پژوهش های کارشناسی ارشد درباره بررسی تاریخ تشیع فراهان از آغاز تا استقرار دولت صفویه۹۳

Sig.   ۱ ۶٫۴۳۳ ۸ .۵۹۹   همچنین نتایج حاصل از جدول ۴-۳-۳-۷ نشان از میزان ضریب تعیین نِیجل کرک دارد که با توجه به نتایج در اینجا مقدار آن۰٫۱۴۸ است. جدول ۴-۳-۱-۷  Model Summary   Step -۲ Log likelih

است؛ اما به علت عدم توجه منابع، آگاهی از دیدگاه‌ها، رفتار و نقش مردم محلی در جامعه مشکل است. در مواجهه با این مشکل، مورخان محلی باید تلاش نمایند تا از طریق جمع‌ آوری شواهد و مدارک پراکنده به آشکارسازی نقش مردمی بپردازند که نه‌تنها خود درباره‌ی خویش کم نوشته‌اند بلکه منابع نیز به‌ندرت از آنها یادکرده‌اند. در این رابطه بررسی مسائلی مانند کشاکش‌های طبقاتی، رقابت‌های مذهبی، ایجاد حس مسئولیت‌پذیری در اجتماع باید موردتوجه واقع شوند. این تحقیق نیز به‌عنوان زیرمجموعه‌ای از تاریخ محلی، جدای از این مشکلات نبود ولی سعی شد با جمع‌ آوری اطلاعات موجود تا حد امکان تحقیقی کامل ارائه دهد.
نقد و بررسی منابع
در این قسمت، به بررسی منابعی که در این نوشتار از آنها استفاده خواهد شد، اشاره مى‌شود و میزان اهمیت و کاربرد این منبع در تحقیق نیز بیان خواهد شد.
تاریخ طبری، اثر عربى ابوجعفر محمد بن جریر طبرى، تاریخى عمومى از آغاز آفرینش تا ۳۰۲ ق است که نام اصلى آن «تاریخ الامم و الرسل و الملوک» بوده و در سال ۳۰۳ ق نوشته شده است.
کتاب به سبب جامعیتِ بخش تاریخ اسلام، که نتیجه احاطه، بى‏طرفى و امانت‌داری مؤلف است، در بین تواریخ اسلامى بى‏نظیر بوده و این امر باعث اهمیت کتاب شده است. نویسنده در تدوین تاریخ خلفا، از منابع مورخان استفاده کرده، البته از کتاب‏هاى آنان نام نبرده و فقط روایاتشان را با ذکر کامل راویان نقل کرده است…
روایات کتاب، درباره بعضى قیام‏ها، مثل قیام‏هاى ایرانیان در عهد بنى‏عباس، قیام زنگیان و برخى قیام‏هاى شیعى، یک‌طرفه و تعصب‏آمیز است بااین‌حال، لحن روایات نویسنده درباره خلفاى اموى و عباسى بى‏طرفانه است. هدف نویسنده، ذکر تاریخ شاهان و پیامبران الهى بوده‏ ولی در بیان حوادث دوران خود یعنی ساله های ۲۵۰ تا ۳۰۰ هجری دقت بیشتری به کار گرفته است و اطلاعات دقیق تری می دهد. دوران حکومت خاندان ابی دلف عجلی بر ناحیه کرج نیز با این دوران همزمان بوده و در بیان این حوادث نیز دقت ویژه ای دارد. در بیان حوادث منطقه با بهره گرفتن از کلماتی مثل « حَدِّثنا»،« أَخبَرنا»،« کَتَبَ الىّ» گزارش داده است‏. که نشان از داشتن منابعی مکتوب دارد که اجازه نقل حدیث آن ها را نیز داشته است.
در این تحقیق از این کتاب در بیان حوادثی که در کرج ابی دلف روی‌داده و اطلاعات مربوط به این خاندان که طبری آنها را گزارش کرده استفاده‌شده است.
کتاب تاریخ کامل بزرگ اسلام و ایران، ترجمه الکامل فى التاریخ شامل وقایع از آغاز خلقت تا سال ۶۲۸ هجرى قمرى است که ابوالحسن عزالدین ابن‏اثیر مورخ بزرگ اسلامى در قرن ششم نوشته است. مولف معاصر حمله مغول به ایران است و از نظر عقاید سیاسی به خلافت عباسیان تمایل دارد به همین علت در بیان حوادت باید به این اندیشه مولف دقت شود او در بیان حوادث بسیار دقیق عمل می کند و از جزئیات نیز غافل نمی شود، به همین جهت حملات فرماندهان خلافت عباسی به ناحیه جبال را نیز به شکلی مفصل و دقیق بیان می دارد. البته او در بیان این حوادث از منابع پیشین نیز بهره می برد.
در این کتاب اطلاعاتی در راستای موضوع پژوهش موجود است ازجمله بیان حوادث مربوط به جنگ‌های خلفای عباسی با مردم عراق عجم و حملات فرماندهان خلیفه به ایران و ناحیه جبال و همچنین اطلاعاتی در خصوص اشخاص مشهور در حکومت کرج ابی دلف و بیان حوادث آن، به ما می‌دهد که این اطلاعات با نوشته های مورخین دیگر در باره این ناحیه اختلاف زیادی ندارد و از این جهت می تواند قابل اعتماد باشد.
اخبار الطوال اثر عربى ابوحنیفه احمد بن داوود بن ونند دینورى، در تاریخ عمومى است. کتاب یکى از مهم‏ترین منابع تاریخ ایرانى عصر ساسانى است که حوادث دولت‏هاى عرب پس از اسلام را تا پایان خلافت معتصم عباسى (۲۲۷ ق) در بردارد.
وى تنها به نقل روایت اکتفا نمى‏کند، بلکه در برخى موارد به تحلیل رویدادها نیز پرداخته، مى‏کوشد علل و موجبات واقعه‏اى را که گزارش مى‏کند، پیدا کند. نویسنده درباره برخى از رویدادهاى مربوط به تاریخ شیعه، نظیر جنگ‏هاى امام على (ع)، واقعه کربلا، قیام مختار و جنبش عباسیان و قیام ابومسلم با تفصیلى بیشتر سخن گفته و گزارش‏هاى او درباره رویدادهاى پس از ظهور اسلام، غالباً معتبر و دست‌اول است.
در این کتاب اطلاعاتی در خصوص تشیع در ایران و فعالیت‌های اولین گروه‌های شیعی در عراق عرب موجود بود که در پژوهش مورداستفاده قرار گرفت، همچنین در خصوص قیام مختار و بیان حوادث آن نیز اطلاعات کاملی وجود دارد که در قسمت مربوط به این شخص از این منبع استفاده‌شده است.
«تاریخ قم»، ترجمه فارسى اثرى است در تاریخ و جغرافیاى شهر قم با برخى اطلاعات دربار فرهنگ و جامع این شهر تا سد ۴ ق، تألیف حسن بن محمد قمى (د. پس از ۳۷۸ ق).
این کتاب، «کتاب قم» نام داشته و آن را به عربى و براى صاحب بن عباد نوشته بوده است. وى نخست قصد داشته است کتابى مشتمل بر «اخبار عرب اشعریه که به قم نزول کردند» بنویسد؛ اما بعد هدف خود را گسترش داده و کتابى جامع دربار قم رقم‌زده است.
اصل عربى کتاب قمى تاکنون به دست نیامده و آنچه از این کتاب امروزه در دست است، ترجمه‏اى است از ۵ باب کتاب که در حدود سال ۸۰۵ یا ۸۰۶ ق. به انجام رسیده است. کتاب قمی یکى از مفصل‏ترین آثار در تاریخ و فرهنگ این شهر بوده است و در میان تواریخ محلى جایگاه ممتازى دارد. مؤلف با پرداختن به جزئیات مهم و اغلب منحصربه‌فرد، به شرح ماجراى مهاجرت عرب، به‌ویژه عرب‏هاى اشعرى، به قم و نیز «ذکر اخبار ایشان در ایام جاهلیت و ذکر قبایل و عشایر ایشان»، پرداخته است.
این کتاب درواقع مهم‌ترین منبع استفاده‌شده در تحقیق است. در این کتاب اطلاعات بسیار مفیدی در خصوص اوضاع قم و مناطق اطراف آن آمده است که درزمینه موضوع رساله کمک فراوانی به جمع‌ آوری اطلاعات لازم کرد.
این اثر اطلاعات زیادی در خصوص خاندان اشعری دارد که درواقع برای اثبات یکی از فرضیات تحقیق که درباره نفوذ تشیع به‌واسطه ورود این خاندان به منطقه است، کمک زیادی کرد. در این کتاب همچنین اطلاعات زیادی در خصوص روستاهای فراهان و نام و نشان آنها و میزان درامد و مالیات آنها و موقعیت جغرافیایی آنان دارد که در تحقیق حاضر از آن استفاده‌های زیادی شد.

کتاب «سیرى کوتاه در جغرافیاى تاریخى تفرش و آشتیان»، مؤلف: مرتضى سیفى قمى تفرشى است. کتاب در ۳۴۰ صفحه در سال ۱۳۶۱ چاپ‌شده است. کتاب حاضر پژوهشى است در حوزۀ تاریخ محلى منطقه تفرش، آشتیان و فراهان که به‌طور غیرمستقیم اطلاعات محدودی دربارئ تحولات تشیع امامیه در فراهان ارائه مى‌دهد. این کتاب با روش کتاب‌هایی که موضوع جغرافیای تاریخی دارند، تدوین‌شده و به همین جهت اکثر ا مطالب آن کلی است و بحث دقیقی در خصوص تشیع در آن یافت نشد. همچنین در بحث جغرافیای تاریخی نیز به دلیل اشاره به سه منطقه بحثی دقیق و تخصصی وجود ندارد. اما از مزایای این کتاب توجه دقیق آقای سیفی به منطقه و احاطه کامل ایشان به جغرافیای فراهان و تفرش است که در ذکر برخی از حوادث به نکاتی توجه کرده اند که در سایر منابع در این خصوص اطلاعاتی نداریم. از این منبع نیز در حد نیاز در این تحقیق استفاده کرده ایم.
«آثار البلاد و اخبار العباد» کتابى است در موضوع جغرافیا که به توصیف اقالیم سبعه زمین پرداخته است.قزوینی مولفی دقیق است و در ذکر ویژگی های هر مکانی دقت فراوانی به خرج می دهد ولی در معرفی برخی از مکان ها خرافات و افسانه هایی را در کتاب آورده است. به همین جهت در توجه به منطقه فراهان در کتاب مذکور باید به این نکات توجه کرد. «البلدان» کتابى جغرافیایى و درواقع قدیم‏ترین کتاب جغرافیایی عربى است که به دست ما رسیده است. بدون شک، یعقوبى مورخى شیعه مذهب است که آثار تشیع وى در کتاب تاریخش کاملاً روشن است. یعقوبی بر خلاف سایر جغرافی دانان زمان خود به تحلیل عقلی توجه دارد و همین باعث دوری او از خرافات می شود و به اطلاعات این کتاب جغرافیایی در بیشتر موارد می توان اعتماد کرد. مثلا در خصوص روایت از شهر و منطقه کرج ابودلف مانند سایر مورخین به افسانه های آن توجه جندانی ندارد و بیشتر بیان مکان و موقعیت شهر را مد نظر دارد.
در کتاب‌هایی با این عنوان همان‌گونه از موضوع آنها برمی‌آید برای بیان مناطق جغرافیایی، ادیان و مذاهب و راه‌ها و ارتباطات مناطق مختلف باهم، استفاده می‌شود و ما نیز در این تحقیق در بیان این‌گونه مسائل، مانند موقعیت جغرافیای کرج یا فراهان و یا برای بیان ارتباطات این مناطق از این کتب استفاده کرده‌ایم. با استفاده این سه منبع می‌توان تصوری از منطقه جغرافیایی فراهان درگذشته به دست آورد و بر اساس آن سیر تحولات منطقه را در بستر مکانی وقایع و حوادث تبیین کرد.
«الاصیلى فى انساب الطالبیین» اثر صفى‏الدین ابوعبدالله محمد بن على حسنى، معروف به ابن طَقطَقى یا ابن طِقطِقا (متوفاى ٧٠٩ ق) است. وى از علماء، مورخان و نسب شناسان امامیه در روزگار خود، از خاندان نقابت و خود نقیب حلّه، کربلا و نجف بوده است و در طى سفرهاى علمى خویش، از نسب شناسان و جراید انساب شهرهاى بصره، بغداد، موصل، مراغه، فراهان، قم، شیراز و… بهره برده است. در رابطه با اساتید و مشایخ مؤلف گفتنى است که وى با علماى بزرگ روزگار خویش؛ همچون على بن محمد دستجردانى وزیر، ظهیرالدین على کازرونى، عبدالرزاق بن احمد شیبانى معروف به «ابن فوطى» مؤلف مجمع الآداب و الحوادث الجامعه که از او به حدّثنى الفاضل المورخ العلّامه ابوالفضل نموده است، الشریف على بن احمد عبیدلى از او تعبیر بالسید الفاضل نموده، ابراهیم زرکشى که از وى تعبیر به حدّثنى شیخ من شیوخ الحدیث یعرف بابراهیم الزرکشى و… ارتباط و مراوده داشته که طبعاً به استفاده از علوم، روایات، نسخه‏ها و کتاب خانه‏هاى آنان راه مى‏برده است، به همین خاطر باید اذغان کرد که یکى از از ویژگى‏هاى این اثر، گستردگى منابع کتبى و شفاهى آن مى‏باشد. از این کتاب‌ نیز در این پژوهش استفاده فراوانی مخصوصاً در بیان نسب امام زادگان مشهور فراهان و بقاع متبرکه و ارتباط آنان با خاندان ائمه علیه‌السلام، شد.
فصل اول – جغرافیای تاریخی فراهان
فراهان از مناطق نام‌آشنای ایران است و کمتر کسی است که این نام را نشنیده باشد. این نام در تاریخ نیز از شهرت فراوانی برخوردار است و همواره به مفاخر فراوانی با عنوان فراهانی مثل قائم‌مقام فراهانی، میرزا تقی‌خان فراهانی، ادیب‌الممالک فراهانی و غیره اشاره‌شده است.
در ابتدای بحث تشیع فراهان جا دارد به جغرافیای تاریخی منطقه و بررسی سیر تحولات تاریخی در آن پرداخته شود تا ذهن خوانندگان جهت بررسی تشیع این منطقه آماده شود.
۱/۱-وضعیت جغرافیایی
الف- جغرافیای طبیعی فراهان
فراهان ازنظر جغرافیای دشتی است وسیع که از سمت شمال به کوه‌های ساری دره کلا و تخت رستم تفرش، از قسمت شرقی به کوه‌های شهراب و گرکان، از قسمت جنوبی به انتهای کویر میقان و از قسمت غربی به کوه‌های لره و آقداش محدود می‌شود.(شکل ۱)
عرض جغرافیایی منطقه امروزی فراهان از ۳۴٫۳۴۲ تا ۳۴٫۹۱۲ در جه شمالی و طول آن از ۴۹٫۴۲۰ تا ۴۹٫۹۲۸ درجه شرقی و وسعت منطقه حدود ۶۰۰ کیلومترمربع است. این منطقه با آب و هوایی نسبتاً سرد و خشک در زمستان و گرم و خشک در تابستان در منطقه خشک و نیمه‌ خشک کشور قرار دارد. این منطقه در ارتفاع متغیر بین ۱۷۸۰ تا ۱۹۰۰ متر از سطح دریا قرار دارد که از دشت‌های مرتفع کشور محسوب می‌شود. متوسط میزان بارندگی سالانه آن ۲۷۰ میلی‌متر است.
ب- جغرافیای سیاسی فراهان
وجه‌تسمیه فراهان
واژه فراهان و وجه‌تسمیه آن به شکل‌های مختلفی تفسیر شده است که از میان آنها سه شکل رایج وجود دارد:
الف) فراهان = فر+هان بر این اساس فراهان به معنی جایگاه شان و شوکت یا جای رفعت و شکوه معنی می‌شود.
ب) فراهان = فره+آن اگر این ترکیب را در نظر بگیریم معنی آن را چنین می‌توان یافت: محل فزونی و بسیاری یا ناحیه خوش‌منشی و جایگاه ثروت.
ج) فراهان = فراه + آن و اگر ترکیبی از این واژه‌ها باشد فراه در زبان پهلوی به معنای شهر و الف و نون نیز نشانه جمع در نظر گرفته شود معنی آن می‌تواند محل شهرها و شهرک‌ها نیز باشد. (تخلص از فهیم،۱۳۹۱: ۲۲)
فراهان نام یکی از شهرستان‌های استان مرکزی است که در منطقه پهناوری در شمال شهر اراک قرار دارد. از شمال و شمال شرقی با تفرش از شرق و جنوب شرقی با آشتیان، از جنوب و جنوب غربی با اراک و از غرب و شمال غربی با شهرستان کمیجان هم‌مرز است. این منطقه بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ سی هزار و چهل‌ودو نفر جمعیت دارد و حدود ۹۵۰۰ خانوار است که دارای ۷۲ شهر و روستای دارای جمعیت است. این شهرستان با مرکزیت شهر فرمهین دارای دو بخش است: یکی بخش مرکزی با مرکزیت شهر فرمهین و دیگری بخش خنجین با مرکزیت همین شهر است. از دیگر روستاهای منطقه می‌توان به تلخاب و فشک اشاره کرد. (مرکز آمار ایران،۱۳۹۰)
پ- جغرافیای اقتصادی فراهان
اقتصاد منطقه بر پایه کشاورزی و دام‌پروری استوار است و منطقه به انبار غله و خطه زرخیز مشهور است که عمده محصولات آن گندم، جو، یونجه، حبوبات، سیب‌زمینی و انگور است. ۶۰۶۶۳ هکتار از اراضی شهرستان فراهان زیر کشت محصولات زراعی بهاره و پاییزه می‌باشد و رتبه‌های ذیل را در تولیدات زراعی در استان مرکزی دارا می‌باشد. مقام اول استان در تولید گندم دیم با سطح ۴۰۰۰۰ هکتار و مقام اول استان در تولید حبوبات دیم با سطح ۳۹۰۰ هکتار. فراهان دارای ۲۴۰۵ هکتار باغات آبی و ۵۰۰ هکتار باغات دیم است و عمده محصولات باغی شهرستان انگور، بادام و گردو می‌باشد.
حمدالله مستوفی در خصوص اقتصاد فراهان و اوضاع اشتغال مردم این دیار به ظرافت اشاره می‌کند: «ارتفاعاتش غلّه و پنبه و انگور و میوه نیکو و بسیار مى‌باشد و پیوسته در آن ولایت ارزانى بود.» (مستوفی ۱۳۸۱ :۱۱۲) از این گفته چنین برمی‌آید که اقتصاد منطقه در اواسط قرن هشتم قمری متکی به معیشت کشاورزی بوده و محصولات متنوعی در این زمینه تولید می‌شده است.
میزان مالیات منطقه می‌تواند نشان‌دهنده موقعیت اقتصادی باشد؛ در خصوص میزان خراج و مالیات منطقه فراهان نیز آمده است: «رستاق فراهان: اصل: هشت هزار و پنجاه‌وسه درهم. اضافت: سهزار و صد و چهار درهم و دانکى نیم درهمى. جمله: یازده هزار و صد و پنجاه و هفت درهم و دو دانک نیم درهمى.»(قمی،۱۳۸۵ :۳۲۸) که میزان بالای خراج آن نشان از آبادانی این منطقه بوده است. در ادامه نیز خراج هرکدام از روستاها را یک‌به‌یک می‌آورد.
ابن فقیه فراهان را در محدوده همدان و یعقوبی آن را از مضافت قم می‌داند. در خصوص میزان مالیات کرج ابی دلف به این نکته اشاره‌شده که «خراج کرج سه میلیون و چهار صد هزار (درهم) بود، ازجمله بابت مقاطعه روستاها یک میلیون درهم و بابت مقاطعه آبها چهار صد هزار (درهم) سپس در دوران واثق از این رقم کاسته شد و به سه میلیون و سیصد هزار درهم رسید.» (یعقوبی،۲۵۳۶ :۴۸) که می‌توان فهمید منطقه کرج در حاشیه جنوبی فراهان، منطقه‌ای آباد بوده که مالیات آن به حدی زیاد بوده که به دلیل ناتوانی مردم در پرداخت آن، خلیفه تصمیم می‌گیرد آن را کم کند.
در دوره ایلخانان نیز منطقه فراهان به دلیل اهمیتی که مغولان بدان می‌دادند دارای شرایط مساعدی بوده است. بر اساس اکتشافات باستان‌شناسی شهر زلف آباد فراهان، مشخص شد که این شهر در دوره مغول بسیار آباد بوده و ارتباطات تجاری و بازرگانی آن تا مرزهای چین می‌رسیده است. بر اساس ظروف چینی به‌دست‌آمده می‌توان فهمید که منطقه با سایر مناطق ارتباط اقتصادی داشته است. همچنین از دوره ایلخانان سکه‌های نقره نیز به‌دست‌آمده است و همچنین ظروف و اجرهای سفالی که احتمالاً از کارگاه‌های سفال کاشان به این شهر آورده می‌شد، همه این‌ها می‌تواند دلیلی بر رونق اقتصادی منطقه در دوره مذکور باشد. (شراهی،۱۳۸۵: ۱۱۸۲)
۱/۲ وضعیت تاریخی (فراهان در گذر تاریخ)
الف- فراهان
فراهان تاریخی، محلی است در نزدیکی همدان (قزوینی،۱۳۷۳: ۵۰۰) که در آن نمک زاری به مسافت چهار فرسنگ در چهار فرسنگ وجود داشته است، (قزوینی،۱۳۷۳: ۵۰۰) این منطقه با کویر میقان امروزی برابر است. این منطقه درگذشته با وره (نزدیک آشتیان) و طبرس (تفرش) همسایه بوده (یعقوبی، ۲۵۳۶: ۴۹) و روستای باستانی فردجان (فردقان) نیز مرز شمالی منطقه بوده است. (ابن فقیه، ۱۳۴۹: ۷۵) قسمت جنوب و جنوب غربی فراهان با شهر و منطقه قدیمی کرج ابودلف (حدود کرهرود اراک) همسایه بوده (قمی، ۱۳۸۵: ۲۶) همچنین بر اساس کتاب تاریخ قم، فراهان در قسمت شمال غربی با منطقه انار (قمی، ۱۳۸۵: ۲۳۱) که امروزه در قسمت غربی شهرستان کمیجان قرار دارد، همسایه بوده است. فراهان در قسمت غرب نیز تا آخر منطقه ساروق امتداد داشته (مستوفی، ۱۳۸۱: ۱۱۲) و به منطقه کرج ابودلف می‌رسیده است. راه‌های ارتباطی بین قم و ری و اصفهان و کرج و همدان از این منطقه عبور می‌کرده است. (ابن فقیه،۱۳۴۹: ۷۵) این منطقه درگذشته حدود دویست و ده دیه داشته (قمی، ۱۳۸۵: ۵۶) که در تاریخ قم نام برخی از آنها آمده است. (شکل ۱)
دشت فراهان از قدمت تاریخی زیادی برخوردار است. در دوران پیش از اسلام این منطقه در میان سه ناحیه اصلی یعنی آتروپاتن (آذربایجان) و اکباتان (همدان) و پارتاکنا (اصفهان) قرار داشته است و یکی از سرزمین‌های حکومت ماد بوده است. ولی تاکنون هیچ‌گونه حفاری یا گمانه‌زنی در این مورد در فراهان انجام‌نشده است.
در چند جاى کتاب تاریخ قم از فراهان یادشده است و مؤلف آن را از ساخته‏هاى (فراهان بن همدان) دانسته و آن را (رستاقى بین همدان و اصفهان که فارجان به قرب آن باشد) تحدید کرده است؛ فراهان جایی است که کوروش پادشاه مغلوب لیدى (کروسوس) را به نزدیک همدان تبعید کرد و از آن در سالنامه سارگون دوم آشورى به‌صورت «بریکانو» و در جغرافیاى بطلمیوس به‌صورت (paraxana) بین همدان و کاشان یادشده و سپس به‌عنوان یک ساتراپ پارسى و بعدها به مثابه ناحیت اسقفى مذکور گردیده است. (قمی،۱۳۸۵ :۵۸)
مهم‌ترین منبعی که از نام فراهان یاد می‌کند کتاب تاریخ قم است که در آن فراهان از مناطق قم محسوب شده است، البته در معجم البدان، یاقوت فراهان در شمار مناطق همدان نیز آمده است (حموی،۱۳۸۳ :۴/ ۲۴۵) نام فراهان در تاریخ قم اولین بار در بیان حدود قم آمده و مرز قم را تا آخر حد فراهان می‌داند. (قمی،۱۳۸۵ :۵۸) این منطقه در کتاب با عنوان طسوج فراهان آمده و دارای ۲۱۰ روستا بوده که در جایی دیگر از ۴۳ دیه نام می‌برد و از آن جمله می‌توان به : «بشیرآباد، تیرازآباد، یزدیناباد، اسروان، زیراونده، ویسمه، بهبوذان آباد، زورقند، فارسه، داؤد آباد، الفارجان، دستجرد، جوشه، ایرکویه، سوسار، کرکان، خوزهاباد، ویذه، میقان، بزرحسار» اشاره کرد (قمی،۱۳۸۵ :۳۲۱) در توصیف فراهان آمده است: «از عجائب قم نمکستانى است که بفراهانست، بقرب فارجان و آن مانند دریائکى است چهار فرسخ طول آنست و دو فرسخ عرض آن. جون وقت خریف «پاییز» درآید، مردم آن ناحیت از آب مستغنى شوند، مجموع آبهآى آن موضع بذان دریائک روانه کردانند و همه اوقات خریف و زمستان آب در آن جمع شود. جون ایّام بهار درآید و مردم دیکر باره بآب محتاج شوند، آن آبها از آن موضع باز بندند و مجموع آب آن دریاجه نمک کردد و کردان و سائر مردم آن نمک را برند و بهمه بلاد جبل و غیر آن برند». (قمی،۱۳۸۵ :۲۴۹) در تاریخ قم به آتشکده‌ای در مزدجان (فردجان) فراهان نیز اشاره‌شده که به آتش آذرجشنسف مشهور بوده و در دوره قباد ساسانی قسمتی از این آتش به آذربایجان منتقل شده و پس از کشته شدن مزدک دوباره آن را به فردجان فراهان آورده اند.(قمی، ۱۳۸۵: ۸۹)
در تاریخ قم کنار نام فراهان از مناطق طبرش و کوزدر هم یادشده است که باکمی تغییر واژه همان تفرش و کودزر امروزی است. در ذیل نام این دو منطقه نیز از شماری دیه یادشده مثل: «رستاق طبرش سی‌ودو دیه، از آن جمله: طرخران، فیم، جاویذه‏(قمی،۱۳۸۵ :۱۷۱) و «رستاق کوزدر: الفارسجان، سهل آباد، دسکان، تبرته، کمان، درون، احمد آباد»(قمی،۱۳۸۵ :۳۲۰)
وسعت فراهان کنونی تنها بخشی از فراهان تاریخی است و به همین دلیل در انجام مطالعات، محدوده فراهان بزرگ‌تر در نظر گرفته‌شده و منظور از فراهان، شهرستان امروزی نیست. این منطقه تاریخی قسمتی از شهرستان‌های خنداب، کمیجان، تفرش، آشتیان، اراک را نیز در بر می‌گیرد. این منطقه در دوره‌ای از تاریخ به دلیل همسایگی با منطقه کرج، به کرج نیز معروف بوده است و در منابع دوره اولیه اسلام این نام بیشتر به چشم می‌خورد. این منطقه در اطراف شهری به همین نام قرار داشته که دراین‌باره آمده است: کرج : شهری است متفرق که قراء آن در یکجا مجتمع نیست و معروف به کرج ابودلف است که او و فرزندانش تا زوال حکومتشان در آنجا می‌زیستند. ساختمان‌های سلطنتی و قصرهای بزرگی می‌داشته و مزرعه و مواشی داشته لیکن باغ و گردشگاه نداشته و میوه آن از بروجرد تأمین می‌شده است و خلاصه شهر بزرگی است که دارای دو بازار است که میان آن میدان بزرگی قرار دارد. (اصطخرى، ۱۳۶۸ : ۱۱۷)

ood Cox & Snell R Square Nagelkerke R Square   ۱ ۳۸۳٫۵۶۸ .۱۱۱ .۱۴۸      a. Estimation terminated at iteration number 4 because parameter estimates changed by less than .001.   در انتها برای مقادیر مدل از نتایج جدول ۴-۳-۳-۳ استفاده می شود که با توجه به ارقام مندرج در قسمت ضرایب(B) مدل اصلی ما در فرضیه یک به صورت زیر تعریف می شود <a href="https://feko.ir/"><img class="alignnone wp-image-71″ src="https://ziso.ir/wp-content/uploads/2021/10/THESIS-PAPER-5.png” alt="دانلود پایان نامه - مقاله - پروژه” width="365″ height="125″ /></a> فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات ۵-۱. مقدمه هدف از این فصل، جمع بندی و ارائه پیشنهاد بر اساس ارزشیابی نتایج و یافتههای تحقیق است تا ضمن ایجاد یک تصویر روشن از یافتههای تحقیق، نتایج آن از صراحت بیشتری برخوردار گردد. علاوه بر این، زمینه های لازم برای نتیجه گیری کلی تحقیق فراهم آید و به گونهای یافته ها با مبانی نظری تلفیق یابد. به همین منظور، ابتدا ضمن بیان مسئله تحقیق، یافته های فصول قبل بویژه فصل چهارم تحقیق اعم از یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها و نیز اطلاعات به دست آمده از منابع اطلاعاتی موجود که در آن فصل توصیف و تحلیل و مورد بحث و تفسیر قرارگرفتهاند. در قسمت پایانی و پس از نتیجه گیری کلی از تحقیق انجام شده تنگناها و محدودیت های انجام تحقیق بیان گردیده و سرانجام با در نظر گرفتن شرایط و مقتضیات موجود، پیشنهاد و راهکارهایی، ارائه گردیده و در انتها نیز پیشنهادیی برای تحقیق های آتی محققین و دانشجویان ارائه شده است. ۵-۲. خلاصه تحقیق هدف اصلی این تحقیق بررسی ارتباط کیفیت اقلام تعهدی شرکتها(در غالب شرکتهای با کیفیت اقلام تعهدی بالا و شرکتهای با اقلام تعهدی پایین) با سه معیارمالی اعم از؛ نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام، نسبت بازدهی ارزش ویژه، و نسبت سود تقسیمی است. روش تحقیق پژوهش حاضر کاربردی و طرح پژوهش آن از نوع نیمه تجربی و با بهره گرفتن از رویکرد پس رویدادی (از طریق اطلاعات گذشته) بوده است. قلمرو مکانی این تحقیق، شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و قلمرو زمانی این تحقیق نیز از سال ۱۳۸۷ تا سال ۱۳۹۲ بوده است. تعداد نمونه در این تحقیق مبتنی بر ۵۱ شرکت(۳۰۶ نمونه سال-شرکت) در نظر گرفته شده است. همچنین، تعداد سه فرضیه به منظور بررسی رابطه بین هر یک از متغیرهای تحقیق تدوین گردیده است. از اینرو، معیارهای مالی؛ نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام، نسبت بازدهی ارزش ویژه، و نسبت سود تقسیمی به عنوان متغیر مستقل و نوع کیفیت اقلام تعهدی اختیاری به عنوان متغیرهای وابسته تعیین شد. همچنین از چهار متغیر کنترلی اندازه شرکت ، اهرم مالی، عمر شرکت، و نوع گزارش حسابرسان مستقل استفاده شده است. همچنین جهت آزمون فرضیه ها از نرم افزار SPSS 22 استفاده به عمل آمده است. ۵-۲-۱. نتایج فرضیه اول : فرضیه اول مبنی بر اینکه " ارزش بازار شرکت‌ها(مبتنی بر نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام) تاثیر معنی‌داری بر کیفیت اقلام تعهدی اختیاری دارد." مورد پذیرش قرار نگرفت. با این تشریح که تغییر در نسبت قیمت بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام با کیفیت اقلام تعهدی اختیاری در جهت خلاف هم است ولی از لحاظ معنادی قابل قبول نمی باشد. این نتایج به نوعی با نتایج تیموری(۱۳۹۳) مبنی بر اینکه " تفاوت معناداری در ارزش گذاری اقلام تعهدی اختیاری، بین شرکت های که نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام بالا و پایینی دارند، وجود دارد" صالحی و قربانی(۱۳۹۰)"(بین محافظه کاری سود و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری ارتباط معناداری وجود ندارد" و اُلوچ و همکاران(۲۰۱۵) " کیفیت اقلام تعهدی اختیاری شرکتها به طور معناداری در سطوح مختلف متاثر از ارزش سهام می باشد" تطابق دارد. ولی با نتایج انصاری و همکاران(۱۳۹۳)"وجود ارتباط منفی و معنادار میان مدیریت سود مبتنی بر اقلام تعهدی با معیار ارزش شرکت"، فخاری و همکاران(۱۳۹۰)"بین اقلام تعهدی اختیاری و همزمانی قیمت رابطه مثبت معنادار حاکم است" شایسته شجاعی(۱۳۹۱)"شرکتهای دارای اقلام تعهدی بالا دارای نسبت ارزش دفتری به ارزش ذاتی متفاوتی هستند"، ودیعی و عظیمیفر (۱۳۹۱)" در ارزش گذاری شرکتها در مقایسه بین اقلام تعهدی اختیاری آنهاتفاوت معنادار وجود دارد"، رمضان پور و همکاران(۱۳۹۲)"بین نقدشوندگی سهام و مدیریت سود رابطه معناداری وجود دارد."، دیمیترپولس و استریو(۲۰۰۹)"اقلام تعهدی اختیاری اهمیت فزایندهای در توصیف تغییر قیمت سهام دارند")تطابق ندارد.

موضوعات: بدون موضوع لینک ثابت

فرم در حال بارگذاری ...

فید نظر برای این مطلب