شورای عالی انقلاب فرهنگی یکی از نهادهای اصلی یا شاید اصلی ترین نهاد متولی فرهنگ کشور می‌باشد که تا به حال مصوبه های گوناگونی در زمینه فرهنگ و هنر داشته است شورا به عنوان نهاد تقنینی در کشور در کنار مجلس شورای اسلامی قرار دارد اما به نظر می‌رسد تنها می‌تواند در زمینه فرهنگ و هنر دارای مصوبه باشد در ادامه روند شکل گیری شورا را بررسی خواهیم کرد اما نکته جالب اینجا است که شورای عالی انقلاب فرهنگی دارای اعتبار قانون اساسی و حتی قانون عادی نیز نمی باشد و تنها بر اساس حکم حکومتی شکل گرفته است حال اگر روزی قانونی در زمینه سینما به تصویب برسد بهتر این است که با همکاری دولت به صورت لایحه به مجلس داده شود و به تصویب مجلس شورای اسلامی که نهاد کاملا مردمی است برسد و در زمینه تصویب آن از سوی نمایندگان مردم دقت و کنکاو صورت گیرد یا شورای عالی انقلاب فرهنگی باید این وظیفه را در تصویب قانون سینما بر عهده گیرد؟

گفتار اول : شورای عالی انقلاب فرهنگی

پس از پیروزی انقلاب اسلامی دانشگاه ها نیز از نقطه نظر سیاسی دست خوش تحولات متعددی شدند در ۲۱/۱/۱۳۵۹ شورای انقلاب وقت که به نوعی هم نهاد تقیننی و هم نهاد اجرایی کشور بود مقرر نمود که دانشگاه ها تعطیل شوند و نظام آموزشی کشور بر اساس موازین انقلاب طرح ریزی گردد . در تاریخ ۲۳/۳/۱۳۵۹ امام خمینی (ره) فرمانی را مبنی بر تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی صادر نمود و تعدادی را منصوب نمودند. این ستاد بعدا در آذر ماه سال ۱۳۶۳ با حکم امام خمینی (ره) نام شورای عالی انقلاب فرهنگی را به خود دید . در سال ۱۳۷۵ نیز رهبری تغییر عمده ای در ترکیب شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام دادند و بر اهمیت جایگاه و وظایف آن تأکید کردند.^[۵۶]

شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان مرجع سیاست‌گذاری ، تعیین خط مشی ، تصمیم گیری و هدایت امور فرهنگی ، آموزشی و پژوهش کشور در چارچوب سیاست های کلی نظام محسوب شده که تصویبات و مصوبات آن لازم الاجرا و در حکم قانون است . در همین راستا مأموریت‌ های شورای عالی تصحیح و ارتقای فرهنگ و سازماندهی امور فرهنگی برای حفظ استقلال و تحکیم و تعمیق تدین و فرهنگ دین محوری در جهت تحقق تمدن نوین اسلامی تعریف شده است . شورای عالی انقلاب فرهنگی در راستای اهداف و وظایف خاص خود با قوای سه گانه مطرح در اصل ۵۷ قانونی اساسی (قوه مقننه ، مجریه ، قضائیه ) و همچنین با نهادهای دیگر همچون نهاد رهبری و مجمع تشخیص مصلحت نظام ارتباط های تنگاتنگی دارد. چرا که مرکز تصمیم گیری ها و عوامل عمده تاثیر گذار در اداره کشور همین ها می‌باشند.

شورای عالی انقلاب فرهنگی در حال حاضر با در نظر گرفتن اهداف و وظایف محوله خود در کنار مراجع و نهادهای تقنینی در کشور به امر سیاست‌گذاری و وضع مقررات در تمام زمینه هایی که مرتبط با فرهنگ می‌باشد می پردازد و این در حالی است که ‌در مورد جایگاه حقوقی شورای عالی در ساختار حاکمیت نظام جمهوری اسلامی ایران ابهاماتی وجود دارد به طوری که در طول فعالیت این شورا از طرف بعضی از صاحب‌نظران حقوقی وسیاسی سوالاتی در این رابطه مطرح گردیده است . مسئله وجود ابهامات در جایگاه حقوقی شورای مذکور باعث می شد تصمیماتی که شورای عالی در حیطه اهداف و وظایف خود اتخاذ نمود در مرحله اجرا با مشکلات زیادی مواجه گردد.^[۵۷]

پیش از آنکه به بحث ‌در مورد جایگاه قانونی شورای عالی انقلاب فرهنگی بپردازیم لازم است با اهداف و وظایف این نهاد مهم فرهنگی کشور آشنا شویم .

اهداف شورای عالی انقلاب فرهنگی

-گسترش و نفوذ فرهنگ اسلامی در شئون جامعه و تقویت انقلاب فرهنگی و اجرای فرهنگ عمومی

– تزکیه محیط های علمی و فرهنگی از افکار مادی و نفی مظاهر وآثار غرب زدگی از فضاهای فرهنگی جامعه

– تحول دانشگاه ها ، مدارس و محیط های فرهنگی ، هنری بر اساس فرهنگ صحیح اسلامی ، گسترش و تقویت هر چه بیشتر آن ها برای تربیت متخصصان معتقد ، اسلام شناسان متخصص ، مغزهای متفکرو وطن خواه ، نیروهای فعال ، ماهر استادان ، مربیان و معلمان معتقد به اسلام و استقلال کشور .

شورا اهداف دیگری نیز دارد که می توان آن ها را در این سه هدف عمده خلاصه کرد .

بخشی از وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی را نیز بازگو می‌کنیم :

-سیاست‌گذاری و تدوین کتب درسی و تعیین ضوابط نشر کتاب و تولیدات هنری و فرهنگی

– تدوین و تصویب سیاست های اسلامی تبلیغات کشور

– تبین و تعین شاخص های کمی و کیفی برای ارزیابی وضع فرهنگی کشور .

– بررسی الگوهای توسعه و تحلیل آثار پیامدهای فرهنگی سیاست ها ، برنامه توسعه سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی کشور و ارائه پیشنهادهای اصلاحی به مراجع ذیربط …^[۵۸].

جایگاه حقوقی شورای عالی در ساختار حاکمیت جمهوری اسلامی :

شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان یک مرجع تصمیم گیرنده اقدام به تصویب مصوبه‌هایی می‌کند که این مصوبات مثل سایر ضوابط مصوب مراجع قانون‌گذار (مانند مجلس شورای اسلامی) ترتیب اثر داده می شود چنین حقی ‌به این شورا توسط کدام یک از مراجع ذیصلاح در جمهوری اسلامی داده شده است ؟ مسلماً اگر مرجع ذیصلاح وجودی این شورا معین شود تا حدودی ابهامات موجود پیرامون جایگاه شورای عالی رفع خواهد شد شوراهای موجود در ساختار حاکمیت جمهوری اسلامی به طور کلی توسط چهار مرجع به وجود آمده اند بعضی از شوراها توسط قانون اساسی بعضی توسط قوانین عادی بعضی توسط مصوبات هیئت وزیران و بعضی هم توسط مقام رهبری تأسيس شده ان. شوراهایی مانند شورای عالی امنیت ملی و مجمع تشخیص مصلحت در قانون اساسی پیش‌بینی شده اند پاره ای دیگر از شوراها نظیر شورای عالی اداری یا شورای عالی شهر سازی و معماری ایران بر اساس قوانین عادی و گروهی از شوراها بر حسب نیاز و مقتضیات وزارتخانه ها و مؤسسات دولتی توسط مصوبات هیئت وزیران به وجود آمده اند. همچنین عده ای از شوراها همچون شورای عالی انقلاب فرهنگی توسط فرمان مقام رهبری به وجود آمده اند.^[۵۹]