مشخص جنس چله مطلوب و نوع گره ای که بتواند بهترین عملکرد را در مقابل نیروهای فشاری وارده به لایه پرزها از خود نشان می­ دهند، یاری رساند.
۱-۳-۱ پیشینه تحقیق
۱-۳-۲ سؤالات پژوهشی

1. 1. تعداد لای نخ پرز مصرفی در فرش، به چه میزان می ­تواند بر عکس العمل مکانیکی لایه پرزها در برابر نیروهای فشاری مؤثر باشد؟

1. 1. آیا جنس نخ تار را می­توان به عنوان عاملی مهم و اثر­گذار بر خواص نهایی فرش مثل ابعاد آن دانست؟

1. 1. نوع گره به کار رفته در تولید فرش دستباف، چه تأثیری می ­تواند بر دوام و استحکام نهایی آن بگذارد؟

۱-۳-۴ فرضیات
عواملی چون نمره نخ و تعداد لا که از مشخصه های نخ پرز استفاده شده در فرش دستباف می­باشند، می­توانند در خواص فشاری لایه پرزها در مقابل اعمال نیروی فشاری تأثیر گذار باشند. همچنین عامل نوع گره و جنس نخ تار بر خواص نهایی فرش تأثیر می­ گذارد.
۱-۴ روش تحقیق
این پروژه از لحاظ جهت گیری های پژوهش از نوع کاربردی و از جهت استراتژی های پژوهش از نوع مطالعه موردی و از نظر رویکرد پژوهش استنتاجی و از لحاظ اهداف پژوهش آزمایشی است. همچنین این پروژه دو مقطعی است که از طریق آزمایش روی ۱۲ نمونه فرش که در ابعاد ۲۵×۱۲ سانتی متر بدون طرح و رنگ تحت شرایط یکسان بافته شده انجام شده است. نمونه ها در دو نوع گره فارسی و ترکی با چله کشی یکسان ترکی و دو نوع نخ تار پشمی و پنبه ای در سه لای متفاوت تحت شرایط یکسان بافته شد. بر روی نمونه فرش های بافته شده، ۳ آزمایش بارگذاری استاتیکی، سنجش استحکام گره و ثبات ابعادی صورت گرفت. برای بیان کمی خواص عملکردی فرش، ۴ شاخص درصد فشردگی، درصد افت ضخامت، درصد جمع شدگی و نیروی بیرون کشیدن پرز از فرش تعریف و محاسبه گردید.
۱-۵ شرح خلاصه­ای از پایان نامه
مطالب این پژوهش بر پایه­ پنج فصل تدوین گردید:
در فصل اول این پژوهش به طرح مسئله و همینطور بیان ضرورت مسئله پرداخته شده­است، در فصل دوم ادبیات تحقیق ، مختصری از انواع الیاف در صنعت نساجی، مواد اولیه مصرفی در تولید فرش دستباف، اجزای تشکیل دهنده فرش دستباف، رجشمار یا تراکم طولی و عرضی، مشخصات و خواص نخ های مصرفی در تولید فرش دستباف، انواع گره در بافت فرش، خواص کیفیتی فرش، انواع روش های بارگذاری فشاری، و پیشینه ی این تحقیق عنوان شده است. فصل سوم شیوه­ انجام پژوهش، تهیه مواد اولیه، بافت نمونه فرش ها، انواع آزمایش های انجام شده و دستگاه های مورد استفاده در انجام آزمایش ها می­باشد. فصل چهارم تجزبه تحلیل داده ­ها بر اساس نمودار و نتایج آزمون ANOVA و ازمونtuky مربوطه در نرم افزار۱۶ Minitab درج گردیده است و فصل پنجم نتیجه ­گیری و جمع­آوری مطالب و پیشنهادات جهت پیشرفت کار می­باشد.
فصل دوم ادبیات تحقیق

۱-۲ مقدمه
قالیبافی دارای پیشینه ای بس طولانی در بین اقوام بشری است. بشر اولیه در طی قرن ها به روش در هم تنیدن الیاف گیاهی و پوست حیوانات با صنایع نظیر سبدبافی آشنا شده بود. زیراندازهای اولیه متشکل از پوست نرم حیوانات و الیاف نرم گیاهی و بوریا بود، لیکن به لحاظ گسترش جوامع اجتماعی و نبود شکار، نیاز به تولید بیشتر زیراندازهای دست باف روز به روز محسوس تر شد و بافت این گونه زیراندازها تکامل یافت “اشنبرنر، ۱۳۷۴، ص۱". صنعت بافندگی در میان اقوام و تمدن های کهن پیشرفت قابل توجهی کرده و مراحل تولید منسوجات به ویژه فرش از ریسیدن نخ تا رنگرزی و بافت تغییر بسیاری کرده است.
۲-۲ طبقه بندی الیاف در صنعت نساجی
به طور کلی الیاف به دو دسته الیاف طبیعی و الیاف بشر ساخت تقسیم می­شوند.
۲-۲-۱ الیاف طبیعی
الیاف طبیعی به سه گروه گیاهی، حیوانی و معدنی تقسیم می­شوند:

1. 1. الیاف گیاهی^[۱]: انواع الیاف گیاهی عبارتند از :

الف) الیاف گیاهی دانه ای مانند پنبه.
ب) الیاف گیاهی ساقه ای مانند کتان، کنف و مانیلا^[۲]
ج) الیاف گیاهی برگی مانند سیسال^[۳]
د) الیاف گیاهی میوه ای مانند نارگیل.

1. 1. الیاف حیوانی^[۴]: مانند پشم و ابریشم، انواع کرک ها و الیاف مویی.

1. 1. الیاف معدنی: مانند آسبست( پنبه کوهی) و الیاف فلزی “امیری، ۱۳۸۵، ص۱۰".

۲-۲-۲الیاف بشر ساخت^[۵]
واژه ای مصطلح برای الیاف شیمیایی یا الیافی که انسان آن را تولید کرده است “موسوی شوشتری و توانایی، ۱۳۸۴، ص۱۱۱".
الیاف بشر ساخت به دو گروه تقسیم می شوند:
الف) الیاف بازیافت شده^[۶]
الیاف بازیافتی به الیافی اطلاق می­ شود که از پلیمرهای طبیعی ساخته شده اند، به این صورت که از طریق دوباره شکل دادن مواد اولیه و اصلاح آن ها تولید می­گردند.
در ابتدا این نوع الیاف را از مواد پروتئینی مثل شیر، بادام زمینی و سویا به دست می­آوردند، اما امروزه پایه تولید این نوع الیاف سلولز است “میر جلیلی، ۱۳۸۴، ص۱".
ب) الیاف مصنوعی^[۷]
این نوع الیاف از سنتز شیمیایی پلیمرها به دست می­آیند. مواد خام مورد استفاده در ساخت این الیاف مشتقات نفتی بوده و طیف گسترده ای از این نوع الیاف موجود می­باشد. نایلون ها، پلی استرها، اکریلیک ها، الیاف محتوی کلر، پلی اولفین ها و پلی آمیدهای آروماتیک نمونه هایی از الیاف مصنوعی هستند.
۲-۳ مواد اولیه مصرفی در تولید فرش دستباف
الیاف طبیعی و حیوانی به دلیل سازگاری با محیط زیست و بدن انسان و ویژگی هایی همچون عایق پذیری و نرمی برای تولید فرش دستباف بسیار مناسبند. در میان الیاف طبیعی سه لیف پشم، پنبه و ابریشم مرسوم ترین الیاف مورد استفاده در فرش می­باشند.
۲-۳-۱ پنبه
پنبه یکی از مهمترین الیاف سلولزی است که کشت آن از زمان های قدیم رایج بوده است. در حفاری هایی که در هند صورت گرفته است، انواع پارچه ها و ریسمان های پنبه ای مربوط به سه هزار سال قبل از میلاد کشف شده است. الیاف پنبه در رنگ های سفید، قهوه ای و خاکستری وجود دارد و اندازه ی طول و قطر آن ها متغیر است “امیری، ۱۳۸۵، ص ۶۵".
پنبه به گیاهی اطلاق می­ شود که دارای ساقه­ی سبک و کوتاه و شاخه های نازک، برگ های درشت با گل های زرد یا سرخ رنگ می­باشد. به میوه ی آن غوزه می­گویند که ۳ تا ۵ ترک دارد. غوزه پس از رسیدن شکافته شده و از میان آن دانه هایی به همراه رشته ها یا تارهای سفید رنگی نمایان می­گردد. تارهای پنبه همگی یک اندازه نبوده بلکه در هر غوزه طول تارها متفاوت می­باشد. پنبه را با دست یا دستگاه از دانه جدا می­ کنند و در نخ ریسی و پارچه بافی به کار می­برند “ژوله، ۱۳۸۱، ص ۵۳".پنبه در مراحل اولیه رشد خود به رطوبت و آبیاری نیاز دارد، ولی رطوبت و آبیاری زیاد و همچنین بارندگی در مراحل آخر رشد گیاه پنبه، باعث آسیب رسیدن به محصول می­ شود. پنبه در مناطقی که اختلاف درجه ی حرارت روز و شب آن کم باشد، بهتر عمل می ­آید “امیری، ۱۳۸۵، ص.۶۷".
۲-۳-۱-۱ طبقه بندی پنبه از لحاظ کیفیت
از نظر کیفیت می توان پنبه را به سه گروه زیر تقسیم بندی نمود:

1. 1. پنبه سی آیلند^[۸]، مصری و آمریکایی-مصری: این نوع پنبه طویل تر از انواع دیگر بوده و دارای قطر کم و ظاهر درخشانی می­باشد.

1. 1. پنبه آمریکایی آپلند^[۹]: این نوع پنبه کوتاه تر و ضخیم تر از پنبه های گروه یک است.

1. 1. پنبه آسیایی: پنبه های آسیایی در مقایسه با پنبه های دیگر کوتاه تر و ضخیم تر می­باشد “توانایی، ۱۳۷۶، ص ۱۶".

۲-۳-۱-۲ ترکیب شیمیایی
پنبه لیفی است سلولزی که از تکرار واحدهای سلوبیوز در طول زنجیره مولکولی به وجود آمده است “فورد، ۱۳۸۶، ص۱۰". لیف پنبه از سه عنصر کربن، هیدروژن و اکسیژن تشکیل شده است. علاوه بر سلولز، همیشه در انواع مختلف پنبه مواد و ترکیبات دیگری نیز وجود دارد که ناخالصی آن محسوب می­ شود. واکس یا موم بعد از سلولز مهم ترین ماده ای است که در یک لیف سلولزی وجود دارد.مقدار واکس در انواع مختلف پنبه در حدود ۴/۰-۸/۰ درصد است “امیری، ۱۳۸۵، ص ۷۴".
۲-۳-۱-۳ ویژگی های فیزیکی پنبه