استحقاق

این معیار به مواردی اشاره دارد که افراد به دلایلی نظیر سابقه زحمت بیشتر، تحت تعلیم بودن در مدتی طولانی تر و… استحقاق دریافت بیشتری را دارند.

مأخذ: (طبیبان و همکاران، ۱۳۸۹: ۱۱۵)
۲-۳-۱۱-۸ دسترسی (Access)
«دسترسی» یک عامل کلیدی در موفقیت مکان ها محله هایی است که در درون مرزهای خود و با بیرون از خود دسترسی ندارند. دسترسی مطمئن، ایمن و سالم، شامل توانایی دستیابی به نقاط، کالاها و خدمات برای همه خانواده ها، کودکان، سالخوردگان، فقیر و غنی است. امروزه در بسیاری از مواقع انواع شیوه های دسترسی از طریق توسعه خود محور محدود شده. در نتیجه برخی اجتماعات پایدار این است که در سطوح خرد وکلان دارای دسترسی باشند (ادواردز و تورنت، ۱۳۹۳: ۵۸).

۲-۳-۱۱-۹ رفاه اجتماعی (social welfare)
مفهوم رفاه اجتماعی یکی از موضوعات اجتماعی است که حدود دهه ۱۹۶۰، وارد برنامه ریزی توسعه شده است. طبق تعریف سازمان ملل متحد (۱۹۶۳) «رفاه اجتماعی» دامنه وسیعی از فعالیت ها و برنامه هایی را در بر می گیرد که تحت نظارت و با کمک دولت، برای بهزیستی افراد و جامعه انجام می گیرد. در چارچوب این تعریف خدمات اجتماعی به عنوان زمینه عملیاتی مشخص و محدودتری به حساب می آید. با رواج مفهوم رفاه اجتماعی و حمایت سازمان ملل متحد از آن، در دهه های ۶۰ و ۷۰، بخشی از فعالیت های برنامه ریزی به این موضوع اختصاص داده شد. در کتاب مرجع مبانی و روش های برنامه ریزی شهری که در سال ۱۹۶۸ در آمریکا انتشار یافت، یک فصل مستقل به برنامه ریزی رفاه اجتماعی اختصاص داده شده است. از نظر مولفان این کتاب، برنامه ریزی شهری می تواند از راه های مختلف، مثل سیاست های مسکن، نوسازی، توسعه فضاهای عمومی، توسعه خدمات بهداشتی و آموزشی و غیره به رفاه و عدالت اجتماعی کمک کند. بی تردید مفهوم رفاه اجتماعی وابستگی مستقیم با عدالت اجتماعی دارد. این مفهوم، اگر چه همواره در عرصه اخلاق و جنبش های سیاسی مطرح بوده، ولی در عرصه برنامه ریزی کمتر مجال ظهور داشته است. در واقع یکی از تناقضات عمده شهرسازی مدرن این است که علی رغم اینکه تمام محیط زندگی مردم شهر را، از خانه و محله گرفته تا فضای باز درون شهری و برون شهری می سازد و سازمان می دهد (مهدیزاده، ۱۳۹۲: ۴۹- ۴۸). عناصر مهم رفاه اجتماعی عبارت اند از: تغذیه، سرپناه، سلامتی، آموزش، فراغت، امنیت شخصی، حقوق اجتماعی، ثبات اقتصادی و اجتماعی، محیط کالبدی مطلوب و غیره. البته در طول دو سه دهه گذشته مفهوم رفاه اجتماعی، هم از نظر محتوا و هم از جهت نحوه مدیریت و نظارت بسیار غنی تر و گسترده تر شده است (همان منبع: ۳۰۳).
۲-۳-۱۱-۱۰ آموزش (Education)
دستیابی به پیشرفت و ترقی، کاهش ناهنجاری های اجتماعی و ارتقاء رشد فکری و فرهنگی هر جامعه ای تنها در گرو آموزش قرار دارد. آموزش نظم و انظباط اجتماعی، پیروی از قوانین و احترام به آداب و رسوم حقوق دیگران به آگاهی و ارتقاء سطح جامعه منجر شده و باعث کاهش مشکلات اجتماعی می گردد. هدف از آموزش جهت دادن طرز تفکر مردم به سوی جامعه مدرن و منظم می باشد. این آموزش ها باید از سنین کودکی در خانواده، سپس مهدکودک و مدارس آغاز شده و مدام در جامعه ادامه یابد. چنانچه زیباترین ساختمان ها، خیابان ها، بزرگراهها، فروشگاه ها، پارک ها، مترو، تراموا و مونوریل ساخته شوند ولی مردم نحوه استفاده و نگهداری از این امکانات را ندانند یا نسبت به آنها بی تفاوت باشند و یا نظم عمومی در جامعه برقرار نباشد، مسلما” پیشرفتی در جامعه رخ نخواهد داد و همه زحمات و تلاش ها بی ثمر خواهد بود. امروزه کشورها هزینه های زیادی را صرف آموزش می کنند و در این راه رادیو تلویزیون و رسانه ها، نقش عمده ای دارند. مردم نیازمند آموزش هستند و باید در خصوص مسائلی از قبیل روابط اجتماعی، نظم و قانون، علل ناهنجاری های اجتماعی و عواقب آن، مشارکت عمومی در توسعه کشور، استفاده بهینه از ثروت های ملی و امکانات جامعه، جوامع سنتی و مدرن، نوگرایی و بالاخره مسائل فرهنگی، بهداشتی، کنترل جمعیت، آسایش و امنیت اجتماعی و محیط زیست به آنان آموزش داده می شود تا بدین ترتیب تحولی اجتماعی در جامعه رخ دهد و در نتیجه در همه زمینه های مسائل اجتماعی فرهنگ سازی شود (جی بون و مدرس، ۱۳۸۹: ۱۳۸-۱۳۷).
۲-۳-۱۱-۱۱ تعامل اجتماعی (Social interaction)
برای تداوم حیات زندگی اجتماعی بشر و رشد فرهنگ اجتماعات انسانی ما ناگزیر از ارتباطات کلامی و چهره به چهره هستیم و چون این اتفاقات در فضاهای ساخته شده کالبدی رخ می دهد، محیط ساخته شده را می توان ظرف مکانی مستعدی نام برد که پر است از موقعیت های مختلف و متنوع جهت بروز و باور شدن رفتارهای اجتماعی، زمانی می توان به موفقیت یک طرح محیط مکانی ساخته شده امیدوار بود که از میزان انطباق کامل آن با نیازهای آدمی مطمئن شویم. برای توضیح مطلوب بودن تعاملات اجتماعی دلایل زیادی وجود دارد. اصلی ترین دلیل این است که رابطه متقابل اجتماعی برای پاسخ به نیازهای انسان به پیوند جویی و احساس تعلق به مکان یک ضرورت است هر فرصتی برای دست یافتن به چنین منظوری مثبت ارزیابی شده است. دلیل دیگر است که فعالیتهایی چون تعامل با دیگران و مشاهده فعالیت های مردم با وجود آوردن زمینه های اجتماعی شدن و اجتماع پذیری به رشد فردی انسان کمک می کند. این فرصت ملاقات و فعالیت روزانه در فضاهای عمومی یک منطقه مسکونی به افراد قابلیت بودن در میان دیگران را می بخشد. بودن در میان دیگران، دیدن و شنیدن و دریافت انگیزش از دیگران بیانگر تجربیات مثبتی هستند که می تواند جایگزین هایی برای تنهایی باشد (شهبازی و همکاران، ۱۳۹۲: ۴- ۳).
جدول شماره ۲-۹: پایداری اجتماعی از دیدگاه سازمان های جهانی و نظریه پردازان

شاخص
دیدگاه

امنیت

عدالت و برابری

حس تعلق به مکان

مشارکت

درآمد

آموزش

اشتغال

تعامل اجتماعی

دسترسی برابر به منابع

مردم سالاری

تامین نیازهای اساسی

چمبرز و کنوی

*

*

*

*

قانون ۱۶۳۶: بند۱: تجدید نظر دهنده می‌تواند از تجدید نظرخواهی با عوارض ذکر شده در قانون ۱۵۲۵ صرف نظر کند.
بند۲: تجدید نظرخواهی توسط مدافع اوراق قرضه یا مدافع دادگستری ایجاد شود، می‌تواند توسط مدافع اوراق قرضه یا مدافع دادگستری دادگاه تجدید نظر صرف نظر شود، مگر اینکه قانون به گونه‌ای دیگر مقرر کند.
قانون ۱۶۳۷: بند۱: تجدید نظرخواهی توسط شاکی به نفع مدعی علیه و بالعکس ایجاد می‌شود.
بند۲: اگر چندین مدعی علیه یا شاکی وجود داشته باشند، و حکم فقط توسط یکی از آنها به چالش کشیده شود، یا فقط توسط یکی از آنها ایجاد شود، چالش در نظر گرفته می‌شود که توسط همه و بر علیه همه آنها ایجاد شده است هر وقت که چیزی تجدید نظر شود مخصوص یکی است یا تعهد مشترک
است.
بند۳: اگر یک طرف حکم را نسبت به یک زمینه به چالش کشد، اتفاقاً طرف دیگر می‌تواند
در زمینه‌های دیگر تجدید نظرخواهی کند، حتی اگر زمان معین متعارف برای تجدید نظرخواهی به سر رسیده باشد. این دعوی ضمنی در ظرف زمان معین قطعی پانزده روز از ابلاغ تجدید نظرخواهی اصلی تجدید نظرخواهی می‌شود.

بند۴: تجدید نظرخواهی در برابر همه زمینه‌های حکم فرض می‌شود، مگر اینکه خلاف آن آشکار گردد.
قانون ۱۶۳۸: تجدید نظرخواهی اجرای حکم را به تعلیق درمی آورد.
قانون ۱۶۳۹: بند۱: بی آنکه زیانی به مفاد قانون ۱۶۸۳برسد، زمینه جدید نمی‌تواند در رده تجدید نظرخواهی معرفی شود، و نه حتی با شیوه انباشت مفید زمینه‌ها، بنابراین الحاق موضوع به خودی خود می‌تواند فقط با تأیید یا اصلاحات اولین حکم مرتبط شود، یا در بخشی یا در کل.
بند۲: مدارک جدید فقط مطابق با قانون ۱۶۰۰ پذیرفته می‌شوند.
قانون ۱۶۴۰: با تنظیم مناسب، روال کار در وهله تجدید نظرخواهی همان است که در وهله اول است. مگر اینکه مدارک تکمیل شوند، با این حال، یک بار موضوع مطابق با قانون ۱۵۱۳، بند۱، و قانون ۱۹۳۹،بند۱، الحاق می‌شود، قضات بلافاصله به بحث و گفتگوی دعوی و حکم ادامه می‌دهند.

عنوان نهم: حکم مختومه^[۲۰۶] و اعاده کامل^[۲۰۷]

فصل اول: حکم مختومه

قانون ۱۶۴۱: بی آنکه زیانی به قانون ۱۶۴۳برسد، موضوع حکم شده تلقی می شود زمانی که:
دو قضاوت مطابقی میان همان طرفین درباره همان موضوع و در همان زمینه‌ها وجود دارند؛
هیچ تجدید نظرخواهی ی بر علیه حکم در ظرف زمان معین متعارف صورت نگیرد؛
محاکمه در رده تجدید نظرخواهی ی خاتمه یابد یا صرف نظر شود؛
حکم قطعی زمانی داده شود که مطابق با قانون ۱۶۲۹، تجدید نظرخواهی ی وجود نداشته باشد.
قانون ۱۶۴۲: بند۱: موضوع قضاوت شده قدرت قانون را دارد و به طور مستقیم به چالش کشیده نمی‌شود، به جز مطابق با قانون ۱۶۴۵، بند۱٫
بند۲: آن قدرت اجرای قانون میان طرفین را دارد، آن به عمل ناشی از حکم و به استثنای قانون قضایی حق می‌دهد؛ برای جلوگیری از معرفی جدید دعوی ، قاضی می‌تواند حتی چنین استثنای خارج از دفتر را اعلام کند.
قانون ۱۶۴۳: دعاوی مرتبط با وضعیت افرادی که هرگز موضوع قضایی نشده اند، و نه دعاوی استثنایی که به جدایی از همسر مرتبط است.
قانون ۱۶۴۴: بند۱: اگر دو حکم سازگار در دعاوی مرتبط با وضعیت افراد داده شود، مراجعه به دادگاه درخواست در هر زمانی می‌تواند صورت بگیرد، با مدارک یا اظهارات جدید و جدی ای که در زمان معین قطعی سی روز چالش بوجود آمده‌اند حمایت می‌شوند. در ظرف یک ماه دریافت مدارک جدید و اظهارات، دادگاه درخواست باید با حکمی اعلام شود یا نه ارائه جدیدی از دعوی که پذیرفته شده است.
بند۲: مراجعه به دادگاه عالی برای به دست آوردن ارائه جدید دعوی ، قدرت اجرای حکم را به حالت تعلیق درنمی آورد، مگر اینکه قانون به گونه‌ای دیگر مقرر کند یا دادگاه درخواست تعلیق مطابق با قانون ۱۶۵۰، بند۳، را دادگاه ان دهد.

فصل دوم: اعاده کامل

قانون ۱۶۴۵: بند۱: بر علیه حکمی که قانون قضایی شده اعاده کامل می‌شود. به شرطی که آن به وضوح ثابت کند که حکم ناعادلانه است.
بند۲: با این حال، بی عدالتی نیست، آشکارا در نظر گرفته شود مگر اینکه:
حکم بر اساس مدرکی است که پس از آن نشان داده شده کاذب بوده است، که بدون این مدرک بخش غیرموضوعه حکم نمی‌تواند پایدار باشد.
مدارکی که پس از آن کشف می‌شوند با حقایق جدید خواستار تصمیم خلاف بدون شک به اثبات رسیده هستند.
با فریب یک طرف به آسیب دیگری حکم داده شود.
مفاد قانونی که رویه یی محض نبود ظاهراً رها شود.
حکم با تصمیم قبلی که قانون قضایی شده است پیش ‌رود.
قانون ۱۶۴۶: بند۱: اعاده کامل بر دلایل ذکر شده در قانون ۱۶۴۵، بند ۲، موارد ۱-۳ مبتنی است، که از قاضی درخواست شده است که حکم را ظرف مدت سه ماه از روزی که این دلایل شناخته شده‌اند تحویل دهد.
بند۲: اعاده کامل مبتنی بر دلایل ذکر شده در قانون ۱۶۴۵، بند۲، موارد ۴و۵ است، که از دادگاه تجدیدنظرخواهی ظرف سه ماه از ابلاغ انتشار حکم تجدیدنظرخواهی شده است. در دعوی ذکر شده در قانون ۱۶۴۵، بند۲، مورد ۵، اگر تصمیم قبلی تا بعدی مشخص نشده باشد، زمان معین از زمانی که علم حاصل شده بود شروع می‌شود.
بند۳: زمان معین ذکر شده در بالا برای مدت زمانی اعمال می‌شود که طرف جزئی آزرده است.
قانون ۱۶۴۷: بند۱: درخواست برای اعاده کامل، اجرای احکامی که هنوز شروع نشده‌اند را به حالت تعلیق در می‌آورد.
بند۲: اگر نشانه‌های احتمالی وجود دارند که قاضی را به شک وامی دارند که درخواست برای تأخیر در اجرا ایجاد شده او می تواند تصمیم بگیرد که حکم اجرا شود، فرد به دنبال اعاده کامل است، با این حال، ضمانت‌های مناسب می‌دهد که، اگر آن اعطا شود، او جبران خواهد کرد.
قانون ۱۶۴۸: جایی که اعاده کامل اعطا می‌شود، قاضی باید حکم امتیازات دعوی را صادر
کند.

عنوان دهم: هزینه‌های قضایی^[۲۰۸] و کمک‌های حقوقی رایگان^[۲۰۹]

قانون ۱۶۴۹: بند۱: اسقفی که مسئول اداره دادگاه است ایجاد می‌کند قوانین مرتبط با:
اظهاراتی که طرفین را برای پرداخت یا بازپرداخت هزینه‌های قضایی ملزم می‌کنند؛
حق الزحمه وکلا، کارشناسان و مترجمان، و هزینه‌های شهود؛
اعطای کمک‌های حقوقی رایگان و کاهش هزینه‌ها؛
پرداخت خسارت‌ها توسط بدهکاری که نه فقط دعوی را از دست داده، بلکه در توسل به دادخواهی شتاب کرده؛
پول سپرده یا تضمین شده، برای پرداخت هزینه‌ها و جبران خسارت‌ها.

عنوان یازدهم: اجرای^[۲۱۰] حکم

قانون ۱۶۵۰: بند۱: حکمی که قانون قضایی شده بی آنکه زیانی به مفاد قانون ۱۶۴۷برسد، را می‌توان اجرا نمود.
بند۲: قاضی ای که حکم را تسلیم کرده و، اگر تجدید نظرخواهی وجود دارد، قاضی تجدید نظرخواهی می‌تواند خارج از دفتر یا در درخواست طرف اجرای موقت حکم که هنوز قانون قضایی نشده است را فرمان دهد ، اگر نیاز باشد تضمین‌های مناسب زمانی که موضوع مفاد یا پرداخت‌های مرتبط با حمایت ضروری است افزوده شود. آنها همچنین می‌توانند برخی دلیل موجه و فوری را انجام دهند.
بند۳: حکم ذکر شده در بند ۲، به چالش می‌کشد قاضی ای را که باید با چالش سروکار داشته باشد اجرای آن را به تعلیق درمی آورد یا آن را تابع فرد ساخت برای تضمین، اگر او ببیند که چالش احتمالا به خوبی ایجاد شده و آسیب جبران ناپذیر از اجرا حاصل می‌شود.
قانون ۱۶۵۱: اجرا صورت نمی‌گیرد پیش از اجرای حکم قاضی که حکم باید اجرا شود. با توجه به ماهیت دعوی ، این حکم یا خود حکم را در برمی گیرد یا به طور جداگانه صادر می‌شود.
قانون ۱۶۵۲: اگر اجرای حکم مستلزم حکم سابق دلایل باشد، این به عنوان سوال فرعی می‌شود، تصمیم گرفته شود توسط قاضی ای که حکم می‌دهد که اجرا شود.

شما نمی‌توانید موارد درون زباله‌دان را ویرایش کنید. مورد را به بیرون از زباله‌دان منتقل و سپس آن را ویرایش کنید.

آگاهی

۲و ۶و ۱۰و ۱۴و ۱۸،۲۱

توسعه حالت آگاهی

۴و ۸و ۱۲و ۱۶و ۲۳

منبع: هیلدبرانت (۲۰۱۱)

• پرسشنامه انگیزه کاری محمدآقاجاری (۱۳۷۵)

برای سنجش انگیزه کاری از پرسشنامه انگیزه کاری محمدآقاجاری شامل ۲۰ سوال ۵ گزینه ای می باشد استفاده شده است. این پرسشنامه در سال ۱۳۷۵ به منظور سنجش میزان انگیزه کاری دبیران تهیه شده است. (کاملاً موافقم، موافقم، نظری ندارم، مخالفم، کاملاً مخالفم) . سؤالات این پرسشنامه بر اساس نظرات موجود در مورد انگیزه تهیه شده اند. روایی محتوایی این تست توسط اساتید مختلف مورد تأیید قرار گرفته است.

میزان انگیزش

نمره آزمودنی

انگیزش پایین

۲۰ تا ۶۰

انگیزش بالا

۶۱ تا ۱۰۰

۳-۶)روایی^[۱۳۵] و پایایی^[۱۳۶] ابزار اندازه گیری

۱-۶-۳- روایی پرسشنامه ها

منظور از روایی این است که مقیاس و محتوای ابزار یا سؤالهای مندرج در ابزار دقیقاً، متغیرها و موضوع مورد مطالعه را بسنجد، یعنی اینکه هم داده های گردآوری شده از طریق ابزار، مازاد بر نیاز تحقیق نباشد و هم اینکه بخشی از داده های مورد نیاز در رابطه با سنجش متغیرها در محتوای ابزار، حذف نشده باشد به عبارت دیگر، عین واقعیت را به خوبی نشان دهد (حافظ نیا،۱۳۸۷). برای به دست آوردن روایی پرسشنامه ها از روش روایی محتوا^[۱۳۷] استفاده شد بدین منظور از نظرات اساتید متخصص گروه و استاد راهنما استفاده شد و مورد تأیید قرار گرفت.

۲-۶-۳- پایایی پرسشنامه ها

مقصود از پایایی یا اعتبار یک وسیله اندازه گیری آن است که اگر خصیصه مورد سنجش را با همان وسیله (یا وسیله مشابه و قابل مقایسه با آن) تحت شرایط مشابه دوبار اندازه بگیریم، نتایج حاصل تا چه حد مشابه، دقیق و قابل اعتماد است (هومن،۳۵۹:۱۳۹۱-۳۵۸). برای محاسبه پایایی پرسشنامه ها از روش آلفای کرونباخ استفاده شد که نتایج آن در جداول ارائه شده است.
جدول (۴-۳). پایایی پرسشنامه هوش معنوی

مقیاس

پایایی(آلفای کرونباخ)

هوش معنوی

۸۷/۰

تفکر انتقادی وجودی

• عباسی­ورکی، الهام (۱۳۸۷)، شناسایی و تحلیل فضایی کانونهای جرم خیز شهر قزوین با بهره گرفتن از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، نمونه موردی: بزه قاچاق و سوه مصرف مواد مخدر در شهر قزوین، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه زنجان

• عبدالهی حقی، مریم (۱۳۸۳)، پیشگیری جرم از طریق برنامه ریزی کاربری اراضی، مورد مطالعه سرقت در شهر زنجان ، پایان نامه کارشناسی ارشد، زنجان ، دانشگاه زنجان.

• فکوهی، ناصر (۱۳۸۳)، انسان­شناسی شهری، تهران: نشرنی.

• کامران نیا، جلال (۱۳۸۵)، تحلیل الگوهای فضایی و آینده نگری جرم در شهر شیراز، مورد محلات مرکزی شهر، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.

• کلانتری، محسن (۱۳۸۰)، بررسی جغرافیایی جرم و جنایت در مناطق شهر تهران، پایان نامه دکتری دانشگاه تهران.

• کلانتری، محسن، قزلباش، سمیه، یغمایی، بامشاد ( ۱۳۸۹)، بررسی جغرافیایی کانون های جرم خیز شهر زنجان، پژوهش های جغرافیای انسانی، شماره ۷۴٫

• کلانتری، محسن، هدایتی، اکبر، عباسی، الهام (۱۳۸۹) بررسی تاثیر و میزان کاربری اراضی در شکی گیری کانون های جرم خیز با بهره گرفتن از سامانه اطلاعات جغرافیایی GIs ، فصلنامه دانش انتظامی، سال یازدهم، شماره سوم.

• کی نیا، مهدی ( ۱۳۷۳ )، مبانی جرم شناسی، جلد دوم، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

• مساواتی­آذر، مجید (۱۳۷۴)، آسیب­شناسی اجتماعی ایران (جامعه ­شناسی انحرافات)، تبریز، انتشارات نوبل.

• هرناندو گومز، بواندیا ( ۱۳۸۰ )، جرایم شهری (ترجمه فاطمه گیوه چیان)، تهران، دفتر پژوهش­های فرهنگی.

• Akers, Ronald L & Christen, S Sellers. (2004), Criminological Theories, Introduction, Evaluation and pplication; Fourth Edition, Losangeles: Roxbury Publishing company.

• Chakravorty, S. (1995), Identifying Crime Clusters: The Spatial Principles,Middle States Geographer, P.53–۵۸;

• Denis, P. Rousbenam, Lorigio, A.G., Violis, R.C., 2000, Prevention and the Built Environment, Translated by: Reza Parvizi, Magazine of Amniyat (Security), No. 11-12, P. 48, Tehran.

• Giordano, L. M., 2008, Land Use, Street Networks, and Crime Patterns in the Mattapan Section of Boston, Massachusetts, Paper presented at the Annual Meeting of the ASC Annual Meeting, St. Louis Adam’s Mark, St. Louis, Missouri, November 12, 2008, Downloaded from http://www.allacademic.com/meta.

• Jefferis, E. (1999), A Multi‐Method Exploration of Crime Hot Spots: A Summary of Findings, Washington DC, U.S. Department of Justice, National Institute of Justice, Crime Mapping Research Center;

• McCord, E. S., and Ratcliffe, J.H., 2009, Intensity Value Analysis and the Criminogenic Effects of Land use Features on Local Crime Patterns, Crime Patterns and Analysis Vol. 2, No. 1, p. 17, Downloaded from http://www.jratcliffe.net/papers/McCord Ratcliffe.

فصل دوم :
مبانی نظری
۲- ۱- تعریف مفاهیم و اصطلاحات
۲ – ۲- ۱- جرم
جرم سازه­ای اجتماعی است که بر نقص ارزش های مشترک جامعه توسط یک فرد یا گروه دلالت دارد. افزایش نرخ جرم و تنوع آن در جوامع شهری نه تنها با اصول نظم اجتماعی تعارض دارد. بلکه به همراه خود، هدر رفتن منابع اقتصادی، سرخوردگی شهروندان و وخامت کلی در کیفیت زندگی را به ارمغان می آورد و با کاهش امنیت اجتماعی، پایه های زندگی اجتماعی را تهدید می کند. (زهره احمدآبادی و همکاران ۱۳۸۷: ۲۷) همچنین جرم عبارت است از اعمالی که سبب نقص قانون، به ویژه قانون جنایی می شود. دایره المعارف علوم اجتماعی در تعریف جرم آورده است: « تخطی از حقوق جنایی در زبان روزمره (لشنی پارسا،۱۳۸۷: ۵۳).
قانون گذار در ماده قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۶۱ تعریف جرم را چنین ذکر کرده است « هر فعل یا ترک فعل که مطابق قانون مجازات یا مستلزم اقدامات تأمینی و تربیتی باشد جرم محسوب است و هیچ امری را نمی توان جرم دانست مگر آنکه به موجب قانون برای آن مجازات یا اقدامات تأمینی یا تربیتی تعیین شده است». ضمناً در ماده ۲ قانون مجازات اسلامی مصوب ۷ آذر ماه ۱۳۷۰ کمیسیون امور قضایی و حقوقی مجمع تشخصی مصلحت « جرم» بدین شرح تعریف شده است « هر فعل یا ترک فعلی که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد جرم محسوب می شود»

از یک دید کلی جرم شامل رفتاری است مخالف نظم اجتماعی که مرتکب آنرا در معرض مجازات یا اقدامات تأمینی ( تربیتی، مراقبتی و درمانی ) قرار می دهد (گلدوزیان، ۱۳۶۹: ۱۴۳)..
۲ – ۱- ۲- عوامل جرم­زا
بزه و جرایم شهری در بیشتر رشته­ های علمی از گذشته تا حال مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته است. در تبیین دلایل و عوامل ایجاد جرم و ناامنی نظریات و تئوری­های مختلفی به شرح زیر بوجود آمده است:

• تبیین­های گزینشی

این دسته از تبیین­ها، ماهیت کج­روی را نوعی تصمیم گیری فردی و گزینش عقلانی فایده گرایانه محسوب می­دارد که پس از سنجش پیامدهای مثبت و منفی رفتار کج­روانه صورت می گیرد و در عین حال اصل را بر آن قرار می­دهد که امکان این گزینش، برای همه افراد به یکسان وجود دارد (سلیمی و داوری، ۱۳۸۰: ۳۷۰). از اواسط دهه ۱۹۷۰ به بعد نیز می­توان شاهد مطرح شدن تدریجی تبیین هایی در باب کج روی و کنترل این پدیده بود؛ تبیین هایی که از نو، بزهکاران را کنش­گرانی اندیشه ورز معرفی می کرد و مدعی بود که آنان برای ارتکاب کج­روی برنامه­ ریزی­هایی خاص خود دارند، از جمله آن که قبل از تصمیم به انجام دادن هر عملی، آماج­های رفتار خویش را مورد توجه قرار می دهند و اگر مضرات و خطرات ارتکاب کجروی بر منافع حاصل از آن فزونی داشت، از انجام آن چشم می­پوشند و این وضعیت را نیز به نوعی بازدارنده این گونه رفتار می دانند (Siegel, 2001 : 102).

• تبیین­های زیست­شناختی

تبیین های زیست شناختی، عوامل جسمانی و زیستی نظیر نقص بدنی، ویژگی های خاص اندام های بدن، شکل جمجمه و ناهنجاری های کروموزومی و ژنتیکی را بر ارتکاب جرم و بزهکاری مؤثر می دانند. اگر چه نظریه های زیست شناختی در رابطه با رفتار انحرافی در قرن نوزدهم توسعه یافتند، ولی به لحاظ تاریخی تحلیل های زیست شناختی از جرائم صدها سال قبل نیز وجود داشته است. از آغاز قرن شانزدهم به این اعتقاد ارسطو که شخصیت از طریق شکل جمجمه تعیین می شود، رجوع نموده و جمجمه خوانی به عنوان یکی از شیوه های بررسی جرائم پدیدار گردید (احمدی، ۱۳۸۳: ۳۰).

• تبیین­های روان­شناختی

روان­شناسان که فرد را واحد مطالعات خود می­پندارند بر آن شدند که تا میان کج­روی و ویژگی­های شخصیتی انسان رابطه برقرار کنند. این اندیشه از برخی جهات مشابه آرای لومبروزو بود که معتقد بود میان کج روی و نقایص جسمانی رابطه وجود دارد. تعدادی از روان شناسان کج­روی را به اختلال روانی و عده­ای به بیماری های روانی نظیر شیزوفرنی و برخی به کسانی که دارای شخصیت هنجارگریز هستند نسبت م یدهند.
گونه­ های مختلف تبیین­های روان­شناختی را با توجه به تأکید آن ها بر کانون خاصی از موضوع روان شناختی به شرح ذیل می توان دسته بندی نمود :
الف) الگوهای روان­کاوی
ب ) الگوهای تفکّر کج­روانه
ج ) الگوهای نارسایی شخصیّت
د ) الگوهای نیاز (سلیمی و داوری، ۱۳۸۰: ۳۷۰).

• تبیین­های روان­شناختی اجتماعی

تبیین های روان شناختی اجتماعیِ کج روی، پلی است بر شکاف موجود میان محیط گسترده در تبیین های جامعه شناختی، و فردگرایی محدود در تبیین های روان شناختی و زیستی؛ تبیین هایی که در آن، کانون اصلی تحلیل عمدتاً متوجه موقعیتی است که کج روی رخ می دهد، و فرض بر آن است که ک جروی پدیده ای است که در خلال کنش متقابل اجتماعی فرا گرفته می شود؛ و این فراگیری نیز ناشی از فرایندهایی مانند یادگیری شرطی، تقویت مشاهده و الگوسازی و همچنین برچسب اجتماعی است. در هر حال، گاه به منظور توجه دادن به نقش محوری فرایندهای مذبور در این تبیین ها، آن ها را نظریه های فرایند اجتماعی^[۱۲] می نامند (Wrigtsman, 1988: 118).